قرآن و اهل بیت علیهم‌السلام از شیعیان می‌خواهند که به دستورات آنان عمل کرده تا در دنیا و آخرت، زندگی سعادتمندانه داشته باشند. صرف محبت به اهل‌بیت نمی‌تواند مشکلات دنیایی و اخروی شیعیان را حل کند.
شهید مطهری در دو جا از آثارش برخی شیعیان را با الفاظی تند مذمت کرده است. سایت‌‌ها و شبکه‌های ضد شیعه از این کلام به عنوان شاهدی علیه شیعه استفاده می‌کنند.
شهید مطهری در هیچ کدام از این دو جا در مقام نسبت دادن این مذمت به تمام شیعیان نبوده است. در ادامه با بیان کلام استاد مطهری منظور و مقصود ایشان را بیان می‌کنیم.
شیعه واقعی چه کسی است؟
اولین موردی که شهید مطهری از برخی شیعیان ایراد می‌گیرند، در توضیح آیه ۱۱سوره رعد و ۵۳ سوره انفال است. در این آیات، خداوند به یکی از سنتهای الهی در مورد علت تغییر سرنوشت انسان‌ها اشاره می‌کند:
1. «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ؛[۱] خداوند سرنوشت هيچ قوم (و ملّتى) را تغيير نمى دهد مگر آنكه آنان آنچه را در خودشان است تغيير دهند!»
2. «ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُنْ مُغَيِّرًا نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَىٰ قَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ؛[۲] اين، بخاطر آن است كه خداوند، هيچ نعمتى را كه به گروهى داده، تغيير نمى دهد؛ جز آن كه آن‌ها خودشان را تغيير دهند.»
شهید مطهری با توجه به این آیات به تفکر غلط برخی شیعیان ایراد می‌گیرند. شیعیانی که گمان می‌کنند به صرف انتساب به اهل‌بیت علیهم‌السلام بدون هیچ گونه تلاش و کوششی وارد بهشت خواهند شد. یا عده‌ای که منتظرند خداوند متعال مشکلات دنیایی آن‌ها را بدون هیچ تلاشی حل کند.
این دو آیه بیان می‌کنند که خداوند به هیچ جامعهای، چه مسلمان باشند، چه کافر، بدون حساب و کتاب نعمت و خوشبختی نمی‌دهد و ازهیچ جامعهای بی‌دلیل سلبِ نعمت نمی‌کند. مسلمانان نباید توقع داشته باشند، بدونِ کار و تلاش، کشوری آباد و پیشرفته داشته باشند.
این موضوع نسبت به امور اخروی نیز صادق است. کسی حق ندارد گمان کند؛ چون مسلمان شده، خداوند او را وارد بهشت می‌کند. بدون شک ایمان در بهشتی‌شدن انسان‌ها دخیل است، اما کافی نیست.
صرفِ محبت به اهل‌بیت علیهم‌السلام موجبِ محبتِ کاملِ آنان به ما نمی‌شود. شخصی به امیرالمومنین عرض کرد:
«وَ اَللَّهِ إِنِّي أُحِبُّكَ لِلَّهِ؛ به خدا سوگند؛ همانا من برای خدا تو را دوست دارم.» حضرت در جواب او می‌فرمایند: «لَكِنِّي أُبْغِضُكَ لِلَّهِ؛ اما من تو را به خاطر خدا دشمن دارم.» شخص می‌پرسد چرا؟ حضرت می‌فرمایند: چون تو برای تعلیم مقدار واجب از قرآن کریم اجرت گرفتی.»[۳]
می‌دانیم گرفتن مزد و اجرت برای تعلیمِ آن مقدار از قرآن کریم که در نماز واجب می‌باشد، طبق نظر مشهور علمای شیعه حرام است.[۴]
این محب اهل بیت گمان می‌کرد با صرف محبت، امیرالمومنین علیه‌السلام از او راضی شده و به فعل و اعمال او کاری ندارند. حال آن که حضرت او را به خاطر انجام کار حرام سرزنش می‌کنند.
شهید مطهری بر همین اساس برخی شیعیان را به تندی سرزنش کرده و می‌گوید:
«[گمان می‌کنند] ما فقط مورد عنایت خدا هستیم و برای ما همان انتساب نام ائمه کافی است، چیز دیگر نمی خواهیم. خدا هم بهشت را آماده کرده برای ما...! بعد می گوییم پس چرا ما مسلمان ها اینقدر بدبخت و بیچاره‌ایم؟»[۵]
مطلب دومی که شهید مطهری به خاطر آن برخی شیعیان را مذمت می‌کند، تفکر اشتباهِ اختصاصِ امام زمان علیه‌السلام به شیعیان است.
حضرت حجت عجل‌الله‌تعالی‌فرجه مربوط به همه عالَم هستند و عدالت را در تمام جهان برقرار خواهند کرد. این گونه نیست که با ظهور امام زمان تمام گناهان شیعه بخشیده شده و شیعیان بدون هیچ تلاش و زحمتی در زمره یاران امام قرار بگیرند.
کسانی در دسته یاران امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه قرار می‌گیرند که بر اساس دستورات اهل بیت علیهم‌السلام عمل کرده و خودساخته باشند؛ نه شیعیانی که بر خلاف دستورات اسلام عمل کرده و گمان می‌کنند امام زمان فقط برای نجات آن‌ها ظهور می‌کند.
استاد مطهری با بیان تفکر غلط این دسته از شیعیان می‌گوید:
«امام زمان علیه‌السلام حامی این‌ها [این دسته از شیعیان] نیست.»[۶]
این حرف را باید در فضای سخنرانی و در کنار سایر کلمات ایشان دید. بدون شک همان طور که بیان کردیم و مقصود استاد مطهری نیز همین است، امام زمان حامی شیعیانی که هیچ‌گونه عملی ندارند، نخواهد بود.
نتیجه
بنابر آن چه بیان شد، شهید مطهری ایراد تند خود را نه نسبت به همه‌ی شیعیان بلکه تنها به برخی از آن‌ها بیان می‌کنند؛ آن هم نه به خاطر عمل به آموزه‌های اهل بیت علیهم‌السلام؛ بلکه به خاطر دور شدن از دستورات ائمه علیهم‌السلام بوده و چنین تعابیری را به جهت فاصله شیعیان از اسلام حقیقی به کار برده است.
پی‌نوشت
[۱] سوره رعد، آیه۱۱.
[۲] سوره انفال، آیه۵۳.
[۳] تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۷۶.
[۴] جامع المقاصد، ج۷، ص ۱۷۸.
[۵] مجموعه آثار، ج۲۶، ص۲۹۴.
[۶] مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۵، ص۵۰۰.
از سنتهای خداوند این است که به هر جامعهای بر اساس تلاش و کوششی که دارد، نعمت و دارایی اعطا کند. شیعیان نیز از این قانون الهی مستثنی نیستند. این تفکر که برخی گمان می‌کنند، به صرف انتساب به اهل بیت علیهم‌السلام در دنیا و آخرت خوشبخت و سعادتمند خواهند بود؛ اندیشه‌ی باطل و مخالف آموزه‌های اسلام است.