چکیده: صداقت و راستي در همه عرصه‌هاي تصميم گيري به انسان آبرو و شخصيت مي‌دهد، در حالي كه كتمان حقيقت مايه رسوايي و بي آبرويي است. راستگويان هميشه سر بلند و آبرومندند، و دروغ گويان سر به زير و بي آبرو و اين خود نكته‌اي مهم در ارتباط با همسر و خانواده همسر به شمار مي‌رود ... .
مي‌خواهم با كسي ازدواج نمايم و خانواده دختر نيز راغب‌اند اما من داراي بيماري صرع خفيف هستم و هيچ كس جز پدر و مادرم از بيماري من اطلاع ندارند، حالا اگر من با خانواده دختر اين موضوع را بگويم ممكن است منصرف شوند و نيز همه فاميل از بيماري من مطلع گردند، اگر به آنان نگويم حق طرف مقابل را ضايع مي‌كنم. خلاصه اينكه نمي‌توانم تصميمي بگيرم. مرا راهنمايي نماييد.
پاسخ:
1. اين كه به سرنوشت آن خانم و حق انتخاب او احترام مي‌‌نهيد، در خور تحسين است.
2. مفروض نوشتار حاضر اين است كه بيماري شما جدي و خطرناك مي‌باشد، اما اگر يك بار و آن هم در سال‌ها گذشته و به صورت غير جدي و خطرناك اتفاق افتاده، آيا لزومي به اين نگراني است؟
3. بر اين اساس كه اين بيماري امري مهم و سرنوشت ساز است، به طوري كه دانستن آن در «انتخاب» نقش دارد، نكاتي در مورد راستي و بيان حقائق ارائه مي‌گردد. راستي و صداقت در گفتار و كردار تأثير زيادي در تشكيل، تداوم و بقاء يك زندگي مشترك دارد. كه به برخي از اين تأثيرات اشاره مي‌گردد:
ـ نخستين تأثيري كه صدق و راستي در پيوند دو فرد، از خود به يادگار مي‌گذارد مسأله جلب اطمينان و اعتماد است. اين نكته از سخن شيواي امام علي ـ عليه السّلام ـ برداشت مي‌شود.(1) احساس اعتماد و اطمينان زن و شوهر نسبت به همديگر و عدم سوء ظن، يكي از شالوده‌هاي مهم زندگي مشترك مي‌باشد، از همين رو است كه در روايتي امير مؤمنان ـ عليه السّلام ـ صداقت را مايه اصلاح و آباداني هر چيز از جملة زندگي مشترك و روابط بين دو فرد، بر مي‌شمارند: «راست گويي سبب اصلاح هر چيز و دروغ سبب فساد همه چيز مي‌شود»(2)
ـ در اين فضاست كه بذر مهر، محبت، صفا و همدلي در دل زن و شوهر شروع به جوانه زدن مي‌نمايد(3). و گل‌هاي معطر رضامندي و خشنودي از زندگي و احساس خوشبختي در زندگي سر باز مي‌كند.
ـ صداقت و راستي در همه عرصه‌هاي تصميم گيري به انسان آبرو و شخصيت مي‌دهد، در حالي كه كتمان حقيقت مايه رسوايي و بي آبرويي است. راستگويان هميشه سر بلند و آبرومندند، و دروغ گويان سر به زير و بي آبرو و اين خود نكته‌اي مهم در ارتباط با همسر و خانواده همسر به شمار مي‌رود به همين دليل در حديثي از امير مؤمنان علي ـ عليه السّلام ـ آمده است كه فرمود: «عليك بالصدق، فمن صدق في اقواله جلّ قدره. هميشه راست گويي را پيشه كن چرا كه آن كس كه در سخنان خود راست گو باشد، قدر و مقام او در جامعه بالا مي‌رود»(4) چه بسيار خانواده‌هايي كه بر مبناي وعده‌هاي دروغ و غير واقعي شكل گرفتند و به راحتي بعد از بر ملا شدن آن از هم پاشيده شدند. البته اين «نگفتن شما»، به اين حد نيست كه دروغي بزرگ باشد، اما اگر صادقانه و از روي صفا اين مطلب را به خانواده طرف مقابل و خود آن خانم اطلاع دهيد، شخصيت و ارزش خوش را بالا برده‌ايد و در واقع شرايط اطلاعاتي را براي يك تصميم درست و پايدار براي آن خانواده فراهم نموده‌ايد و مطمئن باشيد كه اگر اين پيوند بر پا گردد، بر بنيادي مستحكم استوار گشته است.
