ایجاد خوف و رجا

5. اگر نصیحت و سخنشان را نپذیرفتند، آنان را طرد نمی‌كنند و موجب آزار و ناراحتی كسی نمی‌شوند. صاحب «تذكرة المتقین‌» ضمن سفارش به نیك رفتاری، می‌گوید: «... نه این كه مردم از او در حذر باشند كه آزارش به آن‌ها نرسد.‌» (18)
6. در ایجاد خوف و رجا، افراط نمی‌كنند و گناهكاران را بر معصیتشان جری نمی‌سازند و با رفتار خود باعث گریز از دین و یاس و ناامیدی نمی‌شوند. مرحوم ملكی تبریزی گوید: «واعظ نباید در ترسانیدن و یا امیدوار كردن، آن قدر زیاده روی كند كه شنوندگان، مایوس یا مغرور شوند و یا چیزی بگوید كه شنونده غلو و زیاده روی كند.‌» (19)
مولا محمدمهدی نراقی رحمه الله گوید: «شكی نیست [كه برخی از واعظان] گمراه اند و دیگران را نیز گمراه می‌كنند؛ زیرا سعیشان گفتن چیزی است كه توده مردم را خوش آید تا بدین وسیله به اغراض فاسد خود برسند. از این رو پیوسته آنچه امید [نابه جا] را تقویت می‌كند، به زبان می‌آورند و بدین سان، جرات و گستاخی مردم بر گناهان و میل و رغبتشان به دنیا افزون می‌شود، به خصوص اگر خود این واعظ نیز به دنیا راغب و مایل باشد و از رسیدن مال به دستش شادمان گردد... پس چنین شخصی بیش از آن كه دیگران را اصلاح كند، فاسد می‌سازد... .‌» (20)
7. از تبلیغ و ارشاد دیگر مبلغان، خشنود و خرسنداند و بر آنان در هدایت كردن مردم، حسد نمی‌ورزند.
8. نصایح و پندهای دیگران را در مورد خود با رویی گشاده و آغوشی باز می‌پذیرند و در صدد اصلاح اخلاق و رفتار خود برمی آیند.
9. مخاطبان را اشخاصی فهیم، دانا، دارای شخصیت و كرامت می‌دانند و از همین راه (كرامت و ارزش انسانی) به تبلیغ و ارشاد آنان می‌پردازند.
10. متواضع، خوشرو و خونسرد هستند و از رفتارهای تصنعی و ریاكارانه می‌پرهیزند. مرحوم بهاری همدانی نوشته است: «از جمله خصوصیات عالم [و مبلغ] آن است كه به خاطر خدای بزرگ، متواضع و فروتن باشد... .‌» (21)
11. صبر و بردباری فراوانی در این زمینه دارند و بر ناسزاگویی دیگران، شكیبا و صابرند. صاحب «تذكرة المتقین‌» می‌گوید: « [واعظ و مبلغ] باید صفتش این باشد كه هر قدر اذیت و آزارش كنند، متحمل شود و به خوشی قبول كند و بگوید: «اللهم اهد قومی فانهم لایعلمون؛ خدایا قوم مرا هدایت كن؛ زیرا آنان نمی‌دانند.‌» (22)
12. در بیان احكام و دستورات الهی سخت گیری نمی‌كنند و آن‌ها را به صورتی زیبا و دلپسند ارائه می‌دهند. مرحوم ملكی تبریزی نوشته است: « [واعظ] نباید با سخت گیری به بندگان و گفتن چیزهایی كه مردم نمی‌توانند انجام دهند، آن‌ها را متنفر و موجب بیزاری مردم از خیر، شرع، عبادات، علوم، پیامبران و خدای متعال گردد.‌» (23)
13. از آن جایی كه دلسوز همه هستند، تفرقه و اختلاف ایجاد نمی‌كنند و بر جهل و نادانی مردم نمی‌افزایند. صاحب المراقبات گوید: « [واعظ] نباید، مردم را در نادانی بیندازد یا فتنه انگیزی كند و باعث قتل، تاراج، اسارت و سایر ضررهایی شود كه ممكن ست به مسلمین برسد.‌» (24)
علم حق، غیر از شریعت هیچ نیست                اصل سنت، جز محبت هیچ نیست
(اقبال)