چکیده: بهار يادآور سر برآوردن گياهان زنده از درون خاک است. خاک‌ها به کناری زده می‌شود و آنچه ماه ها پيش در زمين مدفون شده بود، حالا به شکلی ديگر از زمين سر برمی‌آورد. گويا که اين صحنه در قيامت هم تکرار می‌شود. مردگانی که سال ها پيش در زمين دفن شده‌اند و پوسيده‌اند در بهار قيامت زنده می‌شوند و ناگاه سر از قبر بيرون می‌آورند.
انسان با چرخش طبیعت که هرساله اتفاق می‌افتد، می‌تواند به معرفت دست یابد و مشاهده نماید خداوند در قیامت چه‌طور مرگ را به حیات تبدیل خواهد کرد. با آمدن بهار، رحمت و محبت خداوند را به یاد مشاهده می‌کنیم. چشمه مهر ایزدی همواره به سوی آدمیان و همه موجودات، سرازیر است.
اساسا جهان هستی، آینه جلال و جمال خداست، بهار نیز یکی از باشکوه‌ترین جلوه‌های خدا در جهان هستی است که می‌توان با تماشای آن، راهی به سوی خدا یافت و جمال پروردگار را به تماشا نشست.
کسانی که در این دنیا با تعقل و تفکر در نعمت‌های خدا، حکیمانه زندگی میکنند، بهره کامل و کافی از زندگی میبرند. یعنی هم از لذتهای جسمانی و بدنی بهره‌مند هستند و هم از لذتهای روحانی و عقلی. اگر کسی عاقل باشد، بهترین لذت را از زندگی مخصوصا در فصل بهار میبرد؛ اما اگر کسی غافل باشد، فقط لذت ظاهری میبرد.
بهار که می‌آيد روح زندگی را نيز با خود می‌آورد. انگار نسيم بهاری دميدن روح الهی بر زمين‌های مرده است. زمين‌هايی که در پاييز و زمستان سرسبزی خود را از دست داده‌اند و به گورستانی از برگ‌ها و چوب‌های خشکيده تبديل شده‌اند.
اگر با دقت به اين صحنه‌های شگفت‌آور نگاه کنيم و از روی عادت از کنار آنها به راحتی عبور نکنيم، نکته‌ای بس بزرگ دستگيرمان خواهد شد. قرآن از اين اتفاق بزرگ طبيعت، درسی بزرگ‌تر به ما می‌آموزد. خداوند در آيه 9 سوره فاطر می‌فرمايد: «... فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذلِكَ النُّشُور [فاطر/9] ما زمين را پس از مردنش زنده میكنيم. رستاخيز نيز همين‌گونه است».
طبيعت بهاری، از زمين مرده، چمن‌زار و گلزاری زيبا می‌آفريند و از چوب‌های خشکيده‌ای که گويا سال‌هاست مرده‌اند، درختان سرسبز و پرميوه می‌سازد. به نظر شما اين اتفاق شگفت، شکل کوچکی از قيامت نيست؟
طبيعتی که در پاييز به زردی می‌گرايد و در زمستان مرگی سرد را تجربه می‌کند، اينک در بهار، جانی تازه گرفته و زندگی دوباره‌ای را آغاز می‌کند. بنابراين خدايی که می‌تواند هر ساله طبيعتی با اين پهنا و عظمت را از مرگ به زندگی باز گرداند، خواهد توانست انسان‌های مرده را نیز دوباره زنده کند.
پس بهار، نمونه‌ای کوچک از رستاخيز يا به اصطلاح امروزی‌‌ها «ماکت قيامت» است. نمونه‌ای که نه تنها يک بار در طول زندگی خود آن را می‌بينيم، بلکه هر ساله آن را تجربه می‌کنيم و اين گردش طبيعی فصل‌ها را بارها و بارها نظاره می‌نماييم. رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز در این این باره می‌فرماید: «هر وقت بهار را دیدید، بسیار از قیامت یاد کنید».[۱]
اگر کسی نداند چهکاری در طبیعت انجام میگیرد و چهکسی این کارها را انجام میدهد، فقط یک حیات گیاهی دارد یعنی در حد گیاهان لذت میبرد از خوردن و پوشیدن لباس نو. البته اینها بد نیست؛ حتی در روایات به این موارد هم اشاره شده، ولی در این موارد خلاصه نشده. مگر گیاه لذت ندارد؟ گیاه هم تغذیه دارد و بالنده است و جامه نو می‌پوشد. این برگ‌ها لباس نویی است برای اینها.
جوانی که از همهجا غافل است و فقط به این فکر است که نوروز را خوش باشد، یک لذت حیوانی دارد؛ یعنی خوب غذا میخورد، خوب میگوید، خوب میخندد، خوب لباس می‌پوشد.، و دیگر هیچ. این، بهره غافلان است؛ اما اهلبیت عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) که به حقیقت عالم آگاه هستند و ما را به حقیقت عالم آگاهی میدهند، فرمودند شما عاقلانه زندگی کنید نه غافلانه. بهره مادی ببرید، از هوای لطیف لذت ببرید، از سبزی و از آب و از هوا و محیط سالم لذت ببرید اما از این رسیدن بهار به یاد معاد باشید.
يکی از اصحاب پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌گويد از ايشان پرسيدم: ای رسول خدا! چگونه خداوند مردگان را در قيامت زنده می‌کند؟ آيا در جهان آفرينش نيز نشانه‌ای برای اين مساله وجود دارد؟
حضرت فرمود: آيا تا به حال از سرزمينی که خشک و مرده باشد، عبور نکرده‌ای؟ آيا پس از چندی از همان زمين خشک و مرده گذر نکرده‌ای که گويی از خرمی و سرسبزی به حرکت در آمده است؟
گفتم: آری ای پيامبر خدا.
حضرت فرمودند: اين‌گونه خداوند مردگان را زنده می‌کند و اين نمونه و نشانه او در آفرينش است».[2]
نتيجه بحث اين‌كه: بهار انسان را به ياد قيامت می‌اندازد، چون وقتی قيامت به پا می‌شود، شکوفه‌های عمل انسان سر برمی‌آورد و حجم تلاش شايسته انسان در دنيا را نمايان می‌کند. البته فصل برداشت بهشت است.
___________________________________________
پی‌نوشت
[1]. معاد ص. 63.
[2]. تفسير نمونه، ج 18، ص 192.