درمان خود کم بینی از نظر اسلام چیست؟

پرسش: آيا براى درمان خودكم بينى و افزایش اعتماد به نفس، بر اساس روايات دينى راهكارى وجود دارد؟

پاسخ: با سلام و سپاس از اينكه مركز ما را براي پاسخ و راهنمايي برگزيده ايد.
پرسشگر گرامي خود كم بيني حالتي است روحي و رواني در انسان كه بر اثر احساس كهتري ايجاد مي شود و عوامل ايجاد احساس كهتري طبق اشاراتي كه در آيات قرآن شده به چند علت مي باشد:
1- سركوب شدن حس برتري جويي : این حس در سرشت انسان قرار داده شده است كه علامه طباطبايي (ره) از آن به نام حس استخدام ياد مي كنند. اين حس در وجود انسان در تمام مراحل زندگي از كودكي تا پيري وجود دارد، لكن براي ظهور و بروز آن موانع بسيار وجود دارد و اين موانع نمي گذارند اين حس چنانكه بايد شكوفا شود و اينجاست كه انسان نسبت به ضعف خود آگاه مي شود، زيرا در مبارزه با موانع شكست مي خورد و اينجاست كه احساس حقارت و كهتري به او دست مي دهد.
2- تاثير محيط : منظور از محيط اعم از خانه، مدرسه و اجتماعي است كه در آن زندگي مي كنيم. مثلا اگر در محيط خانه پدر و مادر بطور دايم فرزند خود را با ديگر بچه هاي فاميل كه داراي استعداد درخشان‌تري هستند مورد مقايسه قرار دهند و دايم بر او سركوفت بزنند، كم كم حالت كهتري و عقده حقارت در فرزندشان ايجاد مي شود , قضيه در مدرسه و يا اجتماع نيز از همين قرار است. پس تبعيض ها و نابرابري ها در محيط هاي خانه و مدرسه و اجتماع نيز عامل ديگري براي احساس كهتري محسوب مي شوند.
3- معلوليت هاي جسمي : احساس كهتري ممكن است از يك نقص بدني و يا رواني سرچشمه گيرد.
4- صفات غير عادي : وجود پاره از صفات، نشانه ها يا خصوصيات غير عادي در برخي از افراد، آنان را در معرض تمسخر و ريشخند ديگران قرار مي دهد و عاملي براي احساس كهتري آنها مي شود.
5- خود فراموشي : ممكن است علت احساس كهتري، بيروني نباشد بلكه خود شخص زمينه هاي ايجاد كهتري را بوجود آورد؛ خود فراموشي كه عامل آن خدا فراموشي است يكي از علل ايجاد احساس كهتري است چرا كه انسان غافل از خود انساني حقير و پست خواهد بود زيرا بر اساس مكتب اسلام دو چيز مايه سعادت بشر است نخست ياد خدا و ديگر ياد روز جزا؛ غفلت از اين دو باعث سقوط انسان مي شود و آنگاه وي با درك اين سقوط، احساس خواري و ذلت و كهتري مي كند.

و اما درمان خودكم بيني :
در اسلام كوشش شده كه امراض روحي و رواني از ريشه خشكانده شود و زمينه هاي آن از بين برود. در منابع اسلامي در رابطه با راهكارهاي مبارزه با احساس كهتري و خودكم بيني سخن بسيار گفته شده ولي ما در اينجا براي رعايت اختصار، مختصرا به برخي اشاره مي كنيم و در پايان شما را به منابع اصلي ارجاع مي دهيم :
1- تعديل غرائز به جاي سركوب آنها به عنوان يك روش تربيتي فراگير در خانه، مدرسه و محيط هاي اجتماعي و نيز در درون فرد.
2- محيط اجتماع؛ اسلام براي بشر در زندگي اجتماعي دستوراتي دارد كه اگر به آن دستورات عمل شود براي هيچ كس زمينه احاس حقارت تحقق پيدا نمي كند.
3- اسلام تحقير، تخريب و سرزنش ديگران را كه عواملي براي ايجاد كهتري هستند را جايز نشمرده و غيبت و تهمت را حرام شمرده است.
4- اسلام حرمت شخصيت مومن را همانند حرمت و قداست كعبه دانسته و برای آن ارزشي والا قائل شده است.
5- اسلام، دادن القاب و عناوين زشت به همديگر را جايز ندانسته و فرموده كه همديگر را با القاب نيكو بخوانيد و انتخاب نام نيكو و با شخصيت براي نوزاد را در راستاي پرورش عزت نفس او از دوران كودكي دانسته است.
6- اسلام استهزاء و مورد تمسخر قرار دادن ديگران را مذموم و ممنوع دانسته و با آن به مبارزه برخاسته است.
7- اصلاح نگرش كه امروزه به عنوان شناخت درماني از آن ياد مي شود؛ ريشه بسياري از نابساماني هاي روحي و رواني انسان مربوط به نوع نگرش او به قضايا مي شود. لذا اگر انسان نوع نگرش به خود و جهان و آينده را عوض كند مي تواند با آسيب هاي روحي و رواني خود به مبارزه برخيزد و لذا حجم زيادي از آموزه هاي اسلام اختصاص به تغيير نگرش هاي غلط و جايگزيني شناختهاي درست به جاي آنها دارد.
8- توبه درماني؛ ترديدي در اين نيست كه گناه انسان را ذليل و خوار مي گرداند و يكي از عوامل احساس حقارت است چون عزت در پاكي و قرب به خداست و لذا در منابع اسلامي تلاش ويژه و گسترده اي در ترغيب افراد به توبه و بازيابي شخصيت انساني از دست رفته مي نمايد تا جايي که خداوند توبه كنندگان را از دوستان خاص خود مي شمرد و هرگناهي را به شرط توبه قابل بخشايش مي داند بجز يك چيز كه آن نااميدي از بخشايش و رحمت پروردگار است.
براي مطالعه بيشتر در اين مورد مي توانيد به كتاب هاي زير مراجعه نماييد:
1-قرآن، روانشناسي و علوم تربيتي/ بنياد پژوهش هاي قرآني حوزه و دانشگاه.
2- رضايت از زندگي/ دكتر عباس پسنديده/موسسه علمي و فرهنگي دارالحديث.
برگرفته از سایت پرسمان