تفاوت میان تواتر قرآن و حدیث غدیر به دلیل دلدادگی بیشتر مسلمانان به قرآن و رویگردانی بیشتر آنها از ولایت اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌باشد؛ ولی این امر باعث نمی‌شود در تواتر حدیث غدیر تشکیک و تردیدی ایجاد شود.
تفاوت تواتر قرآن و حدیث غدیر | با طلوع تابناک و نورافشان خورشيد عالمتاب اسلام و از روزگارى كه رسالت آسمانى بر شخصيت جاودانى خاتم‌الانبیا صلی‌الله علیه و آله فرود آمد، مهم‌ترین چالش پس از هدایت مردم، پاسداری از میراث باعظمت قرآن و تعالیم اسلامی بود که با فرمان به نگارش محفوظات تا حدود زیادی مرتفع شد. اما دشمن از روز نخست بذرهای نفاق و کجی را در میان امت اسلامی قرار داد و امروز می‌توان گمراهی بیشتر مسلمانان را ثمره همان نقشه‌های شوم برشمرد.
اهمیت نقل قرآن و حدیث
به‌طورکلی سخنان پیامبر صلی‌الله علیه و آله بر دو بخش تقسیم می‌شود؛ سخنانی که مستقیم و بدون کم‌وکاستی از جانب پیامبر به‌صورت وحی الهی، در قالب قرآن به مردم آموخته می‌شد و سخنانی که از ایشان به‌صورت احادیث نبوی برجای‌مانده است.
هر دو بخش سخنان پیامبر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا اراده الهی بر پایداری و بقای اسلام تا قیامت برای تمام دنیا مستقر شده تا زمینه هدایت شدن برای همگان فراهم آید.
تواتر قرآن کریم
محققان اسلامی در اینکه آیا قرآن در زمان حیات پیامبر اعظم یا پس از آن جمع‌آوری شد، دیدگاه یکسانی ندارند.
پاسخ به این پرسش اهمیت چندانی ندارد بلکه آنچه مهم جلوه می‌کند، توافق محققان اسلامی بر متواتر بودن متن و واژگان قرآن کریم است که هم اکنون نزد مسلمانان قرار دارد.
بی‌شک قرآن مورداستفاده در میان مسلمانان، همان قرآنی است که بر قلب مقدس پیامبر رحمت صلی‌الله علیه و آله نازل شد[1] و چگونگی انتقال آن از ایشان به نسل‌های پسین، به شیوه تواتر صورت پذیرفته است.
ناگفته نماند که تفاوت در لهجه‌ها و دستخط نگارش در زبان عربی سبب شده تا روش خواندن متن قرآن نیز متفاوت گردد ولی هیچ یک از اینها به سلامت قرآن از تحریف و دیدگاه نقل متواتر آن ضرری نمی‌زند[2]، چنانچه این مطلب در سخنان ائمه علیهم‌السلام نیز مورد اشاره قرار گرفته است.[3]
تواتر حدیث غدیر
با وجود تلاش فزاینده دشمنان اسلام برای محو کردن نام امیرالمؤمنین علیه‌السلام و انکار جایگاه جانشینی ایشان پیش از پیامبر، اراده خداوند بر این قرار گرفت که واژگان حدیث غدیر باقی بماند.
هر چند عالمان اسلامی در برداشت مفهومی از این حدیث اختلاف دیدگاه دارند، اما همگان بر تواتر آن هم نظر هستند؛ احمد بن حنبل از چهل طریق، ابن جریر طبری از هفتاد و چند طريق، جزری مقری از هشتاد طريق، ابن عقده از ۱۰۵ طریق، ابوسعید سجستانی از ۱۲۰ طريق و ابوبکر جعابی از ۱۲۵ طريق نقل کرده‌اند.[4]
شمس‌الدین ذهبی شافعی (متوفی ۷۶۸ ق) در تلخيص المستدرک، طرق مختلف حدیث غدیر را ذکر کرده و بسیاری از آنها را صحیح دانسته و گفته است: صدر حديث یعنی «من کنت مولاه فعلى مولاه» متواتر است و من به صدور آن از پیامبر یقین دارم، و جمله «اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ» نیز سندش قوی است. این سخن وی را آلوسی و ابن کثیر نقل کرده‌اند.[5]
شمس‌الدین جزری شافعی (متوفی ۸۳۳ ق) حدیث غدیر را به هشتاد طریق روایت کرده و رساله «أسني المطالب» را در این باره نوشته و گفته: این حدیث به‌صورت متواتر از پیامبر و امیرالمؤمنين روایت شده است.[6]
حافظ جلال الدین سیوطی شافعی (متوفی ۹۱۱ ق)، جمال الدین حسینی شیرازی (متوفی ۱۰۰۰ ق)، ضياء الدين مقبلی (متوفی ۱۱۰۸ ق)، سید امیرمحمد صنعانی، مفتی شام عمادی حنفی (متوفی ۱۱۷۱ ق)، حافظ شهاب الدین حضرمی در «تشنيف الأذان»، شیخ محمد صدر العالم نیز از میان عالمان اهل تسنن به تواتر حدیث غدیر اعتراف کرده‌اند.[7]
تفاوت میان تواتر قرآن و حدیث غدیر
ویژگی نقل متواتر آن است که برای شنونده علم و یقین ایجاد می‌کند. یکی از شروط تواتر تعداد افرادی است که یک گزارش را نقل کرده‌اند.
برخی تلاش کردند تا عدد خاصی را برای این شرط تعیین کنند اما محققان اسلامی با تعیین یک عدد خاص برای حصول تواتر مخالفت کردند و بیان داشتند که این شرط کاملاً نسبی و متناسب با نوع خبر و دیگر ویژگی‌های گزارش‌دهنده است.[8]
بر همین اساس تفاوت میان تواتر قرآن و حدیث غدیر به دلیل دلدادگی بیشتر مسلمانان به قرآن و رویگردانی بیشتر آنها از ولایت اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌باشد؛ ولی این امر باعث نمی‌شود در تواتر حدیث غدیر تشکیک و تردیدی ایجاد شود.
پی‌نوشت:
1.. سیوطی، الإتقان، ج1، ص: 184.
2. زرکشی، البرهان فى علوم القرآن، ج1، ص: 465 ؛ مغنیة، آلاء الرحمن، ج1، ص: 29.
3. ر.ک: کلینی، الكافي، ج2، ص: 630.
4. امینی، الغدير، ج1، ص: 40، پاورقی.
5. آلوسی، روح المعاني، ج3، ص: 361 ؛ ابن کثیر، البداية و النهاية، ج5، ص:214.
6. ذهبی، أسنى المطالب، ص: 48.
7. الغدير، ج1، ص: 552 و 554 و 561 و 562 و 566 و 568.
8. مدخل تواتر، دانشنامه جهان اسلام، ج8.