ویروس های مزمن در مصاف با اقتصاد مقاومتی

برنامه و سند جامعه اسلامی که بر گرفته از منابع غنی قرآنی و روایی است، برای تمام ابعاد زندگی انسان در عرصه های مختلف، برنامه و نقشه ی راه روشن داشته، تا اینکه انسانها به خوبی و روشنی بتوانند راه سعادت و کمال را در دنیا و آخرت بپیمایند. بر خلاف مکاتب مختلف عرفانی و غیر اسلامی که نوعاً دستخوش انحرافات مختلف شده اند و تنها به ابعاد خاصی از زندگی انسان پرداخته اند، آموزه های روایی و قرآنی اسلام برای تمام ابعاد زندگی انسان، برنامه ی روشن داشته تا اینکه زندگی افراد در تمام ابعاد مادی و معنوی در مسیر درست خود قرار گیرد. از جمله این موارد را می توان موفقیت در عرصه اقتصادی و مادی دانست. سند جامعه تحول جامعه اسلامی برای این موضوع نیز برنامه روشن و متقن ارائه داده است. با توجه ظرفیت محدود این متن در این نوشتار سعی داریم به بعضی موانع پیش روی پیشرفت  پیشرفت اقتصادی اشاره نماییم.

موانع مهم و سخت پیشروی اقتصاد مقاومتی:

1-ضعف علمی و تحقیقاتی:
یک از مهم ترین موانع پیش روی  اقتصاد مقاومتی در مسیر پیشرفت و توسعه ضعف و ناتوانی علمی و تحقیقاتی است. این که در خارج از مرز های اسلامی شاهد شکوفایی صنعت و تکنولوژی هستیم. این امر را به خوبی می توان در جهش علمی این کشور ها جستجو کرد. با توجه به قدمت و سبقه ی تاریخی و طولانی آموزه های اسلامی بر توسعه و پیشرفت علمی، هر گونه سستی و کاهلی در پیشرفت علمی را به راستی می توان گناهی جبران ناپذیر دانست. چرا که منابع اسلامی همهگان را به بهره مندی هر چه بیشتر از علم و دانش فرا خوانده است. و این علم و دانش است که می توان ایران اسلامی را به قله های شکوفای و استقلال اقتصادی رهنمود سازد. در اهمیت علم آموزی در تاب مصباح الشریعه از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله و سلم) این چنین نقل شده است. «طَلَبُ العِلمِ فَريضَةٌ عَلى كُلِّ مُسلِمٍ أَلا إِنَّ اللّه يُحِبُّ بُغاةَ العِلمِ[1] طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است. خداوند جويندگان دانش را دوست دارد».

2-عدم برنامه ریزی صحیح و ضعف مدیریت:
از جمله موانع سخت  در مسیر توسعه و پیشرفت اقتصادی عدم برنامه ریزی و ضعف مدیریت است. عدم برنامه ریزی صحیح و  بهره مندی از مدیریت کار آمد و متخصص، راه صحیح دستیابی به اقتصاد پویا را در نظام اقتصادی غیر ممکن می کند. برنامه ای، که بر گرفته از دانش، آینده نگری، و تعهد مدیران، باشد راه  دستیابی به موفقیت و شکوفایی اقتصادی میسر می سازد. در منابع روایی نیز به خوبی استفاده بهینه از زمان و برنامه ریزی استفاده می شود. در کتاب بحار الانوار از امام علی(علیه السلام) نقل شده است: « لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ فَسَاعَةٌ يُنَاجِي فِيهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ يَرُمُّ مَعَاشَهُ وَ سَاعَةٌ يُخَلِّي بَيْنَ نَفْسِهِ وَ بَيْنَ لَذَّتِهَا فِيمَا يَحِلُّ وَ يَجْمُل[2]سزاوار است مؤمن را سه زمان باشد: زمانی که در آن با پروردگارش راز و نیاز کند، و زمانی که هزینه های زندگی را تأمین کند، و زمانی را به خوشی های حلال و زیبا، اختصاص دهد.»

3-سستی و تنبلی در انجام امور(کم کاری):
یکی دیگر از مانع پیشرفت اقتصادی و علمی سستی و تن پروری و عدم تلاش و همت عالی است. برای دست یابی به قله های توسعه نیازمند همت و تلاش وافر هستیم هر گونه راحت طلبی و تنبلی سدی بلند در این مسیر به حساب می آید که راه رسیدن به اقتصاد موفق و پویا را از می گیرد. سستی و تنبلی در منابع روایی از جمله عوامل خطرناکی معرفی شده است که موجب ضایع شدن دنیا و آخرت معرفی شده است. در روایت از منابع اسلامی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است: «إیَّاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا یَمْنَعَانِکَ مِنْ حَظِّکَ مِنَ الدُّنْیَا وَ الاْآخِرَةِ [3] از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز، زیرا که این دو خصلت تو را از بهره دنیا و آخرت باز می دارند.

4-وابستگی فکری و فرهنگی به دانش غربی:
از جمله موانع سخت پیش روی اقتصاد مقاومتی اتکا به دانش و محصول خارجی است. این رویکرد نا مناسب  روحیه ی اعتماد و اتکا بر نیروی داخلی را از افراد می گیرد به طوری که هیچ گاه انگیزه ای برای خلاقیت و نوع آوری در ایشان متبلور نمی شود، چرا که همیشه چشم به دانش خارجی دارند و محصول خودی را فاقد کیفیت و اثر بخشی قلمداد می نمایند، علاوه بر این اتکا بر نیرو و توان خارجی در بحرانی ترین شرایط می تواند شریان زندگی را در یک ملت مسدود کند؛ چرا که منشأ آن دست آوردها بیرون از مرزهای جغرفیایی و فرهنگی بوده و آنان هرگاه اراده نمایند می توانند با قطع دانش و محصول خود  به راحتی اقتدار یک ملت وکشور را تحت تأثیر خود قرار دهند. این در حالی است، که خدای متعال از این چنین تسلطی نهی کرده است.« وَ لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكافِرينَ عَلَى الْمُؤْمِنينَ سَبيلاً [نساء/141] و خداوند هرگز كافران را بر مؤمنان تسلّطى نداده است».

سخن پایانی: اقتدار و پیروزی هر ملت در ارتباط با تلاش، همت و اقتدار داخلی هر کشور است، وابستگی های فکری و فرهنگی و اقتصادی به کشورهای بیگانه به راحتی می تواند این اقتدار را نقش بر آب کند.

پی نوشت ها:
[1]. مصباح الشریعه،ص13.
[2]. بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏91، ص94، ح11.
[3]. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏5، ص85، ح2.