در این مطلب به بیان برخی از امور مستحبی در ماه مبارک رمضان می‌پردازیم.
مقدمه: ماه مبارک رمضان ماه میهمانی خدا و روانه شدن برکات الهی به سوی بندگان است، در این ماه علاوه بر انجام تمامی واجبات، بهتر است به انجام برخی از امورات مستحبی نیز بپردازیم، چرا که موجب بهره‌وری بیشتر از این ماه عزیز برای تهذیب نفس و کسب ثواب بیشتر خواهد شد. در این مطلب به بیان برخی از امور مستحبی در هنگام روزه داری می‌پردازیم.
یکی از امورات مستحبی ماه مبارک رمضان، تلاوت آیات کلام الله مجید است، البته به این معنی نیست که تلاوت قرآن کریم تنها در این ماه شایسته است، بلکه تمامی مسلمانان موظفند تا جایی که می‌توانند در تمامی ماه‌ها و تمامی روزها به تلاوت قرآن کریم انس بگیرند اما بنا به آموزه‌های اسلامی در ماه مبارک رمضان بهتر است بیشتر از سایر ماه‌ها و سایر ایام به تلاوت قرآن کریم پرداخته شود، اهمیت تلاوت قرآن در این ماه مبارک از این رو است که این ماه عزیز، ماه بهار قرآن نامیده می‌شود، چنانچه حضرت امام محمد باقر علیه السلام در این مورد می‌فرمایند: «لِکُلِّ شَیْ‌ءٍ رَبِیعٌ وَ رَبِیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَان» [۱] «برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن، ماه رمضان است».
نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در مورد تلاوت زیاد قرآن در این ماه عزیز می‌فرمایند: «أَكثِرُوا فيهِ (شَهرِ رَمَضانَ) مِن تِلاوَةِ القُرآنِ»[۲] «در ماه رمضان ، قرآن بسيار تلاوت كنيد».
یکی دیگر از امورات مستحبی در ماه مبارک رمضان صدقه دادن است، صدقه دادن در حالت عادی از اموراتی است که بسیار در آموزه‌های اسلامی به آن تاکید شده است، اما در ماه مبارک رمضان دارای ثواب بیشتری خواهد، حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام در مورد پاداش‌های صدقه دادن به نیازمند در هنگام افطار می‌فرمایند: «مَنْ تَصَدَّقَ وَقْتَ إِفْطَارِهِ عَلَى مِسْكِينٍ بِرَغِيفٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذَنْبَهُ وَكَتَبَ لَهُ ثَوَابَ عِتْقِ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِيلَ» [۳] «هر کس هنگام افطار نانی به نیازمندی صدقه دهد، خداوند گناهانش را می‌آمرزد و ثواب آزاد کردن بنده‌ای از اولاد اسماعیل علیه السلام را برای او می‌نویسد».
یکی دیگر از امورات مستحبی در ماه مبارک رمضان کثرت دعا و استغفار است، چرا که با کثرت دعا، بلایا از روزه داران دور می‌شود و با کثرت استغفار، گناهان محو می‌شوند، چنانچه حضرت امام علی علیه السلام در این مورد می‌فرمایند: «عَلَيْكُمْ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ بِكَثْرَةِ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ اَلدُّعَاءِ فَأَمَّا اَلدُّعَاءُ فَيُدْفَعُ بِهِ عَنْكُمُ اَلْبَلاَءُ وَ أَمَّا اَلاِسْتِغْفَارُ فَيَمْحَى ذُنُوبَكُمْ» [۴] «بر شما باد در ماه رمضان به كثرت استغفار و دعا. دعا بلا را از شما برطرف مى‌كند و استغفار گناهانتان را محو مى‌نمايد».
یکی دیگه از امورات مستحبی در ماه مبارک رمضان، خوردن سحری است، این عمل علاوه بر اینکه بهره بردن از ثواب روزه‌داری را افزایش می‌دهد، به جسم انسان نیز برای روزه داری قوت می‌دهد، البته خوردن سحری برای روزه‌داری واجب نیست اما هم از نظر جسمی برای حفظ نیرو در روزه‌دار فایده دارد و هم پاداش روزه داری را بیشتر می‌کند، نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این مورد می‌فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى وَ مَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى الْمُتَسَحَّرِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ فَلْيَتَسَخَّرْ أَحَدُكُمْ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍ مِنْ مَاءٍ»[۵] «خدا و فرشتگانش بر سحری خواران و استغفار کنندگان در سحرها درود می‌فرستند، پس هر کدام از شما سحری بخورد، اگرچه با یک جرعه آب باشد».
از دیگر امورات مستحبی در هنگام روزه داری، خواب قیلوله است، این عمل علاوه بر اینکه در ماه مبارک رمضان موجب ثواب بیشتر روزه می‌شود، موجب می‌شود که فرد روزه‌دار نیرو پیدا کند، حضرت امام موسی کاظم علیه السلام در این مورد می‌فرمایند: « قِيلُوا فَإِنَّ اَللَّهَ يُطْعِمُ اَلصَّائِمَ وَ يَسْقِيهِ فِي مَنَامِهِ» [۶] « هنگام ظهر خواب قيلوله كنيد؛زيرا به راستي، خداوند روزه دار را در خوابش غذا مي خوراند و سيراب مي كند».
نتیجه‌گیری: برای بهره‌وری مطلوب و کسب ثواب بیشتر از ماه مبارک رمضان بهتر است علاوه بر انجام واجبات، به انجام برخی از امورات مستحبی توصیه شده در این ماه مبارک نیز بپردازیم. یکی از امورات مستحبی در این ماه عزیز، تلاوت آیات قرآن کریم است، البته به این معنی نیست که در سایر ماه‌ها و روزها از خلافت آن غافل باشیم، بلکه به این معنی است که بهتر است در این ایام بیشتر از سایر ایام، به تلاوت آیات قرآن کریم بپردازیم. از دیگر امورات مستحبی در ماه مبارک رمضان، صدقه دادن است. کثرت دعا و استغفار نیز از امورات مستحبی موکد در این ماه عزیز است، چرا که کثرت دعا بلایا را از روزه‌داران دور می‌کند و استغفار نیز گناهان روزه‌داران را محو می‌نماید. یکی دیگر از امورات مستحبی در ماه مبارک رمضان خوردن سحری است، البته خوردن سحری برای روزه‌دار واجب نیست، اما این کار هم ثواب روزه‌داری را بیشتر می‌کند و هم موجب افزایش نیرو در فرد روزه‌دار می‌گردد. یکی دیگر از آنها خواب قیلوله است علاوه بر اینکه ثواب روزه‌دار را بیشتر می‌کند، موجب افزایش نیرو در فرد روزه‌دار نیز می‌گردد.
پی نوشت
[۱] الکافی، جلد ۲، صفحه ۶۳۰، حدیث ۱۰
[۲] بحارالانوار، جلد ۹۳، صفحه ۳۴۰
[۳] بحارالانوار، جلد ۹۳، صفحه ۳۱۸، حدیث ۱۰
[۴] الکافی، جلد ۴، صفحه ۸۸، حدیث ۷
[۵] ابواب آداب الصائم، صفحات ۱۴۵ و ۱۴۶، حدیث ۹
[۶] وسائل الشیعه، جلد ۱۰، صفحه ۱۳۶