اینفوگرافی حضرت معصومه (س)

1. نام و القاب حضرت معصومه:
نام ایشان، «فاطمه کبری» می‌باشد؛ امام کاظم علیه السلام غیر از ایشان سه دختر دیگر به نام «فاطمه» داشتند که بزرگترین آنها حضرت «فاطمه معصومه سلام الله علیها» بودند.
امام رضا علیه السلام به ایشان لقب «معصومه» دادند [1] چراکه بخاطر روح بالایی که داشت، خود را از گناه و بدی ها دور نگه می‌داشت و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، ایشان را «کریمه اهل بیت» خطاب کردند به این معنا که از حیث شخصیتی و کرامات باطنی بسیار ممتاز و شناخته شده بودند. [2]
البته امام رضا علیه السلام، القاب دیگری به ایشان داده‌اند که در زیارتنامه حضرت معصومه سلام الله علیها آمده است: «السَّلامُ عَلَیکَ أیَّتُها الطّاهِرَةُ الحَمیدَةُ البَرَّةُ الرَّشیدَةُ التَّقیَّةُ النَّقیَّةُ الرَّضیَّةُ المَرضِیَّةُ» [3]

2. خانواده حضرت:
پدر بزرگوارشان، امام کاظم علیه السلام و مادرشان حضرت نجمه خاتون علیها سلام هستند.
ایشان تنها خواهر تنی حضرت رضا علیه السلام می‌باشند که از حیث سنی 25 سال با هم اختلاف دارند.
حضرت معصومه سلام الله علیها عمه امام جواد علیه السلام نیز می‌باشند و همانند حضرت زینب سلام الله علیها دختر امام، خواهر امام و عمه امام هستند فلذا در زیارتنامه ایشان می‌خوانیم: «السَّلامُ عَلَیکَ یا بِنتَ وَلِیِّ اللهِ السَّلامُ عَلَیکَ یا اُختَ وَلِیِّ اللهِ السَّلامُ عَلَیکَ یا عَمَّةَ وَلِیِّ اللهِ...» [4]

3. کودکی حضرت معصومه:
روزی کاروانی از خارج مدینه به منزل امام کاظم علیه السلام آمدند اما ایشان در سفری بودند؛ به همین دلیل سؤالات خود را تحویل اهل بیت حضرت دادند و حضرت معصومه سلام الله علیها که تنها 5 سال داشتند جواب تمام سؤالات را برایشان نوشتند. کاروانیان در مسیر برگشت، امام کاظم علیه السلام را دیدند. حضرت پس از ملاحظه نامه ها، پاسخ ها را تأیید کردند و فرمودند: «فداها ابوها.» یعنی پدرش به فدایش بشود... . [5]

5. ازدواج:
در زمان حیات حضرت معصومه سلام الله علیها امام کاظم علیه السلام را بارها دستگیر و زندانی کردند؛ بنابراین شرایط زندگی شیعیان به نحوی بود که کسی جرأت نزدیک شدن به خاندان اهل بیت و عرض ارادت به ایشان را نداشت چه برسد به اینکه برای خواستگاری و دامادی امام هفتم اقدام کند؛ ضمن اینکه ایشان همانند حضرت زهرا سلام الله علیها که اگر امام علی علیه السلام نبودند با کسی ازدواج نمی کردند [6]، به قدری شأن و مقامشان بالا بود که هیچ هم کفوی نداشتند فلذا ازدواج نکردند. [7]

6. سفر به خراسان:
از آنجا که امام کاظم علیه السلام غالباً در زندان به سر می بردند، تکفل و سرپرستی حضرت معصومه سلام الله علیها با امام رضا علیه السلام بود؛ بنابراین علقه بسیاری بین این خواهر و برادر ایجاد شده بود. فلذا پس از هجرت امام رضا علیه السلام به خراسان، خواهرشان یک سال بیشتر طاقت نیاورد و تصمیم گرفت برای دفاع از ولایت راهی خراسان شود. بنابراین با کاروانی از امامزادگان و شیعیان، راهی مرو شد اما در بین راه با مخالفین و دشمنان اهل بیت مواجه شدند و پس از درگیری فراوان تقریبا همه مردان این کاروان به شهادت رسیدند و حضرت معصومه را نیز مسوم کردند. [8]

