جلوه هاى الگويى زينب سلام الله عليها
كدام زن را مىتوان همتاى -زينب- دانست؟ در فخر و شرافت، در وقار و حيا، در صبورى و دليرى، در معرفت و صدق، در حمايت از ولايت و رهبرى و دفاع از امام، و ... جز مادرش حضرت زهراى اطهر سلام الله عليها كه در اين زمينه ها برتر از او بود و الگوى دختر!
و اين، شگفت نيست، چرا كه كمالات زينب، جلوهاى از فضايل مادرى همچون فاطمه بود كه دامنش، چنين گلى را به عالم وجود تقديم داشت.
زينب، كه به -عقيله بنى هاشم- معروف بود، در همه صحنه ها و عرصه هاى زندگى، درخشيد و جلوه هاى كمال خويش را در منظر صاحبنظرن به نمايش گذاشت، تا ديدگان حق جو و فضيلت ياب، از اين جلوه به كانون فروغ گسترى چونان -اهل بيت- راه يابند و اسوه جويان، در اين خاندان عفيف پرور و فضيلت گستر، الگوهاى تربيتى خويش را پيدا كنند.
از اين رو، زينب را -الگو- مىشناسيم و زندگى او را سراسر -درس- و -الهام- مىدانيم. {درباره مقامات معنوى حضرت زينب، از جمله ر. ك: -الخصائص الزينبيّه- سيد نورالدين جزايرى.}
راستى از چه ابعادى، اين بانوى بزرگ، براى ما الگو و سرمشق است؟ و جامعه اسلامى بويژه قشر عظيم و سرنوشتساز -بانوان-، از چه جهاتى مىتوانند - و بايد - به اين -زن نمونه- اقتدا و تأسّى كنند و بكوشند زينب گونه گردند؟
برخى از جهات الگويى آن حضرت از اين قرار است:
1- تربيت مكتبى
هر مكتب و آيينى را از دريچه دست پروردگانش بهتر مى توان شناخت و چهره هاى شاخص هر مكتب، زلال ترين و بى غبارترين آينه اى است كه محتوا واصالت آن را نشان مىدهد.
زينب كبرى را مىتوان با قاطعيّت، نمونه عينى اسلام و تربيت قرآنى دانست و اگر كسى سؤال كرد كه پروردههاى مكتب شما كه بتوان آنان را الگو قرار داد، چه كسانىاند؟ قطعاً يكى از اين چهرهها -زينب- است.
زندگى، خانه دارى، فداكارى، آگاهى اجتماعى، عبادت، عفاف و ديگر فضايل زينب، او را به عنوان اسوه اى قابل طرح براى جهانيان ساخته است.
از اين رو، ما نيز در خود سازى و تزكيه نفس و تربيت فردى خويش چنان بايد باشيم كه بتوانيم آينه دار خورشيد دين و آبرو بخش مكتب و آيين باشيم و با نوع رفتار و منش فردى و اجتماعى خود مبلّغ اسلام گرديم.
2- صبر و مقاومت
زينب، الگوى مقاومت و صبورى در برابر مشكلات بود. پا به پاى مردان رشيد بنى هاشم در كربلاى خونين، رنج ها و داغ ها را تحمل كرد و مصيبت ها را صبورانه بر دوش كشيد و چون در راه خدا و براى دين بود، خم به ابرو نياورد و لب به شِكوه نگشود و اظهار بى تابى و نارضايى نكرد.
تحمّل داغ شهادت، نيرويى فوق العاده مى خواهد و روحى بزرگ و ايمانى قوى مى طلبد. در حادثه كربلا، اين بانوى مقاوم، علاوه بر داغ حسين شهيد، كه بزرگترين مصيبت عالم است، داغ چند برادر و برادرزاده و عموزاده ديد، دو پسر جوان خودش نيز در ركاب سيدالشهدا به شهادت رسيدند، ليكن در مقابل آن همه شدايد، چون كوه ايستاد و در فصل دوم انقلاب كربلا (يعنى مرحله اسارت) شجاعانه كاروانسالارى آن قافله داغديده و كتك خورده و تشنه و خسته را بر عهده گرفت.
عزم، ثبات و مقاومت او، درس آموز بانوان جامعه ما بويژه خانوادههاى شهدا، خواهران، مادران و همسران شهداست. اگر زنان با شرف و شعور، درپى الگوى مقاومتند، بايد از زينب كبرى درس بگيرند و صبورى او را سرمايه تقويت صبر و ايمان خويش سازند.
