علت و هدف از خلقت بسیاری از مخلوقات، دائم الفیض بودن خدا و تجلی صفات اوست.
شبهه: اگر هدف خلقت، ظهور امام زمان(عج) بوده، چرا خداوند بیش از صدها میلیارد ستاره و کهکشان رو آفریده، آیا این‌ها اسراف نیست؟
پاسخ:
نکته اول: بدون شک خداوند متعال کار لغو و بیهوده انجام نمی‌دهد؛ چرا که کار بیهوده انجام دادن قبیح است و خداوند متعال نیز هرگز کار قبیح و زشت انجام نمی‌دهد. کار بیهوده انجام دادن خلاف عقل و فطرت است و خداوند که عقل کل و خالق عقل است هرگز کار عابثانه و بیهوده انجام نمی‌دهد.
بر این اساس خداوند از خلق کوچک‌ترین عضو هستی مانند برخی حشرات ریز و کوچک، تا خلق بزرگ‌‌ترین مخلوقات هستی مانند ستارگان بزرگ و کهکشان‌ها و سیارات هدف دارد. حال ممکن است ما انسان‌ها نتوانیم این هدف را کشف کرده و درباره آن سخن بگوییم، اما می‌دانیم قطعا هدف‌مند است و هرگز خلقت آن‌ها بیهوده و لغو نیست.
نکته دوم: در شبهه گفته شده هدف از خلقت کهکشان‌ها و سیارات و ... وجود نازنین امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) است، اولا: ما که به تمام هستی اشراف نداریم تا بتوانیم این مساله را رد کنیم، اما شما با چه معیاری می‌گویید که اگر این هدف باشد، خلقت آن‌ها بی‌فایده و بیهوده است؟
در روایات ما وارد شده خدای تبارک و تعالی به پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: « فَوَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَوْلَاكَ مَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاكِ وَ لَا الدُّنْيَا وَ لَا الْأَرْض: به عزت و جلالم قسم که اگر تو نبودی، تمام افلاک و دنیا و این زمین را خلق نمی‌کردم».[1] یعنی تمام هستی و ماسوی الله به خاطر وجود پیغمبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) خلق شده، حال شما به چه دلیل و برهانی می‌توانید این بحث را رد کنید و بگویید دروغ است، مگر از جانب خداوند متعال دلیلی دارید؟
شايد منظور اين روايت قدسی اين باشد كه عالم هستی با نظام احسن خود، بدون وجود انسان‌هایی مثل پيامبرخاتم وائمه اطهار(علیهم‌السلام) بی‌معناست و وجودش بدون وجود انسان كامل همانند سفره‌ایست كه صاحب خانه بهترين غذاها را روی آن قرار داده، اما آن عزيزترين مهمان او نيامده و غذاها را ديگران خورده‌اند. در چنين جايی صاحب خانه با خود می‌گويد اگر می‌دانستم فلانی نمی‌آيد، اين همه غذای لذيذ تهيه نمی‌كردم. و نيز در رابطه با اين قبيل روايات و علت غايی بودن معصومين، می‌توان گفت: از آن جا كه هدف از خلقت رسيدن هرچيزی به كمال متناسب با خودش می‌باشد و پيامبر و ائمه اطهار(علیهم‌السلام) كامل‌ترين موجود ممكن هستند، پس آنان غايت و هدف خلقت مي باشند.
اين‌گونه روايات هيچ‌گونه منافاتی با آيه «وَ ما خَلَقْت الْجِن وَ الانْس اِلا لِيَعْبُدُون» كه هدف از خلقت را عبادت معرفی کرده است، ندارد، زيرا عالی‌ترين و كامل‌ترين مرتبه عبادت از پيامبر و امام معصوم صادر می‌شود، در نتيجه آنان هدف خلقت به شمار می‌روند.
از طرفی فلاسفه می‌گویند: خدا چون خداست خلق می کند، چون فیاض است، چون خلاق است، چون واجب الوجود است افاضه وجود می‌فرماید؛ یعنی هدف، ذات بی‌پایان خود اوست، او باید خلق کند، لذا خلقت تجلی صفات اوست، صفت خالق بودن، رازق بودن، راحم بودن و... پس او خلق می‌کند چون باید خلق کند، مانند چشمه جوشانی که همیشه می‌جوشد و آب می‌دهد. لذا خلقت این همه سیارات و کهکشان و... به خاطر بروز و ظهور صفات اوست و این خلقت تا ابد هم ادامه دارد، چون ذات او و صفات او ابدی است.
_____________________________________________
پی‌نوشت
[1]. بكرى، احمد بن عبد الله، الأنوار و مفتاح السرور و الأفكار في مولد النبيّ المختار، دار الشريف الرضي، قم، چاپ: اول، 1411 ق، ص 5؛ مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، دار إحياء التراث العربي - بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق، ج15، ص 28.
شبهه: اگر هدف خلقت، ظهور امام زمان(عج) بوده، چرا خداوند بیش از صدها میلیارد ستاره و کهکشان رو آفریده، آیا این‌ها اسراف نیست؟
پاسخ: اولا: بدون شک خداوند متعال کار لغو و بیهوده انجام نمی‌دهد؛ ثانیا: در روایات ما وارد شده تمام هستی و ماسوی الله به خاطر وجود پیغمبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) خلق شده؛ ثالثا: خدا چون خداست خلق می‌کند، چون واجب الوجود است افاضه وجود می‌فرماید؛ یعنی هدف، ذات بی‌پایان خود اوست.