لایک یا تعقیبات!

جایگاه فضای مجازی در متن زندگی
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تبدیل شدن زندگی به یک زندگی ماشینی، فضای جدیدی به نام فضای مجازی تشکیل شده است که دارای ویژگی های منحصر به فرد است؛ از جمله آن‌ ویژگی‌ها سرعت دریافت و انتقالِ پیام و ارتباطاتِ میان اشخاص است که انگیزه بالایی برای ترغیب و تشویق انسان‌‌ها به استفاده از این مهم را به وجود آورده است.
به همین دلیل رفته رفته آن قدر فضای مجازی و گوشی های همراه به زندگی انسان‌ها نزدیک شده‌اند که حتی می‌توان ادعا کرد که متن زندگی‌شان را نیز در برمی‌گیرند. چک کردن گوشی از اولویت‌های لحظه به لحظه و دغدغه‌ی ذهنی بیشترِ اشخاصِ فعال در این فضا شده است. این فضای مجازی با جذابیت‌ها و قابلیت‌های منحصر به فرد خود بر فضای ذهنی و کنترل زندگی‌ بیشترِ انسان‌ها موثر واقع شده است.
بی شک این امر دامنگیر مومنان نیز شده است که حتی در وسط عبادت خود و یا با تمام شدن نماز واجب و یا سایر امور زندگی خود به صورت خود آگاه و یا ناخودآگاه بدون هیچ وقفه‌ای به سراغ گوشی خود می‌روند. برخی با خودِ همان گوشی عبادت را ادامه و تعقیبات انجام می‌دهند و یا قرآن می‌خوانند.

اهمیت حضور در فضای مجازی
یکی از حربه های شیطان ورود کردن در ذهن مردم است تا با تخریب ذهنیت و ایجاد فساد در اندیشه‌ی آن ها، مقدمات عمل را در آن اشخاص به وجود بیاورد. چنان‌چه خداوند متعال در سوره ناس از پناه بردنِ به خود از شرِّ موجودی از جنس جن و یا انسان به عنوان «خنّاس» سخن می گوید که کار او وسوسه کردن در سینه‌ها (ذهن ها)ی مردم می‌باشد.[1] فضای مجازی به علت سرعت بسیار بالایی که دارد به عنوان ابزاری برای انتقال پیام های درست و یا غلط، تبدیل به یکی از وسیله‌های اصلی شیطان‌های انسی و جنّی برای فریب دادن ذهن انسان و در نهایت منجر به ارتکاب عملی فاسد از او شده است.

از همین رو، همین فضای مجازی به عنوان یک وسیله و ابزار، می تواند فرصتی در جبهه حق و در دست مسلمانان باشد و اگر مومنان این فضا را رها کنند، در واقع ضرر زیادی متوجه خود ساخته اند و در این جنگِ میانِ حق و باطل بازنده میدان شده‌اند.
به همین خاطر استفاده درست و کارآمد از این ظرفیت تبلیغی برای نشر معارف دینی که خود امری پسندیده برای یک مسلمان است، می‌تواند عملی دارای ثواب به حساب بیاید.

حتی اگر فعالیت در فضای مجازی را مقدمه ای برای یک عمل مستحبی بدانیم، از باب مقدمه یک امر مستحب، خود دارای ثواب خواهد بود؛ زیرا که به نظر برخی از فقهاء «مقدمه ی یک امرِ دارای ثواب، خود دارای ثواب است.»[2]

طرح یک سوال
سوال این جا است که با وجود جنگ رسانه ای که در فضای مجازی علیه اعتقادات و اسلام دیده می‌شود و با توجه به اهمیت دفاع از کیان اسلام، آیا جایزاست که بعد از نماز بعنوان تعقیبات، از صفحات و فضاهای انقلابی و اسلامی حمایت(لایک) کرد؟

در پاسخ می گوییم: انجام هرگونه عمل مثبت و یا حتی دارای ثواب، به عنوان تعقیبات نماز به قصد ورود در شریعت بجای تعقیبات وارد شده در روایات، بدعت است و بدعت گزاری امری حرام است.[3] هیچ دلیلی بر آن وجود ندارد که ما تعقیبات را کنار بگذاریم و به جای آن از خودمان عملی را جایگزین کنیم.
اگر در زمان انجام عمل تعقیبات، ورود به فضای مجازی به علتی دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای بود، می‌توان تعقیبات را که امری مستحب است، رها کرد و به آن امرِ دیگر پرداخت؛ زیرا که «ترک مستحب مانعی ندارد.»[4]

نتیجه
استفاده از فضای مجازی برای نشر معارف دینی امری پسندیده است ولی نمی‌توان آن را به عنوان تعقیبات بعد از نماز دانست.

پی‌نوشت
1. سوره ناس، آیات 4 تا 6.
2. کتاب الطهاره، شیخ انصاری، جلد 2، صفحه 54.
3. البدعه، جعفر سبحانی، ص 13-15.
4. آموزش فقه، محمدحسین فلاح‌زاده، ص 22.