3- تعهّد و مبارزه
ايمان و آگاهى و تعهّد حضرت زينب بود كه، او را از مدينه به كربلا كشيد. و گرنه مىتوانست زندگى آسوده خود را در كنار همسر و فرزندانش در مدينه ادامه دهد و خود را به آن رنجها و محنتها نيفكند. البته آن وقت ديگر زينبى نمىشد كه امروز، فخر انسانيّت و آبرو بخش اسلام و اهلبيت باشد.
به همان دليل كه امام حسين عليه السلام سر از بيعت با حكومت ستم و فسق باز زد و درپى آن مخالفت با خلافت يزيد، از كنار قبر جدّش هجرت كرد، زينب نيز راهىِ اين راه و همسفر كربلاى عشق شد و دست از همسر كشيد و با برادرش به -مسلخ شهادت- آمد.
پس، زن مسلمان در مسائل سياسى و اجتماعى هم نقش ايفا مىكند و به ميدان مبارزه مكتبى و مرامى گام مىنهد و نسبت به وضع حكومت و كارگزاران و مسائل سياسى جامعه، حساس وموضعدار است، آنگونه كه زينب بود و آنسان كه پيش از او مادرش فاطمه زهرا سلام الله عليها بود.
4-حمايت از امام
در هر زمانى، امامى مسؤوليت رهبرى جامعه اسلامى را برعهده دارد. وظيفههر مسلمان، بيعت، تبعيّت و حمايت از امام زمان خويش است. در -عصر حضور-، بگونهاى و در -عصر غيبت-، بگونه ديگر.
حضرت زينب، در راه حمايت از امام عصر خويش، حضرت اباعبداللَّه الحسين عليه السلام ، در آن سفر خونين شركت كرد و دوش به دوش برادر، سختيهاى اين مبارزه حق طلبانه را پذيرا شد.
در لحظات حسّاس روز عاشورا، غير از موضعى حمايتگرانه كه نسبت به سيدالشهدا داشت، در دشوارترين شرايط به فكر جان امام زين العابدين هم بود و پرستارى او را بر عهده داشت. در حالت روحى دشوارى كه با ديدن كشتههاى ميدان كربلا و به خون غلتيدن سيدالشهدا و فرزندانش بر امام سجاد عليه السلامپيش آمد و چيزى نمانده بود كه از شدّت غم، قالب تهى كند، زينب كبرى چون شمعى بر بالين او مىسوخت و با نقل حديثى از قول امّاَيْمَن، از پيامبرخدا كه پيشگويى اين روزگاران بود و خبر مىداد كه كسانى اين اجساد را دفن خواهند كرد ومدفن سيدالشهدا، مزار جاودانه خواهد شد، به تسلّاى دل مجروح امام سجاد پرداخت. { بحارالانوار، ج 45، ص 179 }
در حادثه حمله دشمن به خيمهها و آتشزدن آنها نيز، پروانهوار خود را به آتش زد و حاضر شد خود را پيشمرگ زين العابدين عليه السلام كند، تا مبادا آسيبى به حجّت خدا و امام عصر، يعنى حضرت سجّاد عليه السلامبرسد. در طول سفر اسارت نيز لحظهاى از امام چهارم غافل نبود و خود را فدايى آن حضرت مىدانست
امروز نيز حمايت از رهبرى و آرمانهاى امامت شيعى و در خطّ تبعيّت از رهبر گام نهادن، درسى است كه از زينب مىآموزيم.
شيوه حمايت از امام در اين روزگار چسيت؟
مگر مقام معظم رهبرى، فريادگر مقاومت در برابر -شبيخون فرهنگى- نبودند؟ اگر حسين زهرا در عاشورا -هَل مِن ناصِر- گفت، امروز هم فرياد -هل من ناصر- رهبرى انقلاب، نسبت به حفظ ارزشهاى معنوى و پايبندى به مقدّسات انقلاب و حفظ اصول و مبانى اين نظام و پاسدارى از خون شهدا و دستاوردهاى انقلاب اسلامى و ميراث معنوى امام راحل1 بلند است.
پاسخ -لبيّك- به نداى رهبرى، چه از سوى مردان و چه از سوى زنان و دختران جامعه ما، جز از طريق پايبندى به ارزشها و حفظ تقوا و عفاف و مقاومت در برابر -تهاجم فرهنگى- و تلاش در جهت تقويت بنيه دفاعى جامعه در برابر آفات اخلاقى و مفاسد و منكرات اجتماعى نيست. حفظ حجاب، لبيّك به اين نداست و تنسپردن به مفاسد و بدحجابى وبىبند وبارى، تنها گذاشتن امام جامعه در ميدان مبارزه است. كدام -پيشوا-، بدون همراهى -پيروان-، به نصرت رسيده است؟
زينب، به ما درس حمايت از رهبرى مىدهد. در عصر جنگ و دفاع مقدس بصورتى بود، و امروز در عصر مبارزه فرهنگى، بصورت ديگر. الفباى تديّن و كتاب پاكزيستى را بايد در -مكتب زينب- آموخت.
