کتک زدن زن در اسلام

یکی از مکتب هایی که بیشترین بهاء و ارزش را به زن داده است، مکتب شریف اسلام است، هرچند مغرضان و معاندان بخواهند با توجه به مقایسه حقوق زن و مرد در مسائلی چون ارث و دیه و شهادت و... ثابت کنند که زن در اسلام جایگاهی ندارد و ارزش گذاری اسلام برای مرد است و زن خادم مرد است، ولی به همه این اشکالات ناوارد به اسلام، پاسخ های فراوان و متعددی داده شد و این اشکالات صرفا ادعا ست و افراد به اصلاح حامی حقوق زن کاسه داغ تر از آش شده اند و خواسته اند حقوق زن را احیاء کنند، غافل از آنکه اسلام 14قرن گذشته حق زن را احیاء کرده و زن را از اسارت و خواری جاهیلت نجات داده است.
به تعبیر امام خمینی (رحمه الله): «اسلام می خواهد که زن و مرد رشد داشته باشند. اسلام زن ها را نجات داده است از آن چیزهایی که در جاهلیت بود. آنقدری که اسلام به زن خدمت کرده است، خدا می داند به مرد خدمت نکرده است آنقدر که به زن خدمت کرده. شما می دانید که در جاهلیت زن چه بوده و در اسلام چه شده. در زمانی که پیغمبر اسلام آمد، زن ها را هیچ حساب می کردند اسلام زن ها را قدرت داده است.» [1]
اما داعیان مهربان تر از مادر به این فکر افتاده اند تا حقوق به ظاهر از دست رفته زنان را در جامعه احیاء کنند و چاره را در این دیدند که هر کجا پنداشته اند در اسلام نسبت به حقوق زن کوتاهی شد، زبان به اعتراض بگشایند و بگویند که در این دین به زن ظلم شده است.

جایگاه زن در روایات
در روایات ما سفارش های فراوانی نسبت به زن شده است به عنوان نمونه: پيامبر (صلى الله عليه و آله) فرمود: «ای مردم در مورد همسران خود خیلی مراقبت نمائید، زیرا آنان با پیمان های الهی در اختیار شما قرار گرفته اند و شما با کلمات مخصوص خداوند، آنان را برای خود حلال کرده اید. آیا در این صورت، سزاوار است این امانت ها را مورد ضرب و جرح قرار داده و دل های آنان را، که کانون عشق و محبت اند، رنجور سازید؟» [2]
«من در شگفتم از كسى كه زن خود را مى‏ زند؛ در حالى كه خودش براى كتک خوردن، سزاوارتر است! زنانتان را نزنيد كه قصاص دارد.» [3]
و یا در روایت دیگری حضرت می فرمایند:
امام صادق‏ (عليه السلام) از پدرش چنين روايت كرده است: «وقتى با زنى ازدواج مى ‏كنيد، احترامش كنيد. او، مايه آرامش شماست. زنان را آزار ندهيد و حقوق آنان را ضايع نكنيد.» [4]

اعتراض به حق زن در قرآن
و یکی از مواردی که بارها به آن اعتراض کردند و البته به این اعتراض پاسخ های منطقی داده شد، مربوط به تنبیه بدنی زنان در قرآن است که می فرماید: «وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ ۖ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا ۗ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا [نساء/34] و آن دسته از زنان را که از سرکشی و مخالفتشان بیم دارید، پند و اندرز دهید! (و اگر مؤثر واقع نشد،) در بستر از آنها دوری نمایید! و (اگر هیچ راهی جز شدت عمل، برای وادار کردن آنها به انجام وظایفشان نبود،) آنها را تنبیه کنید! و اگر از شما پیروی کردند، راهی برای تعدّی بر آنها نجویید! (بدانید) خداوند، بلند مرتبه و بزرگ است.»

پاسخ به اشکال تنبیه بدنی زنان در قرآن
همانطور که در آیه شریفه آمده است این حکم مربوط به زنانی است که از شوهر خود نافرمانی می کنند و قبل از اینکه کار به این مرحله برسد قرآن فرمود: «فَعِظُوهُنَّ [نساء/34] پند و اندرز دهید» و اگر موثر واقع نشد، بعد از آن و در مرحله دوم فرمود: «وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ [نساء/34] در بستر از آنها دوری نمایید.» یعنی با آنها قهر کنید. از آنجایی که زنان از احساسات بالایی برخوردارند، قهر کردن با آنها می تواند در تغییر رویه آنان موثر باشد چون اگر مدتی از جانب شوهر خود، مورد بی مهری قرار بگیرند ممکن است در اصلاح رفتاری آنها موثر باشد. لذا در مرحله دوم برخورد با زنان ناشزه، قهر تجویز شده است.
اما اگر این دو مرحله تاثیری نداشت قرآن فرمود «وَاضْرِبُوهُنَّ [نساء/34] آنها را تنبیه کنید.» و تمام اعتراضات به این مرحله بر می گردد. در توضیح مرحله سوم باید گفت: مراد از ضرب، زدن بى ‏قيد و شرط نيست و درباره چگونگی زدن در روایتی آمده است که می فرماید: «زدن بايد با وسايلى مانند مسواك و امثال آن باشد؛ آن هم‏ با مدارا و ملايمت.» [5]
حديث ياد شده به خوبى نشان مى ‏دهد كه زدن، بايد در پايين‏ ترين حد ممكن باشد و نبايد اندك آسيبى بر بدن وارد كند. وسيله‏ اى كه در اين روايت‏ به آن اشاره شده، چوبى بسيار نازك، مانند مسواك است. پیداست که زدن با چوب مسواک، شدید و درد آور نیست، بلکه شاید اصلا زدن محسوب نمی شود و تنها برای بیان شدت عدم رضایت و فرو نشاندن خشم است.
نکته دیگر آنکه این دستور جنبه موقت و گذار بودن دارد، چون بعد از اين عمل، دو واكنش احتمال مى‏ رود؛ يكى آنکه زن از رفتار گذشته خود دست بکشد. یعنی اگر يكى از اين مراحل مؤثر واقع شود و زن به انجام وظيفه خود اقدام كند، مرد حق ندارد بهانه ‏گيرى كرده، در صدد آزار زن برآيد، لذا به دنبال اين جمله مى ‏فرمايد: «فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا [نساء/34] اگر آنها اطاعت كنند به آنها تعدى نكنيد.»
دیگر آنکه این مراحل موثر نیافتد، که در اینجا امید است که با دخالت خانواده های طرفین، مشکل زوجین حل شود. «وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَ حَكَمًا مِنْ أَهْلِها إِنْ يُريدا إِصْلاحًا يُوَفِّقِ اللّهُ بَيْنَهُما إِنَّ اللّهَ كانَ عَليمًا خَبيرًا [نساء/35] اگر از جدايى و شكاف ميان آن دو (همسر) بيم داشته باشيد، يك داور از خانواده شوهر و يك داور از خانواده زن انتخاب كنيد (تا به كار آنان رسيدگى كنند) اگر اين دو داور، تصميم به اصلاح داشته باشند، خداوند به توافق و سازش آنها با يكديگر كمک مى‏ كند؛ زيرا خداوند، دانا و آگاه است.»

نتیجه: دستور به تنبیه بدنی زنان در قرآن، اختصاص به گروه خاصی از زنان دارد که با شوهر خود سر ناسازگاری دارند و آنهم طی مراحلی که قرآن ذکر می کند و این ضرب همانگونه که بیان شد باید خفیف و ملایم باشد. و تمام این کارها برای بازگشت زن به زندگی خود است و هیچ گونه ظلمی به زن در اینجا نشده است.
و اگر مردان هم از وظایف زندگی خود سرباز زنند، حاكم شرع موظف است كه مردان متخلف را از طرق مختلف و حتى از طريق تعزير (مجازات بدنى) به وظائف خود آشنا سازد.[6]

_________________
پی نوشت:
[1]. صحیفه نور، امام خمینی، ج 17، ص 143، محل نشر: تهران، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
[2]. مستدرک ‏الوسائل، میرزا حسین نوری، ج14، ص253، ناشر: آل البیت، محل نشر: بیروت.
[3]. بحارالانوار، مجلسی، ج 100 باب احوال الرجال والنساء، ص 249، حديث 238. ناشر: دار إحياء التراث العربي‏، مكان چاپ: بيروت،‏ سال چاپ: 1403 ق.‏
[4]. همان، ج100، ص224.
[5]. همان، ج 104، ص 58 .
[6]. تفسير نمونه‏، مكارم شيرازى، ناصر، ج‏ 3، ص 373، ناشر: دار الكتب الإسلامية، مكان چاپ: تهران،‏ سال چاپ: 1374 ش‏.