انسان با انتخاب کردن راه صحیح، خود را در طریق هدایت الهی قرار می‌دهد و هدایت جنّ و انس، عالی‌ترین هدف از آفرینش جهان هستی است.
مهمترین هدف نزول کتاب‌های آسمانی و قرآن کریم، هدایت است.[1] هدایت در یک نگاه به دو نوع تقسیم می‌شود:
یک. هدایت تکوینی
هدایت تکوینی، همان نظام آفرینش است که خدای مهربان، موجودات را بر اساس آن آفریده و تمام هستی را هماهنگ و متحد، به سوی هدفی مشخص حرکت می‌دهد، هدایتی که هیچ‌گونه گمراهی و نافرمانی در آن وجود ندارد.[2]
دو. هدایت تشریعی
مراد از هدایت تشریعی، مجموعه قوانین و احکامی است که خدای مهربان در قالب بایدها و نبایدهای زندگی فردی و اجتماعی قرار داده است تا انسان‌ها و جن‌ها، با اختیار خویش انتخاب کنند و راه سعادت یا شقاوت را بپیمایند. از آنجا که انسان و جن در پذیرفتن و عمل کردن، آزادانه انتخاب می‌کنند، این هدایت، تخلف‌پذیر بوده و گمراهی در آن راه دارد.[3]
هدایت امری انتخابی
قرآن کریم، هدایت[تشریعی] را امری انتخابی و آزادانه می‌داند و هیچ کسی را مجبور به پذیریش و عدم پذیرش نمی‌کند؛ حتی پیامبران نیز نمی‌توانند کسی را در پذیرش، اجبار کنند: «إِنَّكَ لا تَهْدي مَنْ أَحْبَبْتَ وَ لكِنَّ اللَّهَ يَهْدي مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدين»؛[4] «در حقیقت، تو هر کسی را که دوست داری، نمی‌توانی هدایت کنی؛ لیکن خداست که هر که را بخواهد راهنمایی می‌کند، و او به راه‌یافتگان داناتر است». تنها وظیفه پیامبران، ابلاغ و رساندن پیام الهی و تبیین راه است.[5]
بی‌شک این هدایت الهی، در پرتو ایمان[6] و عمل به دستورات خدا و رسولش، تحقق می‌یابد.[7] از سویی ایمان، کفر، باور و عدم باور، نه تنها در چهارچوب اجبار و اکراه نمی‌گنجند؛ بلکه علایق و دلبستگی‌های پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز در آن تأثیرگذار نخواهد بود؛ زیرا به‌طور کامل امری اختیاری و انتخابی است.
بنابراین هدایت، امری اختیاری است و هیچ کسی را نمی‌توان به اجبار و اکراه هدایت کرد، پس هر کسی که راه هدایت را انتخاب کرد، سعادتمند و هر کسی که در مسیر غیر هدایت قرار گیرد، هلاک خواهد شد.
هدایت اجتماعی در انتخابات
همان‌گونه که هدایت فرد در گرو پذیرش اختیاری و انتخابی راه هدایت است؛ هدایت اجتماعی و جامعه نیز در پرتو انتخابی صحیح، صورت می‌گیرد؛ پس اگر جامعه‌ای در انتخابات، فرد یا افراد اصلح و یا صالح را برگزیند، بی‌تردید جامعه را به سمت هدایت صحیح، حرکت داده است و در این امر هرگز جایی برای اجبار و اکراه نیست.
بنابراین هدایت یک جامعه به سوی قله‌های سربلندی از جهت اقتصادی، مادی، معنوی، فرهنگی و... با نوع انتخاب مردم در آن جامعه تلازم دارد و به عبارت دیگر، هر جامعه‌ای بر سر سفره نوع انتخاب خویش نشسته است.
پی‌نوشت:
[1]. آل‌عمران: 3و 4.
[2]. طه: 50.
[3]. انسان: 3.
[4]. قصص: 56.
[5]. آل‌عمران: 35.
[6]. روم: 53.
[7]. آل‌عمران: 103.