جنگ اقتصادی و تحریم، یکی از شیوه‌های همیشگی دشمنان بر ضد جامعه اسلامی است. اما در مقابل، جهاد اقتصادی از طریق بازگشت همه افراد جامعه اعم از مردم و مسئولین به فرهنگ صحیح و اسلامی تولید و مصرف، می‌تواند زندگی اقتصادی آنها را آسان کرده و نقشه دشمن را نقش بر آب کند.
همواره این گونه بوده است که صاحبان زر و زور، شیوه‌های مختلف دشمنی را بکار می‌گیرند تا بتوانند طرفداران جبهه حق را تضعیف و نابود کنند. آنها از ابزار سیاست، قدرت، فرهنگ و نفوذ، اهرم فشاری می‌سازند تا بتوانند همچنان به ظلم و چپاولگری خود ادامه دهند. جنگ اقتصادی یکی از ابزارهای دشمن برای دشمنی است. مشرکان صدر اسلام از طریق تحریم اقتصادی تلاش می‌کردند تا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به همراه یارانش را در شعب ابی طالب تسلیم خواسته‌های خود کنند؛ اما مسلمانان با جهاد اقتصادی و صبر و استقامت خود توانستند دشمن را در این جبهه شکست دهند.
امروزه برخی از واژه‌هایی که در ادبیات انقلاب اسلامی به کار گرفته می‌شود، ریشه در باورها و اعتقادات دینی و تاریخی ما دارد. «جهاد اقتصادی» یکی از کلید واژه‌هایی است که به یکی از راهبردها و گفتمان‌های رایج کشور برای مواجهه با جنگ اقتصادی دشمن و خنثی‌سازی تحریم‌های اقتصادی او تبدیل شده است. جهاد اقتصادی که همان تأکید بر فرهنگ اسلامی فراوانی تولید در تمام عرصه‌ها و مصرف صحیح و به اندازه است، می‌تواند قدرت تحمل مردم در برابر تحریم‌های اقتصادی دشمن بالا برده و نقش بسیار مهمی در رشد و شکوفایی اقتصادی کشور داشته باشد.
بعضی از افراد تصور می‌کنند که وظیفه جهاد اقتصادی تنها مربوط به تولیدکنندگان و مسئولین دولتی است. اما در واقع شرکت در جهاد اقتصادی وظیفه‌ای همگانی است که دامنه و گسترده آن شامل سطوح فردی، خانوادگی و حکومتی می‌شود. اگر هر مسلمان به توصیه‌های دینی در موضوع اقتصاد و فرهنگ صحیح تولید و مصرف، توجه کرده و وظیفه خود را تشخیص داده و به آن عمل کند، به نوعی در این جهاد مقدس شرکت کرده و توانسته است به سهم خود نقشه‌های جنگ اقتصادی دشمن را خنثی کند.
مقام معظم رهبری در این‌باره می‌فرمایند:
امروز عرصه‌ی اقتصاد، به‌خاطر سیاستهای خصمانه‌ی آمریکا، یک عرصه‌ی کارزار است، یک عرصه‌ی جنگ است، جنگی از نوع خاص. در این عرصه‌ی کارزار، هر کسی بتواند به نفع کشور تلاش کند، جهاد کرده است. امروز هر کسی بتواند به اقتصاد کشور کمک بکند، یک حرکت جهادی انجام داده است. این جهاد است؛ البتّه جهادی است که ابزار خودش را دارد، شیوه‌های مخصوص خود را دارد، باید این جهاد را همه با تدبیر مخصوص خود و سلاح مخصوص خود انجام بدهند.[1]
یکی از عوامل پیدایش اختلاس و فسادهای مالی و اقتصادی، عدم قناعت افراد به آن مقداری است که خداوند برای آنها مقدر کرده است. افرادی که دلبسته به دنیا و زخارف آن می‌شوند دامنشان به انجام هر کار خلاف و خطایی آلوده می‌شود. آنها حتی در فسادهای مالی همچون اختلاس، ارتشاء، ربا، پولشویی، کم فروشی، گرانفروشی و غیره، به یک اندازه خاصی قانع نبوده و تا بتوانند تلاش می‌کنند تا بیشتر از حجم هاضمه خود، حق دیگران را نیز ببلعند.
عدم قناعت به رزق حلالی که خداوند برای هر شخص مسئول و غیر مسئول مقدر کرده، امری ناپسند و محکوم است. حاکمیت فرهنگ تشریفات، تجمل‌گرایی و دنیاگرایی مسئولین، سبب سرریز شدن این فرهنگ به زندگی توده مردم شده و باعث می‌شود که برخی از آنها از فقر خود خجالت کشیده و برای زندگی أعیانی و تجملاتی و فشار اجتماعی، به حلال الهی قناعت نکرده و زندگی خود را به کسب نامشروع و حرام خواری آلوده سازند.
امروزه دشمن تلاش می‌کند تا جنگ اقتصادی خود را از طریق ترویج رفتارهای غلط اقتصادی همچون اسراف، تبذیر، تشریفات، تجمل‌گرایی، مدپرستی، تفاخر، ثروت‌اندوزی، کم‌فروشی، کم‌کاری و غیره بر جامعه اسلامی تحمیل و زندگی را بر آنها سخت و پرهزینه کند واز این طریق، مردم را به حرام‌خواری و زیاده‌خواهی مجبور کرده و سطح توقعات را از نظام اسلامی بالا ببرد .
بر این اساس شایسته است که همه افراد جامعه اعم از مسئول و غیر مسئول، در مواجهه با جنگ اقتصادی دشمن، به فرهنگ اقتصادی اسلامی رجوع کرده و با رفتارهای صحیح و معقولانه اقتصادی، زندگی را بر خود آسان گرفته و نقشه‌های دشمن را در ترویج فرهنگ مادی مصرف‌گرایی، نقش بر آب کنند.
مجاهدان تنگ‌دست عرصه اقتصادی که با تحمل مشکلات و سختی‌ها دست از تلاش برای تأمين مايحتاج مورد نیاز برای خود و خانواده برنداشته و دامنشان نیز به مال حرام و فساد اقتصادی آلوده نشود، نقش مجاهد در راه خدا را خواهند داشت.
چراکه امام صادق علیه السلام فرمودند: اگر مردى در حال سختى و تنگدستى باشد؛ اما به اندازۀ تأمين مايحتاج خود و خانواده‌اش كار كرده و در پى حرام نرود، چنين شخصى همانند مجاهد در راه خداست.[2]
پی نوشت:
[1] دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای: https://zaya.io/ch3if
[2] کافی، ج5، ص88، ح3.