امید و امیدآفرینی از مهم‌ترین عناصر تمدن‌ساز و پیشرفت یک جامعه است. در نگاه مقام معظم رهبری، امیدآفرینی، کلید اساسیِ همه قفل‌ها و مشکلات است. ایشان نخبگان، مسئولان، جامعه روحانیت، اساتید دانشگاه و معلمان را از مهم‌ترین اقشار در ترویج امیدآفرینی در جامعه می‌داند.
امید و امیدآفرینی در همه ارکان، سطوح و لایه‌های جامعه، امری مهم و ضروری است؛ چراکه مردم با وجود آن می‌توانند به موفقیت‌های بزرگ فردی و اجتماعی دست یابند. به همان مقداری که امیدآفرینی، جامعه‌ای را به رشد و شکوفایی، و کمال و سعادت می‌رساند، به همان اندازه ناامیدی می‌تواند جامعه را به ایستایی، رکود، وابستگی و پوچ‌گرایی برساند. ازاین‌رو مقام معظم رهبری می‌فرماید: «اگر امید نباشد، هیچ کدام از کارهای بزرگ انجام نمی‌گیرد».[1] همچنین می‌گوید: «گاهی روی یک مشکل خاص که چندان هم مهم نیست مدام تکیه می‌کنیم، مدام تکرار می‌کنیم، مدام می‌گوییم، مدام مرثیه‌خوانی می‌کنیم، امید در دل جوان فرو می‌نشیند، امید کم‌فروغ می‌شود در دل جوان‌ها؛ این غلط است» . [2]
در نگاه مقام معظم رهبری ناامیدی، سمّ مهلکی برای حرکت یک جامعه به سوی سعادت و پیشرفت است؛[3] سعادتی که تنها با موتور امید و امیدواری و توکل به خداوند می‌تواند محقق شود؛[4] امیدی که به تعبیر رهبری توانست خیزش‌های مردمی را به جوهری سیال در مقابل امپریالیسم جهانی تبدیل کند و بساط طاغوت، انجماد، عقب‌ماندگی، وابستگی و فساد را از این مرزوبوم جمع کند؛[5] جوهری که امروزه دامنه آن از شرق به غرب رفته و در دل اروپا و آمریکا سکنا گزیده و جهان را به سوی شکل‌گیری یک تحول درونی و برونی با محوریت «الله» رهنمون می‌سازد. ازاین‌رو هیچ بهانه‌ای نباید این موتور را متوقف کند و مجوّز ناامیدی شود.
در اندیشه امام خامنه‌ای ایمان، معنویت، توکل، چنگ زدن به ریسمان الهی و باور به وعده‌های الهی، از مؤلفه‌های اصلی امیدآفرینی است که می‌تواند جوان را امیدوار کند و با امید به آینده نگه دارد و کارهای سخت را به پیش برد.[6] ایشان انحطاط و فرسودگی تمدن غربی را از همان وعده‌های الهی و نقاط امیدبخش برای جوانان اسلامی می‌داند و می‌گوید: «تمدن غربی، تمدن مادی در مقابل ما قرار دارد و رو به فرسودگی است. این هم یکی از نقاط امیدبخش است و بعد هم وعده تخلّف‌ناپذیر خدا که "اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم". خب! "وَمَن اَصدَقُ مِنَ اللهِ قیلًا؟" چه کسی از خدا راستگوتر است؟ وعده چه کسی از خدا درست‌تر است؟ خدا می‌گوید: "اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم"؛ اگر شما نصرت کردید خدا را، یعنی به سمت تمدن اسلام و جامعه اسلامی و تحقّق دین خدا پیش رفتید، خدا شما را یاری می‌کند؛ نقطه امید...».[7]
در نگاه رهبری، در آن دوگانه امیدواری و ناامیدی، جامعه نباید دچار ناامیدی در امور دنیوی شود. ایشان با استناد به این آیه «لَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللهِ»[8]، تنها رمز پیشرفت کشور و ایستادگی مقابل دشمن را امیدواری، همت و تلاش می‌داند و می‌فرماید: «ما امیدواریم که بتوانیم بینی این قدرت‌های مستکبر را به خاک بمالیم و رغم اَنفشان کنیم. می‌توانیم این کار را [بکنیم]، امیدواریم. [اگر] تلاش کنیم، همّت کنیم، بخواهیم، به خدا توکل کنیم، از خدا بخواهیم، می‌شود».[9]
با اینکه سخنان رهبری درباره امیدواری و امیدآفرینی در این چهار دهه از انقلاب، حاکی از باور قلبی ایشان به این امر مهم برای پیشرفت فرد و جامعه است، اما باید توجه داشت که نباید امیدآفرینی به هر قیمتی شکل بگیرد و سمت و سوی آن به طرف امید کاذب و فریبنده -که خطر آن از ناامیدی اگر بیشتر نباشد کمتر نیست- برود؛ چنان‌که خود رهبری بر این امر اذاعان نموده، می‌گوید: «همواره از امید کاذب و فریبنده دوری جسته‌ام؛ امّا خود و همه را از نومیدی بیجا و ترس کاذب نیز برحذر داشته‌‌ام و برحذر می‌دارم».[10]
ایشان در کنار تزریق امیدآفرینی به جامعه توسط آگاهان، نخبگان و مسئولان، جوانان را از تبلیغات رسانه‌ای دشمن برای گسترش روح ناامیدی نیز برحذر داشته، آنان را به مراقبت فکری توصیه کرده و آن را مهم‌ترین جهاد جوانان شمرده است: «سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعّال‌ترین برنامه‌های آن، مأیوس‌سازی مردم و حتّی مسئولان و مدیران ما از آینده است. خبرهای دروغ، تحلیل‌های مغرضانه، وارونه نشان دادن واقعیّت‌ها، پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش، بزرگ کردن عیوب کوچک و کوچک نشان دادن یا انکار محسّنات بزرگ، برنامه همیشگی هزاران رسانه صوتی و تصویری و اینترنتی دشمنان ملّت ایران است و البته دنباله‌های آنان در داخل کشور نیز قابل مشاهده‌اند که با استفاده از آزادی‌ها در خدمت دشمن حرکت می‌کنند. شما جوانان باید پیش‌گام در شکستن این محاصره تبلیغاتی باشید. در خود و دیگران نهال امید به آینده را پرورش دهید. ترس و نومیدی را از خود و دیگران برانید. این نخستین و ریشه‌ای‌ترین جهاد شماست».[11]
پی‌نوشت:
[1]. بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۱۳۹۸/۷/۴.
[2]. بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی، ۱۳۹۸/۷/۱۷.
[3]. بیانات در دیدار مدال‌آوران المپیادهای علمی و اعضای تیم ملی والیبال جوانان، ۱۳۹۸/۵/۱۶.
[4]. بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی، ۱۳۹۸/۷/۱۷؛ بیانات در دیدار جمعی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها، ۱۳۹۸/۳/۸.
[5]. بیانات در دیدار مدال‌آوران المپیادهای علمی و اعضای تیم ملی والیبال جوانان، ۱۳۹۸/۵/۱۶.
[6]. بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی، ۱۳۹۸/۷/۱۷.
[7]. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان، ۱۳۹۸/۳/۱.
[8]. یوسف: 87.
[9]. بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۱۳۹۷/۱۲/۲۳.
[10]. بیانیه گام دوم انقلاب، ۱۳۹۷/۱۱/۲۲.
[11]. همان.