5-شجاعت و رشادت
هم مبارزه اجتماعى، هم حمايت از رهبرى، هم دفاع از حق، هم نهى از منكر و امر به معروف، هم افشاى چهرههاى خيانتكار و منحرف، نيازمند دلاورى و شجاعت است. آنكه ترسو و بزدل است قهرمان ميدان مبارزه نيست.
زينب، در راه حق و مبارزه، از شجاعت برخوردار بود. هم قوّت قلب داشت تا در خونينترين صحنه درگيرى حق و باطل - كربلا - در خط مقدّم باشد و خونها، شهادتها، سرنيزهها، به خاك افتادنها و قطعه قطعه شدن پيكرها را ببيند.
هم آن شهامت و توان روحى را داشت كه پس از آن همه حادثه مردافكن و شكننده، خود را نبازد و هرجا كه لازم شود، چه در بازار كوفه، چه در حضور تودههاى مردم كه به شادى و پايكوبى مشغول بودند، چه در دارالأماره والى سفّاك و خونآشامى همچون -ابنزياد- و چه در كاخ يزيد و در برابر آن همه دشمنان، آن هم در حال اسيرى و زير نظر و نگاه نامحرمان و زير تازيانه نامردان، حرف حق را بزند، مردم را بيدار كند، پيام خون شهيدان را برساند، مفاسد و مظالم حكومت جور را افشا كند و از اين رشادت و دليرى و روحيّه، دشمن را به شگفتى وادارد.
آرى، زينب شجاع، الهام بخش رشادت است.
صبح ازل طليعه ايّام زينب است
پاينده تا به شام ابد، نام زينب است
در راه دين لباس شهامت چودوختند
زيبنده آن لباس، براندام زينب است
بانوى شيعه، بايد دليرى، بىباكى و صلابت و جرأت در راه امر به معروف و نهى ازمنكر را از زينب بياموزد، كه او الگوى شهامت و سرافرازى است. فرشته خويى دريادل و بزرگ بانويى مردآفرين و قهرمانپرور است.
6-- حجاب و عفاف
هر چه ارزشمند باشد، در حفظ و نگهداريش بيشتر دقّت مىشود، چرا كه از دست دادن اشياى كم بها، غصّهآور نيست، ولى گم كردن يك گوهر قيمتى، تأسف انگيز و غمآور است.
در آيين اسلام و مكتب ارزشى دين، عفاف و پاكدامنى زن، همچون -گوهر-، نفيس و ارزشمند به حساب آمده است. اين هم كه مىگويند: -ارزندهترين زينت زن حفظ حجاب است- الهام گرفته از همين ديدگاه مكتبى است.
از نظر مكتب، زنى قيمتىتر است كه عفيفتر، پاكتر و با تقواتر باشد.
-زينب و زهرا- عليهما السلام ، در اسلام ما، الگوى عفاف و حجابند و افتخارشان به اين بوده كه پاسدار اين گوهر ارزشمند باشند.
جز سفر اسارت، كه دشمن دين به حريم رسالت و عترت پيامبرخدا صل? الله عليه و آله و سلم بىحرمتى كرد و اسيران را با پوششى نامناسب شهر به شهر گرداند و آن چهرههاى معصوم را در برابر ديدگان ناپاك كوفيان قرار داد، حضرت زينب، الگوى عفاف، پاكى، وقار، حجاب و متانت بود. وقتى از جايى به جايى مىرفت، جوانان غيرتمند هاشمى، همراهىاش مىكردند، يا پس از تاريك شدن هوا، از اين خانه به آن خانه مىرفت، تا مبادا در روشنايى روز، چشمى به ناموس عترت بيفتد.
پس از شهادت اباعبداللَّه عليه السلام و غارت خيمهها از سوى كوفيان، وقتى گذار عمرسعد نزد زنان و دختران امام افتاد، زنان بر سر او فرياد زدند و گريستند واز او خواستند كه آنچه را از آنان غارت شده است، به آنان بازگردانند، تا به وسيله آنها خود را بپوشانند. اين نشان مىدهد كه{ ارشاد، شيخ مفيد، ج 2، ص 113.}
حفظ حجاب بانوان تا چه حدّ در نظر آن اسوه عفاف، مهمّ بوده است.
