اسلام؛ دین لذت

«لذت»، یک کمال و دارایی است و انسان آن چیزی را که کمال نفس خویش بداند، می‌خواهد؛ زیرا انسان خویشتن را دوست دارد. به تعبیر علمی، «حب ذات» منشأ همه خواسته‌های انسان است و یکی از کمالات متناسب با ذات انسان، لذت است. شاید بتوان لذت را یکی از اصلی‌ترین خواستنی‌های بشر معرفی کرد. نگاه دین اسلام به این خواست طبیعی و ناگزیر بشر چگونه است؟ آیا دین و معنویت با لذت منافات دارد؟!

درجات لذت
می‌دانیم که لذت‌ها یکسان نیستند. برخی لحظات چنان شادی‌آفرین و تأثیرگذارند که تا آخر عُمر فراموش نمی‌شوند و در مقابل برخی لذت‌ها بسیار کوتاه و خفیف هستند. لذت «خاراندن گوش» را با «موفقیت در کارزار المپیک» مقایسه کنید. ملاک درجه‌بندی این لذات چیست؟ به‌طورکلی می‌توان ادعا کرد که ابعاد کمّی و کیفی، در رتبه‌بندی ما تأثیرگذارند. لذتی که کیفیت درونی شدیدتری دارد و مدت ‌زمان بیشتری دوام می‌آورد، درجه بالاتری دارد و خواستنی‌تر است. ما به دنبال کمال و رشد هستیم و این کمال‌جویی انتها ندارد؛ پس باید به دنبال شدیدترین و طولانی‌ترین لذت باشیم.

تصور وارونه از دین
برخی افراد در فضای ساده‌اندیشانه و عمومی جامعه، دین اسلام را در تقابل با لذت انسان‌ها تصور می‌کنند. برای بزرگان و مراجع، شوخی‌های مستهجن می‌سازند و این‌گونه القا می‌کنند که دلیل حرام شدن برخی کارها در دین، همین مقابله دین با لذت بردن مردم است.

واقعیت این است که دین نه‌تنها با لذت منافات ندارد؛ بلکه بیشترین و طولانی‌ترین لذت را هدف قرارداده است و انسان را به‌سوی آن راهنمایی می‌کند. گناه چیزی نیست مگر «ترجیح لذت زودگذر و ناچیز بر لذت دائمی و شدید». مؤمنان ازدواج می‌کنند؛ از امکانات مادی و حلال دنیا بهره حلال می‌برند و با اندیشه نورانی و مثبت نسبت به رحمت خداوند از لذت‌های معنوی، مانندِ مناجات با خدا، تفکر و کمک به دیگران نیز محروم نمی‌شوند. لذت حفظ حجاب، اقامه نماز و شرکت در مجالس ذکر اهل‌بیت علیهم‌السلام را باید تجربه کرد و سپس به قضاوت نشست. بااین‌همه اساس زندگی انسان، حیات اخروی و بهشت است که اهل ایمان خود را مهیای آن لذت جاودان و بسیار شدید می‌کنند.

بنابراین، رها کردن لذت ماندگار و با کیفیت، موجب حسرت و ضرر است. ضایع شدن سرمایه عُمر، راضی شدن به لذت اندک و زیان فراوان، باطنِ همان جهنم سوزانی است که خداوند و فرستادگان او به ما خبر می‌دهند.