فرشتگان از جمله موجوداتي هستند كه مجرد از ماده هستند و خصوصيات و اوصاف اجسام مادّي را ندارند از جمله اوصاف موجودات مادّي اين است كه بين آنها تزاحم وجود دارد بدين معني كه اگر شخصي در مكاني نشسته باشد ديگري نمي تواند در همان جا بنشيند چون موجودات مادّي با هم در تزاحم هستند يعني با هم جمع نمي شوند اين چنين نيست كه مثلاً روي يك صندلي كه فقط جا براي يك نفر است بشود دو نفر بنشينند بلكه بايد يكي كه بر صندلي نشسته جاي خود را خالي كند تا امكان نشستن ديگري بر صندلي باشد. امّا موجودات مجرد مبتلا به اين تزاحم نيستند يك فرشته مي تواند در حضور چند نفر باشد بدون اين كه آن چند نفر با هم ارتباطي داشته باشند.
پيرامون قبض روح انسان ها كه توسط مَلك مقرب الهي عزرائيل صورت مي پذيرد نيز مطلب به همين صورت است. او مي تواند در يك لحظه جان بسياري از انسان ها را در يك جا بگيرد بدون اين كه حضور عزرائيل در نزد كسي مانع حضور او در نزد ديگري باشد.
به عنوان مثال بايد گفت:
خورشيد كه بر فراز آسمان حركت مي كند يك حركت دارد و يك نور دارد ولي در همان آني كه نور واحد خود را به زمين مي فرستد هزاران خانه و لانه و آشيانه و كوچه و محله و قريه و شهر و كوه و بيابان و دريا را روشن مي كند. اين روشني ها كه در هر يك از اين خانه ها آمده غير از نوري است كه در خانه ديگري است اين يك سهميه خاصي از شعاع خورشيد است و آن يك سهميّه ديگري است ولي در عين حال خورشيد يكي است و شعاعي كه از آن بر زمين مي رسد يكي است.(1)
عمل قبض روح انسان ها كه توسط عزرائيل صورت مي گيرد نيز بدين صورت است كه او در حكم خورشيد است و جان گرفتن هر كسي چون شعاعي است كه از همين خورشيد بر او مي تابد.
براي روشن شدن مطلب مي توان مثال ديگري را مطرح كرد و آن اينكه:
مساله برق و انتقال آن به شهرها از اين قرار است. برقي كه از توربين سدّها توليد مي شود توسط كابل به شهرها منتقل مي شود ولي قبل از اينكه تحت اختيار مردم و مورد استفاده آنان قرار بگيرد در چند مرحله توسط ترانسفورماتورهايي برق قوي توربين به برق هاي ضعيف تبديل مي گردد به گونه اي كه برق چند هزار ولت توربين ها تبديل به برق 220 ولت شده و در اختيار مردم قرار مي گيرد. حال اگر كسي سوال كند چگونه برق تك تك خانه هاي يك شهر توسط سيم كابل منتقل مي شود و يا به هنگام قطع برق چگونه با قطع يك كليد برق تك تك خانه ها و مغازه هاي يك شهر قطع مي شود با اينكه تنها يك كليد جريان برق را قطع مي كند حال بايد گفت تنها عزرائيل است كه اراده جان گرفتن صدها انسان را مي گيرد و هموست كه با اذن الهي مي تواند در يك لحظه علاقه و ارتباط روح با بدن صدها نفر را قطع كند و همگي آنها را به يكباره از دنيا به آخرت منتقل كند.
حال به چند روايت مراجعه مي كنيم تا پاسخ نهايي آنها را دريافت كنيم.
از امام صادق ـ عليه السلام ـ روايت شده كه آن حضرت فرمود:
از ملك الموت (عزرائيل) سوال شد: چگونه ارواح آدميان را در يك ساعت قبض روح مي كني در حالي كه بعضي در مغرب عالم و بعضي ديگر در مشرق عالم هستند؟ ملك الموت در پاسخ گفت:
«من فقط آنها را مي خوانم آنها جواب مرا مي دهند»(2).
با دقت در اين حديث در مي يابيم كه عزرائيل يك ندا سر مي دهد ولي همين نداي ملكوتي او را همه با هم دريافت مي كنند و جان خود را به او مي سپرند و جان دادن هر كسي مزاحمتي براي جان سپردن ديگري ندارد. لذاست كه عزرائيل مي تواند در يك لحظه جان هزاران نفر را يك جا يا در جاهاي مختلف بگيرد.
در حديث ديگري است كه همين سوال از ملك الموت شد و او در پاسخ گفت:
به درستي كه تمام اين جهان در مقابل من مانند يك كاسه اي است كه در نزديكي يكي از شما باشد كه از هر جاي آن كاسه بخواهد غذا تناول كند دست در همانجا مي برد و از همان نقطه تناول مي كند.(3)
از اين حديث اين مطلب را در مي يابيم كه ملك الموت يك تسلط و سيطره اي بر عالم دنيا دارد كه به هر كجا كه بخواهد مي تواند نظر كند و اعمال نفوذ بنمايد.
پاسخ ديگر اينكه ملك الموت داراي نيروهائي است كه تحت امر او هستند و به فرمان او در نقاط مختلف عالم جان انسانها را قبض مي كنند.
پاورقی:
1. ر.ك: تهراني، معاد شناسي، ج 1، ص 212 ـ 213، مصباح يزدي، محمد تقي، معارف قرآني، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ اول، 1367، انتشارات حكمت، چاپ پنجم، 1407 هـ . ق، ص 244 ـ 246.
2. من لا يحضره الفقيه، طبع نجف، ج 1، ص 80، باب غسل الميت.
3. همان.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات