در اسلام مساله تعدد زوجات مردان با شرايطي همراه است كه از يكسو بيانگر توجه اسلام به نيازهاي طبيعي و شرايط اجتماعي اي است كه مسأله تعدد زوجات را اجتناب ناپذير مي نمايد و از سوي ديگر نشانگر توجه اسلام به حقوق زن و اهتمام آن به رعايت اين حقوق است. بر اين اساس مردان در صورت اقدام به ازدواج مجدّد بايد شرايطي را دارا بوده و رعايت كنند تا بدين وسيله حقوق زنان پايمال نشده و به صورت كامل مراعات گردد. در اين جا به برخي از اين شرايط به اختصار اشاره مي كنيم.
الف: اجراي عدالت ميان همسران، يكي از شرايط ازدواج مجدّد در اسلام رعايت عدالت در ميان همسران است اسلام عدالت را شرط كرده و اجازه نداده به هيچ وجه تبعيضي ميان زنان صورت بگيرد.(1) خداوند متعال در قرآن كريم مي فرمايد: ... فَانكحُواْ مَا طَابَ لَكم مِّنَ النِّسَاء مَثْنَي وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُواْ فَوَاحِدَةً...(2) «با زنان دلخواه خود ازدواج كنيد دو تا، سه تا، يا چهار تا، پس اگر ترسيديد كه ميان همسران به عدالت عمل نكنيد، پس يك همسر كافي است. بنابراين مردان در صورتي مي توانند اقدام به ازدواج مجدّد كنند كه به عدالت در ميان همسران خويش رفتار نمايند اين عدالت مربوط به تقسيم اوقات، پرداخت نفقه و مانند اين ها است و الّا ميل قلبي قابل تقسيم مساوي نمي باشد و مورد امر نيست.
ب: توان مالي براي اداره همسران، يكي از حقوق زن بر مرد، نفقه و تأمين مخارج زندگي است، بديهي است در صورت تعدد زوجات، مرد وظيفه دارد مخارج زندگي همسران خويش را در حد شأن آن ها تأمين نمايد و از اين رو، مرد بايد از توان مالي براي اداره همسران، خود برخوردار باشد و نمي تواند نسبت به اين حق آنان كوتاهي نمايد.
ج: حق قسم و تقسيم شبها در ميان همسران، يكي از حقوقي كه زن به واسطه تعدد زوجات مرد پيدا مي كند حق قسم يا بيتوته مرد در نزد آن ها به صورت مساوي است. با اين توضيح كه اگر مرد داراي يك همسر باشد مسأله بيتوته مرد در نزد او در ايام مشخصي مطرح نيست، اما اگر داراي بيش از يك همسر باشد هر كدام داراي حق قسم خواهند بود و بايد بيتوته شب ها را ميان آن ها تقسيم نمايد. بدين ترتيب كه اگر مرد زن هاي متعددي داشته باشد واجب است كه بين آن ها در هر چهار شب تقسيم نمايد، پس اگر چهار تا باشند هر شب پيش يكي از آن ها باشد و اگر دو زن داشته باشد دو شب مال آن ها و دو شب مال خودش مي باشد و اگر سه زن داشته باشد، سه شب مال آن ها و يك شب مال خودش است».(3) اين حق، يكي از جلوه هاي عدالت در ميان همسران است و به قدري اهميت دارد كه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ حتي در ايام بيماري در آستانه رحلت، بسترشان را به عدالت به اتاق هاي همسران خود منتقل مي كرد.(4)
بنابراين، در صورت ازدواج مجدد، هر يك از زنان داراي حق تأمين مخارج زندگي شامل خوراك و پوشاك و مسكن و غيره در حد شأن خويش هستند و مرد مؤظف است در ميان آن ها به عدالت رفتار نمايد و هر يك از زنان داراي حق قسم و بيتوته خواهند بود و روشن است كه در صورت عدم رعايت اين حقوق توسط مرد، آنان مي توانند حقوق خويش را با مراجعه به مجاري قانوني استيفاء نمايند.
پاورقی:
1. مطهري، مرتضي، نظام حقوق زن در اسلام، تهران، انتشارات صدرا، 1376ش، ص348.
2. نساء : 3.
3. امام خميني (ره)، ترجمه تحرير الوسيله، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1368ش، ج3، ص541.
4. عظيمي، زهرا، نگاهي به حقوق زن در اسلام، قم، مرکز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، 1386ش، ص58.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات