شیخ محمدعبده، مصلح مصری، برای مقابله جوامع اسلامی با انحطاط و اصلاح این جوامع، راهکارهایی ازجمله «رهایی عقل از قیود جاهلانه»، «رجوع به فهم سلیم از دین» و «قرار دادن قرآن و سنت به عنوان منبع اصلی عقیده دینی»، ارائه کرد.
در دوران معاصر، عالمان بسیاری از شیعه و اهل سنت، در اندیشه تقریب سهیم بودهاند؛ یکی از این افراد شیخ محمدعبده، مفتی، فقیه و مصلح اهل سنت مصری است که «جمعیة التقریب بین الادیان و المذاهب» را تأسیس کرد.
اندیشههای عبده ازجمله راهکارش برای مبارزه با انحطاط و اصلاح جوامع اسلامی با «رهایی عقل از قیود جاهلانه»، «رجوع به فهم سلیم از دین» بهویژه با نظر به دوران پیامبر اکرم(ص) و خلفای راشدین، و «قرار دادن قرآن و سنت به عنوان منبع اصلی عقیده دینی»، برخی را بر آن داشت که عبده را سلفی بدانند. اما عقل گرایی او نشان از تفاوت دیدگاهش، با سلفیه دارد که از اساس نقلگرا هستند.
همچنین عبده در بررسی روایات صحیحین، قرآن را به عنوان معیار تشخیص صحت روایات مطرح میکرد.
پینوشت:
مقاله آشنایی با پیشگامان بیداری اسلامی، حامد رستمی نجف آبادی.
شیعهشناسی اهل سنت و چالشهای فراروی آن، کامیار صداقت ثمر حسینی، ج1، ص53و54.
«ایجاد اندیشه تقریب مذاهب بین علمای مصر، متأثر از عملکرد محمد عبده»