اصل امامت؛ تصریح و اشارات قرآنی

«امامت»، یکی از آموزه‌های اعتقادی اسلام است؛ چرا که در راستای بحث نبوت که به طور قطع مسئله‌ی اعتقادی اسلام است، مطرح می‌شود. همچنین بحث امامت به افعال الهی برمی‌گردد؛ زیرا تعیین جانشین از سوی خدای متعال برای هدایت مردم صورت می گیرد و بحث از آن در واقع تبیین فعل الهی است که باعث اعتقادی بودن این اصل می شود.

متاسفانه برخی از روی جهل و یا دشمنی، بیان می کنند که امامت در قرآن نیامده است و اگر امامت مساله اساسی و از اصول اعتقادی اسلام است؛ چرا به صراحت در قرآن ذکر نشده است.

قبل از حل این شبهه، جا دارد از این افراد سوال شود که چرا باید حتما امامت در قرآن ذکر شود؟ دلیلی از قرآن و یا روایات بر این مدعای خود دارید؟ آن هم در مورد امامت که نسبت به دیگر اصول اعتقادی اسلام مانند توحید، معاد، نبوت، انگیزه زیادی برای مبارزه با آن از طرف خلفاء و افراد متعصب و ضعيف در ايمان به صورت تحریف و تکذیب و ... وجود داشته است.  

با این که قرآن برای همه زمان‌ها نازل شده و باید از تحريف مصون بماند. از این رو نباید عواملی كه موجب تحريف در قرآن می شوند، صریح بیان شود.

آوردن صریح نام ائمه علیهم السلام به عنوان امام و جانشین پیامبر علیهم السلام، يا باعث اتهام زدن به پيامبر می شد که ایشان آيات را به خاطر خانواده خودش وارد كرده است و يا خودشان  برای تحريف قرآن تلاش می کردند. 

مطلب مهم دیگر این است که طبق حديث ثقلين[1] كه مورد قبول اهل تسنن نیز هست،‌ قرآن در كنار اهل‌بيت عليهم السلام مفسران قرآن مي باشند و بسیاری از آموزه های دینی را مفسرین قرآن بیان فرموده اند.

پس از اینکه وجه معقولی برای حساسیت اصل امامت معلوم شد، به حل این مساله و بیان آیاتی که امامت را بیان کرده اند، اشاره می کنیم:

بر خلاف اشکال که ناظر به نبود اصل امامت در قرآن بود، این آموزه اعتقادی در قرآن بیان شده است و آیات متعددی[2] ناظر به بحث امامت است که در اینجا به دو آیه اشاره می کنیم:

1– آیه تبلیغ و نزول در غدیر؛ «يا ايُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما انْزِلَ الَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ انْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَّلَغْتَ رِسالَتَهُ...؛[3] اى پيامبر! آنچه از سوى پروردگارت برتو نازل شده است به طور كامل [به مردم] ابلاغ كن و اگر چنين نكنى رسالت او را انجام نداده اى...» که بر اساس روایات شیعه و سنی، این آیه در روز غدیر و اعلام جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است.

2- آیه اولی‌الامر؛ «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِى الأَمْرِ مِنْکُمْ؛[4] ای کسانی که ایمان آورده‏اید، از خدا اطاعت کنید و از رسول و اولو‌الامر خویش فرمان برید.» مصداق اولو‌الامر در این آیه بر اساس کلام نورانی حضرت رسول که در روایات فراوانی از منابع شیعی و سنی نقل شده است، ائمه شیعه هستند.

نکته ی اساسی دیگر این است که به نظر مي رسد حداقل در يک جاي قرآن، نام امـام امیرالمومنین علـي عليه‌السـلام صریح ذكر شده است.

براساس روايات تفسيري معتبر كه در مورد آيه 50 سوره مريم «...وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِيًّا؛[5] ...  و برای آنان [در میان مردم] نامی نیک و ستایشی والامرتبه قرار دادیم.» وارد شده است و امامان معصوم عليهم السلام در تفسير اين آيه فرموده اند که واژه «عليـاً» در ايـن آيـه بـه معنـاي اسـم خـاص بوده و منظور امام علي عليه السلام است.[6]

بر اساس آنچه بیان شد، امامت اهل بیت علیهم السلام در بسیاری از آیات قرآن آمده است و ادعای نبودن امامت در قرآن ریشه در عدوات و جهل، اساس و بنیادی ندارد.

پی نوشت
1. احمد بن‌ حنبل، مسند، ج4، ص367.
2. آيه ولايت، سوره مائده، آیه 55؛ آیه اکمال دین، سوره مائده، آيه 3؛ آيه صادقين‌، سوره توبه، آيه119.
3. سوره مائده، آيه67.
4. سوره نساء، آيه59.
5. سوره مریم، آیه50.
6. ابن جحام، تأويل ما نزل من القرآن الكريم، ص133.