4. بنابر احاديث معصومين ـ عليهم السّلام ـ، در دو راهي‌هاي زندگي و تصميم گيري‌هاي مهم و اساسي. آنجا كه فكر ما به هيچ طرف قد نمي‌دهد و كشتي افكارمان گرفتار طوفان است و نمي‌تواند ساحل نجات را بيابد. ما به راستگوئي و صداقت توصيه شده‌ايم و جالب است كه انتخاب راه راستي و صداقت را نوعي پيروزي و نجات از مهلكه بر مي‌شمارند.(5) در مسائل اساسي زندگي مخصوصاً ازدواج نيز نبايد سراب و توهم موفقيت، ما را به خطا اندازد. امام علي ـ عليه السّلام ـ در اين باره فرمودند: هميشه راستگو باشيد اگر چه گمان مي‌كنيد كه صداقت به ضرر شما باشد. چرا كه راستي از آن سودي كه براي خود گمان مي‌كنيد كه از راه دروغ بدان برسيد، بهتر است.(6) در حديث ديگري آن حضرت ـ عليه السّلام ـ در باره تأثير صدق و راستي در موفقيت و نجات انسان‌ها از چنگال مشكلات و نابساماني‌ها مي‌فرمايد: «از دروغ بر كنار باشيد كه با ايمان فاصله دارد. راستگو در راه نجات و بزرگواري است اما دروغگو بر لب پرتگاه و خواري است»(7). آري اين دستور و راهكار مي‌تواند مانند مشعلي فروزان راهنماي ما در بحران‌هاي زندگي باشد. جالب است تشبيهي را در اين مورد از زبان مبارك امام صادق ـ عليه السّلام ـ بشنويم كه مي‌فرمايند: صدق و راست گويي نوري است كه جهان اطراف خود را روشن مي‌كند همچون آفتاب كه چيزي كه در معرض تابش آن قرار بگيرد روشن مي‌شود بي آنكه نقصاني در آن وارد گردد».(8)
5. در مقابل اين بيماري نه تسليم شويد و نه آن را انكار نمائيد. چرا كه قبول واقعيت‌ها اولين راه براي مبارزه با آن و تلاش براي غلبه بر آن است. هر كسي كه در زندگي با محدوديت‌ها و مشكلاتي مواجه است. در اين دنياي مادي همه با ناملايماتي روبرواند و كسي مستثني نشده است. مهم، نحوه روياروئي با آن است.
6. مي‌توانيد در كمال احترام خود با آن خانواده صحبت نمائيد و در صورت اجازه با آن خانم نيز مطلب را صادقانه در ميان بگذاريد و صفا و صداقت خود را آشكار نمائيد.
7. از كجا معلوم كه اگر شما حقيقت را بگوييد، آن خانم از ازدواج با شما منصرف مي‌شود، چه بسا او و خانواده‌اش شما را بخاطر ويژگي‌هاي ديگر شما، پسنديده باشند و اين نكته هم مزيد بر علت گردد و ارج و قرب شما نزد آنان افزايش يابد. چرا كه طبق سخني حكيمانه از معصوم ـ عليه السّلام ـ تأثير راستگويي در همه رفتارهاي انسان متجلي مي‌گردد و برآيند شخصيت فرد در نظر ديگران مثبت تلقي خواهد شد: «كسي كه زبانش به راستي گرايد اعمالش پاك و پاكيزه مي‌شود»(9) در اين مبنا اين بيماري، در انتخاب آنان تأثير گذار نخواهد بود. در اين صورت مي‌توانيد با كمك آنان به جنگ اين بيماري برويد.
8. بنيان مستحكم و استوار بر راستي بهتر است از بنياني كه سراسر ترديد و ترس و واهمه مي‌باشد. ترس از اين كه چه وقتي اين راز بر ملا خواهد شد. چه بسيار ازدواج‌هايي كه بر فريب بنا نهاده شد كه نتوانست عمري داشته باشد. چرا كه اساس ازدواج همدلي و يك رنگي است.
خشت اول گر نهد معمار كج تا ثريا مي‌رود ديوار كج
9. از تجربه بزرگترها و آنان كه به راز داري و خير خواهي آنها اعتماد داريد غفلت ننمائيد. چرا كه بسيار راه گشا و روشن گر است.
10. در مورد درمان بيماري خود از پزشكان متخصص تحقيق نماييد و از درمان نااميد نشويد. اميد خود را از دست ندهيد و به خداوند توكل و اعتماد نمائيد چرا كه «هر كس به خدا توكل و اعتماد نمايد، خداوند براي او كافي است»(10)
11. آخرين نكته كه بسيار حائز اهميت است نحوه گفتن مسأله است اگر در نحوة گفتن ظرافت به خرج ندهيد چون مسئله ازدواج مهم است از كاه شما (چون با وجود همة روابط اجتماعي كسي متوجه مسأله نشده است) در ذهن آنها كوه ساخته مي‌شود.
پاورقی:
1. تميمي آمدي، عبد الواحد بن محمد، غرر الحكم و درر الكلم، يك جلد، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي قم، 1366 هجري شمسي، ص 219، ح 4358. بحار الانوار، جلد 169، صفحه 263.
2. شرح غرر آمدي، جلد 1، صفحه 281. «الصدق صلاح كلّ شيء الكذب فساد كلّ شيء».
3. بحار الانوار، جلد 169، صفحه 263.
4. شرح غرر، جلد 4، صفحه 264.
5. غرر، ص 218، ح 4327 ـ انجحكم أصدقكم {أصدقكم اكيسكم} ـ ح 4328 ـ بالصدق تكون النجاة ـ ح 4329 ـ عاقبة الصدق نجاة و سلامة.
6. غرر، ص 218، ح 4326، الزم الصدق و ان خفت ضره فانه خير لك من الكذب المرجو نفعه.
7. نهج البلاغه، ترجمه دشتي، انتشارات عصر ظهور، چاپ اول، خطبه 86 : 12.
8. بحار الانوار، جلد 68، صفحه 10، حديث 18. «الصدق نور غير متشعشع الا في عالمه كالشمس يستضيء بها كلّ شيء يغشاه من غير نقصان يقع علي معناها.
9. من صدق لسانه زكي عمله، اصول كافي، جلد 2، ص 104، حديث 3.
10. سوره طلاق، آيه 3.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات