حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) در سال ۲۰۱ هجری قمری در ۲۳ ربیع‌الاول وارد شهر قم می‌شوند و از طرف مردم قم مورد استقبال باشکوهی قرار می‌گیرند.
۲۳ ربیع الاول سال ۲۰۱ قمری خانه موسی بن خزرج، سراسر نور و برکت گردید.[۱]
موسی بن خزرج که از خاندان اصیل شیعیان قم بود بعد از شنیدن خبر ورود حضرت معصوم(سلاماللهعلیها) به شهر قم همراه جمعی از شیعیان به استقبال دختر مکرمه موسی بن جعفر(سلام‌الله‌علیهم) شتافت.[۲]
خانه موسی بن خزرج در آن روزگار در منتهی الیه سمت جنوب غربی شهر قم قرار داشت.[۳]
نورانیت و برکتی که همراه این بانوی کریمه بود سبب شد تا پس از آن خانه موسی بن خزرج اشعری، به «بیت النور» معروف شود. محلی که امروزه با همین نام و به عبادتگاه حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) مشهور است و در محله‌ی میدان میر بین دو محله آذر و چهارمردان واقع شده است.
شهر قم؛ شهر دوستداران و عاشقان اهلبیت(علیهم‌السلام)
از همان قرن اول هجری، تشیع در قم رواج یافته بود. بعد از اسلام با آمدن خاندان اشعری به قم که خاندانی شیعی مذهب و اصالتا اهل یمن بودند، قم به تدریج به یکی از پایگاه‌های تشیع مبدل گشت.[۴] به همین خاطر این شهر همواره پناهگاهی امن برای سادات و خاندان عصمت و طهارت بوده است.[۵]
علت هجرت حضرت معصومه(علیها‌السلام) به ایران
امام رضا(علیه‌السلام) در سال ۲۰۰ هجری با اصرار و اجبار مامون خلیفه عباسی، رهسپار دیار خراسان شد. یک سال پس از آن حدود ۴۰۰ نفر از بنی‌هاشم برای دیدار آن امام رئوف به سمت ایران حرکت کردند.[۶]
بزرگ این کاروان، بانویی عالمه و محدثه بود که همگان به علم و فضیلت او معترف بودند. خواهری که به امید دیدار دوباره برادر، از مدینه هجرت کرده و برای دیدار امام و پیشوای خود لحظه شماری می‌کرد.
درس‌هایی از هجرت سیاسی حضرت معصومه(سلاماللهعلیها)
این هجرت تاریخی درس‌های زیادی می‌تواند برای زندگی امروز ما داشته باشد. بصیرت سیاسی و عمل انقلابی به موقع بدون در نظر گرفتن خطرات و آسیب‌های دنیایی، از مهم‌ترین امتحاناتی است که پیروان اهل بیت(علیهم‌السلام) در عصر کنونی باید از آن سربلند بیرون آیند.
هرچند اطلاعات ما از سفر حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) و هجرت ایشان بسیار اندک است اما همین اندک نیز می‌تواند دربردارنده درس‌های بزرگی باشد.
یک) ولایت‌پذیری
شاید مهم‌ترین نکته در حرکت حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) تبعیت بی‌چون و چرا از ولی زمان باشد. در تواریخ آمده است امام رضا(علیه‌السلام) نامه‌ای را به خواهرشان ارسال فرموده و آن حضرت به مجرد رسیدن نامه حضرت رضا(علیه‌السلام) خود را آماده سفر می‌نمایند.[۷]
دو) استقامت و تحمل سختی‌ها در راه اسلام
مسلمان واقعی همواره به دنبال وظیفه‌ی خود می‌رود. پیش‌آمد سختی‌ها و مشکلات نمی‌تواند مانع از به انجام رسیدن وظیفه باشد.
حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) رنج دوری از شهر و کاشانه خود را به جان خریده و راهی دیار غربت می‌شوند. با وجود آن که از دشمنی و خصومت عباسیان و خطرات احتمالی مسیر آگاهی داشتند باز هم دست از وظیفه خود برنداشته و به سمت ایران حرکت می‌کنند.
در مسیر وقتی که کاروان به شهر ساوه می‌رسد حضرت مورد هجوم دشمنان قرار می‌گیرد و حدود ۲۳ نفر از امامزادگان و همراهان حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) به شهادت می‌رسند و ایشان نیز بنا بر برخی نقل‌ها در همین حادثه مسموم می‌شوند.[۸]
هیچ‌کدام از این حوادث سخت و دشوار مانع از ادامه مسیر حضرت نشده و ایشان همچنان بر اساس وظیفه خود به حرکت ادامه می‌دهند.
سه) الگوی اجتماعی زنان مسلمان برای حضور در عرصه‌های اجتماعی
از جمله القاب حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) طاهره است.[۹] ایشان علاوه بر حفظ عفت و پاکیزگی از عقل و درایت بالایی نیز برخورد بود به همین خاطر به ایشان رشیده نیز گفته شده است.[۱۰]
حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) الگویی مناسب برای زنان و بانوانی که می‌خواهند در عرصه‌های اجتماعی فعالیت داشته باشند، به شمار می‌روند.
ایشان با حفظ پوشیدگی و حجاب جایگاه بزرگ و ارجمندی در میان عموم مردم داشتند. به گونه‌ای که عمده بزرگان و مردم شهر قم با خبر شنیدن حرکت این بانوی مکرمه به سمت قم برای استقبال از ایشان به خارج شهر می‌روند.[۱۱] و همانطور که گفتیم موسی بن خزرج، بزرگ مردم قم، خود مسئولیت پذیرایی از حضرت را بر عهده می‌گیرد.
مقام علمی حضرت معصومه(سلاماللهعلیها)
از جمله القاب فاطمه معصومه(سلاماللهعلیها) عالمه بوده است. تربیت علمی امام موسی کاظم(علیه‌السلام) و حضرت رضا(علیه‌السلام) موجب شده بود که پرسش‌گران بسیاری از آب زلال دانش و معرفت کریمه اهل بیت سیراب شوند. به گونه‌ای که پدر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر(علیهماالسلام) خطاب به ایشان ارزانی می‌دارد: «فداها ابوها؛[۱۲] پدرش فدای او شود.»
پی‌نوشت
[۱] مروج الذهب، ج۳، ص۳۳۶
[۲] تاریخ مذهبی قم، ص۸۶.
[۳] همان.
[۴] تاریخ قم، ص۲۱۳.
[۵] حیات فکری و سیاسی امامان شیعه (علیهم‌السلام)، ص۱۸۸.
[۶] حضرت معصومه فاطمه دوم، ص۱۱۸.
[۷] تاریخ قم، ص۲۱۳.
[۸] کنزالانساب، ص۶۶.
[۹] فصلنامه کوثر، شماره۳۵.
[۱۰] همان.
[۱۱] تاریخ مذهبی قم، ص۸۶.
[۱۲] بارگاه فاطمه معصومه، تجلی گاه فاطمه زهرا، ص۲۷.
حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) یک سال بعد از هجرت حضرت رضا(علیه‌السلام) برای دیدار برادر، راهی خراسان می‌شود. حضرت در ۲۳ ربیع‌الاول سال ۲۰۱ هجری قمری وارد شهر قم شده و در خانه موسی بن خزرج اشعری سکنی می‌گزیند.