در بین همه اعیاد اسلامی، غدیر مهم‌ترین عید مسلمانان از گذشته تاکنون بوده است.
برخی بر این باورند که عید غدیر، عید نبوده و از ناحیه پیامبر (صلّی الله علیه و آله) و دیگر صحابه هیچ سندی بر آن وجود ندارد. عید بودن غدیر آموزه ای است که در بین شیعه مرسوم شده و از هیچ سند تاریخی یا روایی برخورد نیست.
در پاسخ به این شبهه می‌گوییم:
1. عید غدیر نیز چون عید فطر و قربان از اعیاد اسلامی، بلکه از بزرگترین اعیاد است و نخستین کسی هم که این روز را به عنوان عید اسلامی معرفی کرد، خود پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) بوده است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) پس از آن‌که علی بن ابیطالب علیه‌السلام را در روز غدیر به جانشینی خود تعیین کرد، در همان روز این عید را اعلام نمود و مراسم آن را برپا داشت، و در خیمه اش نشست و با کمال خوشحالی و سرور از تبریک گویندگان استقبال کرد و به آنها می‌فرمود: «به من تبریک بگویید... به من تبریک بگویید، زیرا خداوند مرا به نبوت و اهل بیتم را به امامت اختصاص داده است.» در روایتی دیگر آمده که پیامبر فرمودند: « يوم غدير خم أفضل أعياد أمتي، ...؛ روز عید غدیر خم بهترین اعیاد امت من است، و آن روزی است که خداوند تعالی به من فرمان داده با منصوب کردن علی بن ابیطالب به عنوان رهبری که امتم پس از من به وسیله او هدایت یابند، آن روز را یاد کنیم. آن روزی است که خدا دین را در آن روز کامل و نعمت را تمام گردانید و اسلام را به عنوان یک دین برای مردم پسندید.»[1] پیامبر در این حدیث، اولا: روز غدیر را یک عید اسلامی جاوید در ردیف سایر اعیاد اسلامی اعلام کرده؛ ثانیا: عید غدیر را مطلقا برترین اعیاد اسلامی شمرده است.
2. پس از رحلت پیامبر، خود امیرالمؤمنین نیز روز غدیر را به عنوان یک عید اسلامی تلقی کرد و در سالی که روز غدیر با جمعه مصادف بود خطبه‌ای طولانی ایراد نمود و در ضمن آن فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَمَعَ لَكُمْ مَعْشَرَ الْمُؤْمِنِينَ فِي هَذَا الْيَوْمِ عِيدَيْنِ عَظِيمَيْنِ كَبِيرَيْن؛ خداوند در این روز بزرگ برای شما گروه مؤمنان دو عید بزرگ که قوام هریک به دیگری است جمع کرده تا احسانش را نزد شما کامل گرداند و شما را به راه هدایت آگاه و مطلع کند.» آن‌گاه حضرت امیر علیه‌السلام، مردم را به اجرای مراسم عید دعوت نمود و فرمود: «خدا شما را رحمت کند، پس از پایان یافتن اجتماعتان، به سوی توسعه بر زن و فرزند و نیکی با برادران و شکر نعمت‌های الهی بازگردید ... با یکدیگر نیکی کنید تا خدا الفت و دوستی و صداقت شما را نگهدارد، و به یکدیگر هدیه دهید همان‌گونه که خدا پاداش شما را در این روز، چند برابر اعیاد گذشته یا اعیاد آینده - جز در موارد مثل آن - قرار داده است.»[2]
3. روایاتی از امامان معصوم نیز وجود دارد که وقتی برخی اصحاب از بزرگترین عید مسلمانان نه فقط عید شیعه سؤال کردند، از غدیر به عنوان مهم ترین عید مسلمانان یاد نمودند چنان که فرات بن احنف می‌گوید: از امام جعفر صادق علیه‌السلام پرسیدم: فدایت شوم آیا مسلمانان عیدی بالاتر از عید فطر و عید قربان و روز جمعه و روز عرفه دارند؟ امام فرمود: «آری! بالاترین و بزرگترین و شریف ترین اعیاد روزی است که خدا دین را در آن روز کامل گردانید، و این آیه را بر پیامبرش محمد (صلی الله علیه وآله) نازل فرمود: الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دیناً.»[3][4] در روایتی دیگر عبدالرحمن بن سالم از پدرش نقل می‌کند که از امام صادق علیه‌السلام پرسیدم: آیا مسلمانان غیر از روز جمعه و عید قربان و عید فطر، عید دیگری دارند؟ فرمود: آری عیدی بزرگتر! ... و آن روزی است که پیامبر خدا امیرالمؤمنین را به خلافت نصب کرد و فرمود: هر کس که من مولای او هستم علی مولای او است.»[5]
4. برخلاف ادعایی که شده و عید غدیر را به شیعه نسبت می‌دهند، باید گفت عید غدیر تنها ختصاص به مذهب شیعه ندارد بلکه از اعیاد همه مسلمانان بوده است چنان که ابوریحان بیرونی که خود از اهل سنت بوده می‌گوید: «روز غدیر از روزهایی است که اهل اسلام آن را یکی از اعیاد شمرده‌اند.»[6]
از جمع‌بندی مطالب نتیجه می‌شود که عید غدیر در تمام دوران تاریخ اسلام از اعیاد بزرگ مسلمانان بوده است. پیامبر (صلّی الله علیه و آله) و ائمه علیهم‌السلام نیز برای برپایی چنین روزی تصریح و اعمالی را سفارش نموده‌اند.
پی‌نوشت
1. الغدیر، ج 1، ص 283.
2. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج 2، ص 754.
3. مائده، آیه: 3.
4. الغدیر، ج 1، ص 285.
5. المراجعات، ص 197.
6. بیرونی، ابوریحان،الاثار الباقیة، ص 334؛ علامه امینی ابوریحان را از اهل سنت می داند. الغدیر، ج 1، ص 267.
عید غدیر از جمله اعیادی است که پیامبر (صلّی الله علیه و آله) و ائمه(علیهم السلام) بر آن تصریح و اعمالی را برای آن روز بیان نموده اند. برخی معتقدند عید غدیر عید شیعیان بوده و هیچ سندی برای آن وجود ندارد. منابع روایی و تاریخی نشان می دهد عید غدیر عید شیعیان یا ساخته آنها نبوده بلکه عید همه مسلمانان از گذشته تا کنون بوده است.