7. هجرت به قم:
حضرت معصومه پس از تحمل رنج فراوان و درگیری های شدید با دستگاه های ظالم حکومتی، به ساوه رسیدند و از آنجا که به سختی بیمار شده و از زیارت برادر نا امید شدند، سراغ قم را گرفتند و به خادم خود دستور دادند ایشان و همراهان را به قم ببرند. بنابراین مردم قم با شنیدن این خبر به استقبال ایشان رفتند و حضرت را در قم اسکان دادند. [9]

8. بیت النور:
پس از ورود حضرت معصومه سلام الله علیها به قم، موسی بن خزرج بن سعد اشعری از اهالی و بزرگان قم، کاروان حضرت را به منزل خود برد [10] و در حدود 17 روزی که حضرت معصومه سلام الله علیها در قم بودند، در منزل ایشان به عبادت پرداختند. پس از رحلت ایشان، آنجا را به عنوان «بقعه ستّیه» و «محراب فاطمه» وقف کردند. این محل، امروزه در «میدان میر» قم نزدیک مدرسه ستیه قرار دارد و تولیت آن بر عهده سادات میره ای می باشد. قدمگاه حضرت معصومه سلام الله علیها که عبادتگاه ایشان بوده، امروزه به عنوان «بیت النور» معروف شده است و مردم برای زیارت و عرض ارادت به آنجا مشرف می شوند. [11]

9. وفات و تدفین:
حضرت معصومه سلام الله علیها در طول سفر از حجاز به خراسان، پس از تحمل رنج سفر و به خاطر مسمومیت و غم و غصه فراوان در ساوه به شدت بیمار شدند و از ادامه مسیر منصرف شدند فلذا به قم رفتند و پس از 17 روز اقامت در آنجا، سر انجام در سن 28 سالگی وفات کردند؛ پیکر پاکشان در یکی از باغ های موسی بن خزرج به نام باغ بابلان، در مکانی که امروزه حرم مطهر ایشان است تشییع شدند. مردم برای نماز ایشان بی تکلیف بودند که ناگهان دو نفر سوار ناشناس از کوه های اطراف قم، از طرف شاه جمال آمدند و بر جنازه نماز خواندند و سپس پیکر مطهر ایشان را در همان مکان به خاک سپردند و رفتند. [12]

10. حرم مطهر حضرت معصومه:
اولین بار حضرت زینب، دختر امام جواد علیهما السلام گنبد و بارگاهی برای عمه خود در سال 256 هجری قمری یعنی 55 سال پس از وفات ایشان بنا کرد که بارها مورد مرمّت و بازسازی قرار گرفت. چیزی که هست اینکه علاوه بر مزار مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها، 4 نفر از دختران ائمه علیهم السلامدر داخل ضریح و نزدیک قبر مطهر ایشان مدفون هستند؛ یکی از دختران امام جواد، یکی از دختران امام حسن عسگری و دو تن از دختران امام هادی علیهم السلام در جوار حضرت معصومه سلام الله علیها آرمیده اند. [13]

11. آیت الله بهجت و حرم حضرت معصومه سلام الله علیها:
آیت الله بهجت از جمله کسانی بودند که سالیان سال هر روز از اولین زائرین حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها بودند و برای اینکه در بین راه کسی مانع او نشود بارها تغییر مسیر می دادند تا زودتر به حرم برسند. ایشان می فرمودند در حرم مطهر ائمه و حضرت معصومه علیهم السلام صدایتان را بلند نکنید؛ زیرا آنجا محل عبور و حضور فرشتگان الهی است و ملائکه از صدای بلند اذیت می شوند.

