برخی با تمسک به آیه‌ای متشابه از قرآن کریم، در صدد اثباتِ حِلّیت خوردنِ گوشت خوک و شراب برآمده‌اند؛ این در حالی است که این کتاب آسمانی، به صراحت گوشت خوک و شراب را حرام اعلام نموده است.
آیا گوشت خوک و شراب در قرآن حلال شمرده شده است؟
یکی از شبکه‌های معاند با استناد به آیه‌ای از قرآن در پی اثبات حلیت گوشت خوک و شراب برآمده و استدلال مغالطه آمیز خود را این‌گونه چیده بود:
از نظر اهل کتاب (ادیانی که مانند یهود و مسیحیت کتاب آسمانی دارند)، گوشت خوک و شراب حلال است. قرآن نیز می‌گوید: «الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ وَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَهُمْ»؛[1] «امروز چیزهای پاکیزه برای شما حلال شده و (همچنین) طعام اهل کتاب برای شما حلال است و طعام شما برای آنها حلال»؛ بنابراین، از نظر قرآن، خوک و شراب که غذای اهل کتاب است، برای مسلمانان نیز حلال شمرده شده است.
پاسخ چیست؟
در پاسخ به این ادعا باید گفت:
اولاً: قرآن کریم با صراحتِ تمام، شراب و گوشت خوک را حرام شمرده و درباره هرکدام به صورت جداگانه می‌فرماید:
1. «حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ و ...»؛[2] «[خوردنِ] گوشت مردار و خون و گوشت خوک و حیواناتی که به غیر نام خدا ذبح شوند و ... بر شما حرام شده است».
2. «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون»؛[3] «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و بت‌ها و ازلام [= نوعی بخت‌آزمایی]، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید».
جالب است این دو آیه دقیقاً در همان سوره مائده‌ای است که آیه مربوط به استدلالِ شخصِ مغالطه‌گر در آن قرار دارد؛ یعنی اگر این شخص حقیقتاً به دنبال نظر اسلام بود، با یک نگاه اجمالی به آیات قبل و بعد سوره، می‌فهمید که نظر اسلام بر حرمتِ گوشت خوک و شراب متمرکز شده است؛ اما ازآنجاکه این افراد بیمار‌دل به فرموده قرآن[4] تنها به دنبال فتنه‌انگیزی هستند، فقط آیات متشابه را رصد می‌کنند تا بتوانند حرف‌های باطل خود را در قالبِ آن به خوردِ مردم بدهند.
ثانیاً: آیه مذکور اصلاً در صددِ بیان این نیست که بگوید هر غذایی که اهل کتاب آن را حلال می‌دانند، اسلام نیز آنها را حلال می‌داند؛ زیرا اگر چنین بود، دیگر نیازی به بیان تفصیلی غذاهای حرام در دو آیه قبل آن وجود نداشت؛ خصوصاً که در دو آیه قبل، برخی از غذاهایی که اهل کتاب آن را حلال می‌شمارند نیز، حرام شمرده شده است؛ مثلاً در آیه 3 مائده حیوانی که بدون بردن نام خدا کشته می‌شود، حرام شمرده شده است؛ درحالی‌که اهل کتاب گوشت آن را حرام نمی‌دانند.[5]
معنای آیه پنجم مائده چیست؟
خداوند در این آیه شریفه، در واقع منعِ اجتماعی که از رفت‌وآمدِ با اهلِ کتاب تا قبل آن بوده را برداشته و به مسلمانان اجازه می‌دهد تا از این پس با آنها رفت‌وآمد کرده و از غذاهای آنها که در چهارچوب قوانین اسلامی حلال است، بخورند.
توضیح اینکه آيه در زمانى نازل شد كه اسلام بر شبه جزيره عربستان مسلط شده بود و موجوديت و حضور خود را در سراسر آن اثبات كرده بود، به طورى كه دشمنان اسلام از شكست مسلمين مأيوس بودند. در اينجا محدويت‌هايى را كه در معاشرت مسلمانان با كفار قبلا وجود داشت و به خاطر همان‌ها رفت و آمد با آنان، ميهمان كردن آنها و يا ميهمان شدن نزد آنان ممنوع بود، مىبايست برطرف گردد؛ از این رو آيه نازل شد و اعلام داشت امروز كه شما موقعيت خود را تثبيت كردهايد و از خطر آنها بيم نداريد، محدوديت‌هاى مربوط به معاشرت با آنان كم شده است و مىتوانيد به ميهمانى آنها برويد و نيز مىتوانيد آنها را ميهمان كنيد. بر اساسِ همین آیه، آن دسته از فقها كه معتقد به طهارت اهل كتاب هستند، مىگويند در صورتى كه غذايشان از گوشت‌هاى ذبيحه خودشان تهيه نشده باشد و يقين به نجاست عرضى (نجس شدن با مثل شراب يا آبجو و مانند آنها) نداشته باشيم مىتوان با آنها هم غذا شد.[6]
پی‌نوشت:
[1]. مائده: 5.
[2]. همان: 3.
[3]. مائده: 90.
[4]. آل‌عمران: 7.
[5]. وسائل‌الشیعه، موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، ج24، ص66.
[6]. رک، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، ج4، ص278.