خداوند متعال باد را برای حضرت سلیمان مسخّر کرد و وجود مرکبی که با باد حرکت می کرد هر چقدر هم بزرگ باشد، پذیرفتنی است.
قالیچه سلیمان نبی یکی از مباحث اختلافی است، و در مورد آن مطالب مختلفی گفته و شنیده می شود؛ در بعضی از نقل ها گفته می شود: قالیچه ای بوده که دویست هزار صندلی این‌طرف فرش بوده و دویست‌هزارتا آن طرف و حدود یک متر ضخامت داشته است یا اینکه وسیله‌ای بوده که به کمک بادهایی که تحت فرمان سلیمان(ع) بودند، به پرواز در آمده و آن ها را به مناطق مختلف منتقل می‌کرد.
بر اساس برخی منابع قالیچه سلیمان توسط جنیان که در خدمت سلیمان بودند از طلا و ابریشم ساخته شد. برخی از منابع طول و عرض بساط سلیمان را از یک فرسخ در یک فرسخ تا چهار فرسخ در چهار فرسخ گفته اند؛ و برخی نیز آن را تا صد فرسخ ذکر کرده‌اند به طوری که بر روی آن تخت سلیمان و شش هزار صندلی قرار داشته است.
علامه مجلسی نقل می کند: در بساط سلیمان، سه‌هزار صندلی از طلا و نقره قرار داشته که به ترتیب جایگاه پیامبران و دانشمندان دوره سلیمان و در ادامه محل نشستن گروه‌های مختلفی از مردم بوده است. در این بساط مکانی نیز برای حیوانات و جنیان بوده است.[1]
قالیچه سلیمان در قرآن
در قرآن نامی از بساط سلیمان یا قالیچه او به میان نیامده، اما به تسخیر بادها برای وی اشاره شده است؛ خداوند متعال می فرماید: «وَ لِسُلَيْمٰانَ اَلرِّيحَ عٰاصِفَةً تَجْرِي بِأَمْرِهِ إِلىٰ اَلْأَرْضِ اَلَّتِي بٰارَكْنٰا فِيهٰا وَ كُنّٰا بِكُلِّ شَيْءٍ عٰالِمِينَ؛[2] و برای سلیمان، تندباد را رام و مسخّر کردیم که به فرمانش به سوی آن سرزمینی که در آن برکت نهادیم، حرکت می کرد و ما همواره به همه چیز داناییم.»
خداوند در آیه دیگری که به تسخیر باد برای سلیمان اشاره دارد می فرماید: «وَ لِسُلَيْمٰانَ اَلرِّيحَ غُدُوُّهٰا شَهْرٌ وَ رَوٰاحُهٰا شَهْرٌ؛[3] و باد را برای سلیمان [مسخّر و رام کردیم]، که رفتن صبح گاهش [به اندازه] یک ماه و رفتن شام گاهش [به اندازه] یک ماه بود»
و سومین آیه ای که به مسخر بودن باد اشاره دارد می گوید: «فَسَخَّرْنٰا لَهُ اَلرِّيحَ تَجْرِي بِأَمْرِهِ رُخٰاءً حَيْثُ أَصٰابَ؛[4] پس باد را برای او مسخّر و رام کردیم که به فرمان او هر جا که می خواست نرم و آرام روان می شد.»
آن چه از این آیات استفاده می شود می تواند اصل قضیه و وجود مرکبی که با باد حرکت می کرد را برای حضرت سلیمان ثابت کند؛ اما اينكه باد چگونه در اختيار او قرار داشت؟ با چه سرعتى حركت مى كرد؟ سليمان و يارانش بر چه وسيله اى مى نشستند و حركت مى كردند؟ به هنگام حركت چه عاملى آنها را از سقوط و يا فشار هوا و مشكلات ديگر حفظ مىكرد؟ و سؤالات دیگری که وجود دارد، مسائلى است كه جزئيات آن بر ما روشن نيست.
قالیچه سلیمان در روایات
علامه مجلسی روایاتی را در توصیف حکومت سلیمان نقل کرده و در باب اخبار امام حسین(ع) نیز روایتی را از عبور بساط حضرت سلیمان از کربلا نقل می کند و اتفاقاتی که در این سفر افتاد و او را از شهادت حضرت امام حسین(علیه السلام) در این مکان با خبر کردند.[5]
با این حال مرحوم صدوق در کتاب عیون أخبارالرضا می گوید: ناگفته نماند كه «فََسَخَّرْنا لَهُ الرِّيحَ» معنايش اين نيست كه قاليچه سليمان را باد به اين طرف و آن طرف می برد، اين طرز فكر عوام الناس است، بلكه در آن زمان از نيروى باد استفاده علمى كردند و كشتى بادباندار كه حركتش با باد بود اختراع شد كه «غُدُوُّها شَهْرٌ وَ رَواحُها شَهْرٌ».[6]
جمع بندی
آن چه از قرآن برداشت می شود این است که خدای متعال باد را مسخر ایشان ساخته بود و از همین آیات و برخی روایات نیز برداشت می شود که حضرت سلیمان با استفاده از قدرت باد سفر می کردند؛ هرچند در نقل مرحوم صدوق به استفاده از باد در کشتی‌رانی تفسیر شده ولی نمی توان قاطعانه وجود مرکبی دیگر را رد کرد؛ چرا که ایشان پیامبر خدا بودند و خداوند نیز این امور را در اختیار ایشان قرار داده بودند.
پس وجود چنین مرکبی و ساخت آن به دست پیامبرخدا هیچ بعدی ندارد. از طرفی هم ممکن است، برخی از این نقل های مبالغه آمیز نیز صحیح نباشد؛ چراکه خود علامه مجلسی نیز روایت مستندی در این زمینه نقل نکرده و برخی از مطالب را از دیگران نقل کرده است.[7]
پی نوشت:
[1] ویکی شیعه
[2] انبیاء، آیه81.
[3] سبأ، آیه12.
[4] ص، آیه36.
[5] بحار الانوار، ج۴۴، ص۲۴۴و ج۱۴، ص۸۱.
[6] ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج2، ص: 146.
[7[ بحارالانوار، ج۱۴، ص۸۱.
در توصیف قالیچه یا بساط حضرت سلیمان مطالب فراوانی نقل شده که سند متقنی ندارد، اما با توجه به اینکه خداوند باد را مسخر ایشان ساخته بود وجود چنین مرکبی امکان دارد.