خداوند برای امامت، ارزشی کمتر از نبوت قرار نداده؛ به صورتی که ثواب روزه عید مبعث را با ثواب روزه عید غدیر یکسان قرار داده است.
مقام امامت امیرالمومنین، دنباله رو مقام نبوت پیامبرصلی الله علیه و آله و در تمام وظایف بجز دریافت وحی، با نبوت مشترک است؛ به این صورت که هر وظیفه ای که پیامبر داشتند به جز دریافت و ابلاغ وحی بعد از ایشان به امام منتقل می شود. این معنا از امامت در روایات تبیین شده، حتی در کتب اهل تسنن نیز به این امر اشاره شده است.[1]
در حجة الوداع وقتی رسول اکرم صلی الله علیه وآله و مسلمانان در مسیر برگشت بودند، خداوند به ایشان آیه مبارکه "ابلاغ" را وحی فرمود: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ؛[2] ای پیغمبر، آنچه از خدا بر تو نازل شد (به خلق) برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و اداء وظیفه نکرده‌ای،» این آیه که در روز غدیر نازل شد، پیامبر را مامور به امری کرد که اگر آن را به مسلمانان ابلاغ نمی‌کرد، انگار رسالت و پیامبری خود را انجام نداده بود.
این نوع بیان آیه نشان از این است که محتوای تبلیغ پیامبر به اندازه‌ای اهمیت دارد که تمام سختی مسلمانان در شعب ابی طالب، هجرت پیامبر، جنگ ها و غزوات و... به این اندازه برای خداوند اهمیت نداشت که تحقق آنها را، هم‌تراز با ابلاغ رسالت قرار دهد.
برای روشن تر شدن اصل قضیه به احادیث مراجعه می کنیم و پی می بریم که بنابر نقل شیعه و اهل تسنن این مسئله مهم، امر معرفی امیرالمومنین علیه السلام به عنوان امام و جانشین پیامبر بوده است. این امر امامت است که خداوند آن را هم تراز با رسالت قرار داده است.[3]
این همسویی و هم ترازی نبوت و امامت در بعضی جهات در احادیث نیز به چشم می خورد، به عنوان مثال در مورد مستحب بودن روزه‌ی روز عید مبعث، که آغاز گر نبوت است و اولین روز ابلاغ وحی می باشد، اهل سنت چنین نقل می کنند: «مَنْ صَامَ يَوْمَ سَبْعَةٍ وَعِشْرِينَ مِنْ رَجَبٍ، كُتِبَ لَهُ صِيَامُ سِتِّينَ شَهْرًا، وَهُوَ أَوَّلُ يَوْمٍ نَزَلَ جِبْرِيلُ [عَلَيْهِ السَّلامُ] عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِالرِّسَالَةِ؛[4] هرکسی روز بیست و هفت رجب را روزه بگیرد، ثواب شصت ماه بر او نوشته می شود و آن اولین روزی بود که جبرئیل به خاطر رسالت بر پیامبر نازل شد.»
همچنین در روزه عید غدیر نیز همین مقدار از ثواب را ذکر می کنند: «مَنْ صَامَ يَوْمَ ثَمَانِ عَشْرَةَ مِنْ ذِي الْحِجَّةِ كُتِبَ لَهُ صِيَامُ سِتِّينَ شَهْرًا، وَهُوَ يَوْمُ غَدِيرِ خُمٍّ، لَمَّا أَخَذَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِيَدِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ فَقَالَ: أَلَسْتُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالُوا: بَلَى يا رَسُولَ اللَّهِ، قَالَ: مَنْ كُنْتُ مَولاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلاهُ؛[5] کسی که روز هجدهم ذی حجه را روزه بگیرد ثواب روزه شصت ماه برای وی نوشته می‌شود، این روز، غدیر خم است، روزی که رسول خدا صلی الله علیه و آله دست علی را گرفت و فرمود: آیا من رهبر مؤمنان نیستم؟ گفتند: چرا ای رسول خدا؟ فرمود: هر کس من مولای او هستم علی مولای او است.»
از این رو، خلیفه دوم اهل تسنن به عنوان اولین نفر به امیرالمومنین اینگونه تبریک گفت: «فَقَالَ عُمَرُ بْنُ الخطّاب: بَخّ بَخّ لك يا ابن أَبِي طَالِبٍ أَصْبَحْتَ مَوْلايَ وَمَوْلَى كُلِّ مُسْلِمٍ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ: الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ؛[6] عمر گفت: تبریک، تبریک ای پسر ابوطالب، تو اکنون مولای من و مولای هر مسلمانی، سپس این آیه نازل شد: امروز دین شما را کامل کردم.»
این هم‌تراز بودن در ثواب روزه؛ یعنی یک سان بودن ثواب روزه عید مبعث با ثواب روزه عید غدیر، نشانه این نکته است که هر دو امر نبوت و امامت به یک اندازه در نزد خدا اهمیت دارند.
از این رو خداوند به پیامبر می فرماید، اگر امامت را ابلاغ نکند، انگار رسالت را نیز انجام نداده است.
پی نوشت:
[1] مسند احمد، ج 3، ص 418 و عبقات الانوار، ج 1، ص 191.
[2] سوره مائده، آیه 67.
[3] الدّر المنثور، ج 2، ص 298 و تفسير كبير، ج 3، ص 636.
[4] تاریخ بغداد، ج 8، ص 284.
[5] همان.
[6] همان.