در كوفه پس از سخنرانى حضرت زينب و امّكلثوم كه اوضاع شهر بحرانى شد و بيم خطر و شورش مىرفت، ابن زياد فرمان داد كه اسراى اهلبيت را در يكى از خانههاى همسايه مسجد حبس كنند و برايشان مأمور بگمارند.
زينب كبرى سلام الله عليها فرمود: كسى حق ندارد وارد اين خانه شود، مگر كنيز يا امّولد، كه اين هم براى حفظ حريم عفت و حرمت اهلبيت امامحسين عليه السلاماز چشمهاى نامحرم بود، هم براى آنكه كنيزانِ رنجديده با درد اسيران آشنايند و بهتر همدردى مىكنند، آنان هم مثل اينان اسيرند. {حياة الامام الحسين، ج 3، ص 355}
حضرت زينب، در دوران اسارت باز هم مىكوشيد به هر وسيلهاى، حريم حجاب حفظ شود و از جمله سخنان اعتراض آميز او به -يزيد- اين بود:
آيا عادلانه است اى پسر آزاد شدگانِ فتح مكّه، كه خانواده تو در پشت پرده و در حجاب، پوشيده از نظرها باشد و دختران پيامبر را اينگونه سربرهنه به كوچهها و شهرها كشاندهاى و حجاب آنان را هتك كرده و چهرههايشان را در معرض تماشاى اين وآن قرار دادهاى؟
{ -اَمِنَ العَدْلِ يابنَ الطُلقاءِ تخديرُكَ حَرائرَك واماءَكَ، وَسَوقُك بَناتَ رسَولاللَّهِ سَبايا، قَدْ هُتِكَتْ سُتورُهُنَّ وَ اُبْدِيَتْ وُجُوهُهنَّ، تَحْدُوبينَ الأعداءِ مِن بَلدٍ الِى بَلَدٍ...- (مقتل الحسين، مقرم، ص462).}
از زنان ما، كه به اهل بيت عصمت عشق مىورزند، در شاديهاى آنان شادى مىكنند و در مصيبتهاى آنان اشك مىريزند و به شفاعتِ فاطمه زهرا و زينبكبرى عليهما السلاماميد بستهاند، انتظار مىرود كه در اقتدا به اين دو سرمشق پاكى و نجابت و حيا، در حفظ گوهر حجاب خويش، بيشتر بكوشند و خود را در عمل و رفتار -شيعه زهرا و زينب- نشان دهند، نه در ادعا و شعار!
شايسته است كه دختران خردسال خويش را با -فرهنگ حجاب- بار آورند و نگويند كه هنوز بچهاندو بگذار آزاد باشند!...
بذر ديندارى و حيا و عفاف را بايد از همان خردسالى در مزرعه دل كودكان پاشيد، تا وقتى بزرگ شدند، نگهبان اين گوهر باشند. هنوز هم زنان و دختران ما به درسهاى حجاب و عفت، از زبان دختر على عليه السلام محتاجاند.
امّت زينب دوست، بايد -پيام زينب- را بشنود و به كار گيرد.
پيامهاى زينب اينهاست:
- صبر و مقاومت در برابر سختيها
- گذشتن از هر چيز در راه خدا و هدف
- الگوى تربيتى مكتب بودن
- تعهّد و مبارزه اجتماعى و حضور در صحنه
- حمايت از رهبرى
- شجاعت و رشادت در راه حق و دين
- پاسدارى از گوهر حجاب و عفاف
- حمايت از ارزشها و افشاى فريبكاران
آرى! ... زينب است و يك آغوش معطّر، عفاف و حيا، كه ميراث معنوى آن بانوى نجيب است.
زينب است و يك وسعت تاريخ، حريّت و شجاعت و مردانگى.
زينب است و يك دهان فرياد و يك حنجره خروش بر ضدّ ستم و افشاگرى عليه سلطه فريب و فتنه و غوغا.
سِرّنى در نينوا مىماند اگر زينب نبود
كربلا در كربلا مىماند اگر زينب نبود
چهره سرخ حقيقت بعدازآن طوفانِ رنگ
پشتِابرى از ريا مىماند اگرزينب نبود
{از: قادر طهماسبى(فريد)}
او بود كه موج خونهاى كربلا را فراتر از آن دشت سرخ تا ساحل بيدارى ملّتها رساند و با اسارت آزادى بخش خويش، سند جنايت آل اميّه را به همگان نشان داد و -كتاب شهادت- را تفسير كرد.
نامش همواره درسآموز است و يادش پيوسته الهام بخشِ عزّت و شرف و پاكى.