12. زیارت حضرت معصومه و وجوب بهشت:
در مورد جایگاه ویژه حضرت معصومه سلام الله علیها پنج امام معصوم سخن گفته اند. امام صادق، امام رضا و امام جواد علیهم السلام در بیان ثواب زیارت حرم حضرت معصومه سلام الله علیها بهشت را وعده می دهند و می فرمایند: «هر کس حرم حضرت معصومه سلام الله علیها را در قم با آگاهی و اطلاع از مقام و جایگاه والای ایشان زیارت کند بهشت بر او واجب می شود.» [14]

13. حضور علما در اطراف ضریح:
حرم حضرت معصومه به قدری دارای عظمت و معنویت است که بیشتر بزرگان و علمای معاصر وصیت کرده اند تدفین آنها در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها انجام شود.
از جمله مراجع و بزرگانی که در حرم این بانوی بزرگوار مدفون هستند عبلارتند از: علامه طباطبائی صاحب تفسیر شریف المیزان، آیت الله بروجردی ولی فقیه زمان خود، آیت الله بهجت یکی از بزرگترین عرفای قرن، آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی استاد اخلاق، آیت الله فاضل لنکرانی از مراجع تقلید، شهید مطهری استاد بزرگ حوزه و دانشگاه، آیت الله مشکینی امام جمعه قم، آیت الله حائری مؤسس حوزه علمیه قم و آیت الله هاشمی شاهرودی قاضی القضات و رئیس قوه قضائیه در این حرم شریف به خاک سپرده شده اند.
مستحب است انسان برای درک ثواب بیشتر و احترام به مقام حضرت معصومه ابتدا به زیارت قبور مطهر علما برود و سپس محیای زیارت کریمه اهل بیت بشود.

14. قم و حضرت معصومه سلام الله علیها:
بخاطر برکات وجود نازنین حضرت معصومه سلام الله علیها در قم، علما و بزرگان فراوانی به قم آمدند و ساکن شدند و خاطر همین امروزه قم مرکز نشر معارف علوم دینی و بزرگترین پایگاه مذهبی و شیعی در دنیاست. فلذا اگر قم، قم شده بخاطر وجود ذی وجود حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیهاست و گواه این مطلب وجود حوزه های علمیه و دفاتر مراجع عالیقدر تقلید در قم است.
در روایات داریم که بهشت 8 در دارد که 3 در آن به قم گشوده می شود. فلذا اهل قم غالباً انسان های متدین و بهشتی هستند و همه این مطلب به خاطر حضرت معصومه سلام الله علیها است وگرنه قم به خودی خود، هیچ خصوصیت ویژه ای ندارد. [15]

15. مقام شفاعت حضرت معصومه سلام الله علیها:
تأثیرات و فیوضات حضرت معصومه سلام الله علیها به قدری است که حدود 45 سال قبل از ولادت ایشان امام صادق علیه السلام در مورد ایشان می فرمایند: «بانویی در قم مدفون خواهد شد که تمام شیعیان را شفاعت می کند؛» [16] ضمناً در زیارتنامه ای که از امام رضا علیه السلام به ما رسیده است می خوانیم: «یا فاطِمَةُ اشفَعِی لَنا فِی الجَنَّةِ فَإنَّ لَکِ شأناً مِن الشّأنِ؛» یعنی حتی امام رضا علیه السلام نیز از خواهرشان می خواهد ایشان را شفاعت کنند؛ چراکه برای ایشان نزد خدا، جایگاه و شأن ویژه ای است. [17]

پی نوشت:
[1]. کریمه اهل بیت علیهم السلام، ص ۲۹.
[2]. همان، ص 41 و 42.
[3]. بحارالانوار، ج 102، ص 266.
[4]. ب حار الانوارج ۱۰۲، ص ۲۶۶، ب ۱.
[5]. کریمه اهل بیت علیهم السلام، ص 64.
[6]. اصول کافی، ج۱، ص 261.
[7]. تواریخ النبی و آل، ص 149.
[8]. منتهی الآمال، ج 2، ص 273.
[9]. تاریخ قم، 2 213.
[10]. چاپخانه مجلس، ج 1، ص 213.
[11]. حضرت معصومه سلام الله علیها چشمه ج.شان کوثر، ص 40.
[12]. مستدرک سفینة البحار، ج 8، ص 600.
[13]. پرتال جامع آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها، بانوان مکرم مدفون در کنار مرقد مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها.
[14]. مستدرک الوسائل، ج 1، ص 57، ح 12196 .
[15]. بحار الأنوار، ج 57،ص 216، ح 39.
[16]. مجالس المؤمنين، ج 1، ص 83.
[17]. زيارت نامه حضرت معصومه عليها السلام، «بحارالانوار» ج 102، ص 266.