- تجسس در امور شخصی افراد مذموم می باشد و برای امور اقتصادی و کسب و کار نیاز به تجسس در درونیات و اعتقادات فرد نمی باشد و همینکه در ظاهر اعتقاد داشته و ملزم می باشد برای شراکت کفایت می کند.
آنچه در دین مبین اسلام در مورد روابط اجتماعی با افراد بدان توجه داده شده و مورد تاکید واقع شده است، اینکه به ظاهر افراد اکتفا کرده و از تجسس در اعتقادات و درونیات فردی خودداری بعمل آید. چون آنچه که با تجسس های بی جا برای انسان حاصل می شود مظنون شدن و نوعی عدم اعتماد می باشد که خداوند در قرآن نیز بدان تاکید می فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً [حجرات/12] ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید ، چرا که بعضی از گمانها گناه است و هرگز ( در کار دیگران ) تجسّس نکنید و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند.» البته تجسس در بعضی از امور اجتماعی مانند کارگزاران و کارمندان دولتی و كسب اخبار از اوضاع و احوال مردم و جريان‌های جامعه به منظور آگاهی از نيازها و كمبودهای آنان و شكايت‌هايی كه ممكن است داشته باشند، استثناء شده است.
آنقدر مذموم بودن تجسس در امور شخصی مورد تاکید اسلام واقع شده است که مراجع عظام تقلید، تجسس در امور مسلمانان برای امر به معروف و نهی از منكر، حتی در موارد شك درباره انجام منكررا جايز نمی دانند. نه تنها برای آمرين به معروف، بلكه برای مأموران انتظامی نيز تجسّس از محرماتی كه در سطح جامعه ظاهر و آشكار نيست، جايز نيست.
حال آیا در مورد فضای کسب و کار و تجارت نیز انسان باید در مورد شریک خود چه مقدار حساسیت داشته و در امور شخصی و اعتقادی او تجسس بعمل آورد مثلا در مورد پرداخت کردن خمس و زکات یا رعایت حلال و حرام و همچنین در امور اعتقادی فرد؟
سوال: حکم شراکت و راه اندازی کسب و کار و تصرف در منافع مشترک بدست آمده با افراد ذیل در جامعه اسلامی و در کارهای حلال چگونه است؟ ۱- کسی که معلوم نیست چه عقیده ای دارد و اظهار عقیده نمی کند. ۲- مسلمانی که می گوید به خمس و زکات اعتقادی ندارد. ۳- افراد اهل کتاب شامل مسیحیان و یهودیان.
پاسخ: شراکت با آنها اشکالی ندارد مشروط بر اینکه برای کسب و کار حلال باشد. [1]
پی‌نوشت:
1). آیت الله مکارم شیرازی، استفتائات، شراکت با افراد غیر معتقد و اهل کتاب. (کدمطلب:252787)