محبت‌افزایی از مهم‌ترین اصول در سبک زندگی اسلامی است. استفاده از لحن زیبا، اظهار محبت، هدیه دادن، تشکر و قدردانی، توافق و تفاهم، توسعه در زندگی و گفتگوی مؤثر از جمله عناصر مهمِ محبت‌افزایی در کانون خانواده و جامعه است.
زندگی سالم تا حدود زیادی در گرو مهارت‌افزایی و فراگیری آموزش صحیح است. از مهارت‌های زندگی که خانواده‌ها باید فراگیرند، تکنیک محبت و دوستی است.
محبت، از عناصری است که می‌تواند دل‌ها را نرم، دشمنی‌ها را برطرف، و قلب‌ها را به هم نزدیک کند؛ محبتی که از اساس و پایه‌های دین دانسته شده است.[1] اگر این مهر و محبّت به درستی در خانواده، جامعه و بین دوستان به کار گرفته شود، بسیاری از گره‌ها و مشکلات حل خواهد شد.
پس چه زیباست که با مهارت‌افزایی در این زمینه، به استحکام بنیاد خانواده و ساخت زندگی سالم و بانشاط بیفزاییم. البته اسلام، دین محبّت است؛ البته محبّت و دوست داشتنی که در راه خدا و برای جلب رضایت خداوند باشد.
در ادامه به برخی از عناصر مهم محبت‌زا در محیط خانواده اشاره می‌کنیم:
1. استفاده از لحن زیبا
به کارگیری لحن زیبا و مؤدبانه در سخن گفتن، تأثیر بسزایی در مخاطب دارد. خوب سخن گفتن سبب می‌شود تا محبت و صمیمیت بین اعضای خانواده به ویژه زوجین افزایش پیدا کند؛ برخلاف سخن گفتن با لحن خشن و بی‌ادبانه که اسباب دلخوری و کینه را فراهم می‌کند. امیر بیان علی علیه‌السلام در این باره می‌فرماید: «دَارُوهُنَّ عَلَى كُلِّ حَالٍ وَ أَحْسِنُوا لَهُنَّ اَلْمَقَالَ»؛[2] «با زن‌ها در همه حال مدارا کنید و با ایشان خوب سخن بگویید».
2. اظهار محبت
اظهار محبت و به زبان آوردن آن بین اعضای خانه، به ویژه بین زن و شوهر، موجب افزایش محبت میان آنان می‌شود. از همین باب است که اگر مرد به همسرش بگوید دوستت دارم، این سخن هرگز از قلب او بیرون نمی‌رود؛ چنان‌که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «قَوْلُ اَلرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ إِنِّي أُحِبُّكِ لاَ يَذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً».[3]
بدون تردید خانوده‌هایی که بیشتر محبت را به زبان اظهار می‌کنند، از کانون گرم‌تر و بامحبت‌تری برخوردارند. اظهار دوستی به زبان از سوی شوهر برای زنان بسیار جذاب، دوست‌داشتنی و آرام‌بخش است و او را در مقابل شوهر متواضع و بامحبت می‌کند.
3. هدیه دادن
از تکنیک‌ها و مهارت‌های زندگی برای افزایش دوستی و محبت، دادن هدیه به خانواده است؛ هدیه‌ای که می‌تواند به استحکام و حفظ پایه‌های خانواده کمک کند. ازاین‌رو چه زیباست که انسان هرازگاهی به همسر و فرزندان خود هدایایی بدهد. امام صادق علیه‌السلام در این باره می‌فرماید: «تَهَادَوْا تَحَابُّوا فَاِنَّ الْهَدِیَّهَ تَذْهَبُ بِالضَّغَایِنِ»؛[4] «به یکدیگر هدیه دهـیـد تـا مـحبت بین شما فزونی گیرد. بـه درستی که هدیه، کینه‌ها را می‌برد».
4. تشکر و قدردانی
از عناصر محبت‌زا در خانواده، استفاده از مهارت تشکر و قدردانی است. این عنصر، سازنده صفا و صمیمت، و برطرف‌کننده خستگی از کانون خانواده است. البته این تشکر و قدردانی باید از سوی هر دو طرف باشد: مرد هنگامی که به خانه می‌رود، از زحمات همسرش در نظافت خانه، بچه‌داری، تهیه غذا، شست‌وشو و... تقدیر و تشکر کند؛ در مقابل، زن نیز از زحمات شوهرش در تهیه وسایل زندگی تشکر و قدردانی نماید.
5. توافق و تفاهم
از جمله عناصری که در گرمی کانون خانواده مؤثر است، توافق و تفاهم بین زن و شوهر است؛ توافق و تفاهمی که بخشی از آن می‌تواند در سایه سازگاری و کوتاه آمدن به دست آید. قهر کردن و کوتاه نیامدن بر سر مسائل جزئی، محیط خانه را بی‌روح و مرده می‌کند و گاهی به سوی بدرفتاری‌ها، بداخلاقی‌ها و گاهی طلاق سوق می‌دهد.[5] بنابراین برای شکل‌گیری یک زندگی مسالمت‌آمیز، زن و مرد باید از برخی خواسته‌هایشان کوتاه بیایند تا به یک توافق و تفاهم مشترک برسند.
6. توسعه در زندگی
وسعت دادن و فراهم کردن اسباب و وسایل آرامش و آسایش برای خانواده، نقش بسزایی در شکوفایی و افزایش محبت دارد. اگر انسان وسعت مالی دارد، نباید در فراهم کردن امکانات رفاهی خانواده کوتاهی کند و از حقوق مالی زن و فرزندان بکاهد. این تلاش مرد در جهت رفاه خانواده، نه‌تنها موجب افزایش محبت در کانوان خانواده می‌شود، بلکه برای مرد فضیلت خشنودی خداوند را به همراه دارد. امام سجاد علیه‌السلام در این باره می‌فرماید: «إنَّ أرضاكُم عِندَ اللّه ِ أسبَغُكُم عَلى عِيالِهِ»؛[6] «خداوند از آن كس خشنودتر است كه خانواده خود را بيشتر در رفاه و نعمت قرار دهد».
نتیجه
فراگیری تکنیک محبت، نقش بسزایی در نشاط و استحکام خانواده دارد. محبت تنها اکسیری است که می‌تواند بدرفتاری‌ها را به خوش‌رفتاری، و بداخلاقی‌ها را به خوش‌اخلاقی تبدیل کند.
پی‌نوشت:
[1]. «اَلدِّينُ هُوَ اَلْحُبُّ وَ اَلْحُبُّ هُوَ اَلدِّينُ». (مجلسی، بحارالأنوار، ج۶۶، ص۲۳۷)؛ «هَلِ اَلدِّينُ إِلاَّ اَلْحُبُّ». (حویزی، تفسير نورالثقلين، ج۱، ص۳۲۷)
[2]. صدوق، الأمالی، ج۱، ص۲۰۶.
[3]. کلینی، الکافی، ج۵، ص۵۶۹.
[4]. حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج۱۷، ص۲۸۹.
[5]. فرحزاد، محبت زنان و کودکان، ص76.
[6]. مجلسی، بحارالأنوار، ج13، ص136.