غدیر، حاوی پیام‌های فراوانی در زمینه اخلاقی و تربیتی برای مدیریت سبک زندگی اسلامی است. پیام غدیر برای سبک زندگی اسلامی، معرفت و شناخت نسبت به توحید، معاد، نبوت، امامت، عدل الهی و آگاهی به حلال و حرام به عنوان اساسی‌ترین و زیربنایی‌ترین روش در این مدیریت اسلامی است.
غدیر ، جامع پیام‌های تربیتی
غدیر ، استمراردهنده و کامل‌کننده بعثتِ نبوی است. غدیر، جدای از اینکه نشان‌دهنده راه حق و حقیقت و ترسیم‌کننده اهداف والای اسلام است، دربردارنده پیام‌هایی در حوزه خانوادگی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.
این واقعه تاریخی نشان می‌دهد هدایت و کمال جامعه به سوی رشد و صلاح، تنها در گرو پیروی از فرامین الهی و اهل‌بیت علیهم‌السلام است؛ فرامینی که برای مدیریت سبک زندگی فردی و اجتماعی، والاترین آموزه‌های اخلاقی و تربیتی را به همراه دارد.
بی‌تردید حرکت در مسیر زندگیِ سعادت‌محور، بدون راهور راه‌شناسْ ممکن نیست و این راهور- بنا بر توجه به پیام غدیر- تنها کسی می‌تواند باشد که به مخزن وحی الهی متصل، و از کامل‌ترین برنامه‌های تربیتی و اخلاقی برخوردار باشد.
در نقطه مقابل، بی‌توجهی به پیام‌های غدیر می‌تواند موجب ایجاد بافته‌های ذهنی و خرافی در حوزه‌ی دین و مدیریت جامعه شود و افراد بر اساس گرایش‌های نفسانی برای زندگی خود تصمیم گیرند. نهادینه شدن چنین اندیشه‌ای می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری برای جامعه اسلامی در مدیریت زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی به‌دنبال داشته باشد.
غدیر ، ماهیتی انسان‌ساز
محور اصلی برای پیاده و عملیاتی شدن سبک زندگی اسلامی در جامعه دینی، انسان است. پیام غدیر، انسان‌سازی و حرکت انسان به سوی سعادت و کمال است و این امر مهم بدون تمسک به ریسمان الهی و اهل‌بیت علیهم‌السلام امکان‌پذیر نیست.
ازاین‌رو نگریستن به غدیر تنها به عنوان یک عید و یک روز، بدون تفکر در فلسفه غدیر و محتوای آن، خطایی فاحش و ظلمی جبران‌ناپذیر به این حادثه عظیم است؛ چنان‌که خداوند متعال بر این مطلب تصریح کرده و کمال دین را در گرو ابلاغ پیام غدیر دانسته[1] و بدون ابلاغ آن، امر رسالت را ناقص شمرده و همه زحمات پیامبر را بی‌فایده قلمداد کرده است.[2]
در موضوع غدیر، خود شخص امام علی علیه‌السلام موضوعیت دارد؛ چراکه پس از پیامبر، تنها اوست که می‌تواند جامعه اسلامی را به سوی هدف والای آن، که حرکت به سوی حیاتی طیب و پاک و کمال‌محور است، رهبری نماید.
با سیری در محتوای خطبه غدیر به خوبی می‌توان به این امر مهم دست یافت که سعادت و کمال جامعه اسلامی در همه زمینه‌ها بدون راهورِ راه‌بلد امکان‌پذیر نیست.
در بخشی از این خطبه، پیامبر صلیاللهعلیهوآله به علم امام - که دربردارنده معارف والای تربیتی و اخلاقی است- و تبعیت از فرامین او اشاره می‌کند و سعادت و کمال انسان را به تبعیت از فرامین امام گره می‌زند. به‌طور قطع، زندگی‌های سالم و سعادت‌محور و رو به رشد، در گرو این تبعیت است و بدون آن، این حیات نمی‌تواند به سوی رشد و صلاح حرکت کند. در این خطبه، نابودی اعمال و سقوط انسانیت، به مخالفت با امام پیوند خورده است.
غدیر ، هادی به تفقه در دین
مدیریت زندگیِ اسلامی بدون تکیه بر برنامه‌ها و روش‌های دینی، امکان‌پذیر نیست. لازمه این مدیریت، تفقه و تفکر در آموزه‌های دینی با شناخت کامل از حلال و حرام، خوبی‌ها و زشتی‌ها و ارزش‌ها و رذائل است؛ چنان‌که پیامبر صلیاللهعلیهوآله در غدیر به این امر مهم اشاره فرمودند و حرکت رو به رشد جامعه را بدون رعایت حلال و حرام، غیر ممکن دانستند و تفقه و تفکر در مسائل زیربنایی و روبنایی دین و شناخت معرفتی نسبت به آنان را برای این رشد، لازم شمردند.
برای نمونه، در غدیر به پرداخت زکات _ که از امور روبنایی و فروع دین است _ اشاره، و آن بهترین فاکتور برای فقرزدایی جامعه، برقراری امنیت اخلاقی جامعه و سامان‌دهی به تشکیل خانواده‌های اسلامی محسوب شده است. همچنین از نماز به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم تربیتی برای نفس و ممانعت از گناه یاد شده است.
بنابراین مدیریت زندگی با روش اسلامی، بدون آگاهی و شناخت به مسائل دینی، ممکن نیست و تنها با تکیه بر دین است که زندگی‌ها می‌تواند به سوی رشد و سعادت حرکت کند.
رهیافت
غدیر، پیام‌های زیادی را برای جامعه اسلامی (به ویژه در سبک زندگی اسلامی) به همراه دارد. بر مبنای غدیر، زندگی‌ای که بر پایه توحید‌شناسی، معادشناسی، نبوت و امام‌شناسی و باور به عدل الهی شکل گیرد و حلال و حرام در آن رعایت شود، سعادت‌محور و کمال‌محور و در تراز اسلامی رو به حرکت خواهد بود.
پی‌نوشت:
[1]. مائده: 67.
[2]. مائده: 3.
[3]. متن خطبه غدیر.