رومانی از جمله کشورهای دچار بحران جمعیتی است. شدت بحران جمعیت در این کشور از میانگین اتحادیه اروپا بیشتر است.
رومانی کشوری است در جنوب‌شرقی اروپا با مساحت ۲۳۸٬۴۰۰ کیلومتر مربع و جمعیت حدود 19 میلیون و .200 هزار نفری که عضو اتحادیه اروپا و سازمان ناتو است.[1] این کشور نیز، یکی از کشورهای دچار بحران جمعیتی است. برای مقایسه دقیق، ابتدا نگاهی به آمار جمعیت، نرخ‌رشدجمعیت و نرخ‌باروری‌کل آن ، در سال‌های مختلف می‌اندازیم .
رشدجمعیت رومانی و پیش‌بینی آن براساس سایت آمار جهانی وردمترز[2]:
سال 1960 .................................... 18,613,939
سال 1970 .................................... 20,548,911
سال 1980 .................................... 22,615,639
سال 1990 .................................... 23,489,160
سال 2000 .................................... 22,137,419
سال 2010 .................................... 20,471,864
سال 2020 .................................... 19,237,691[3]
نرخ باروری‌کل[4]:
سال 1960 .................................... 2.34
سال 1970 .................................... 2.89
سال 1980 .................................... 2.43
سال 1990 .................................... 1.83
سال 2000 .................................... 1.31
سال 2010 .................................... 1.66
سال 2020 .................................... 1.22[5]
نرخ‌رشد جمعیت[6]:
سال 1960 .................................... 0.8
سال 1970 .................................... 1.2
سال 1980 .................................... 0.5
سال 1990 .................................... 0.2
سال 2000 ................................... 0.1-
سال 2010 .................................... 0.6-
سال 2020 .................................... 0.6-[7]
همانطور که آمار نشان می‌دهد، نرخ‌باروری‌کل در رومانی به مدت 30 سال است که زیر نرخ‌جانشینی است[8] و این کاهش نرخ‌باروری باعث شده نمودار نرخ رشدجمعیت سیر نزولی پیدا کرده وبه مدت 20 سال منفی شود.
ناگفته نماند کاهش نرخ‌باروری، ارتباط مستقیمی با کاهش نرخ رشدجمعیت دارد و با کاهش یا افزایش آن، نرخ رشدجمعیت نیز دچار کاهش یا افزایش می‌گردد. لذا کاهش شدید نرخ باروری به خودی خود، می‌تواند عامل وقوع بحران جمعیتی باشد. میانگین سنی مردم رومانی در بازه ۱۹۵۵ تا ۲۰۱۹ از ۲۷.۲ به ۴۱.۶ سال رسیده است.
نرخ مهاجرت این کشور، همواره منفی بوده است، لذا رومانی نه تنها جزو کشورهای مهاجرپذیر محسوب نمی‌شود، بلکه کاملا کشوری مهاجرگریز است. براساس پیش‌بینی پایگاه اطلاعاتی worldometers ، با توجه به نرخ باروری کمتر از نرخ‌جانشینی، جمعیت این کشور، همچنان کاهش خواهد یافت تا در سال ۲۰۵۰ به حدود ۱۶ میلیون نفر برسد و میانگین سنی رومانیایی‌ها در این زمان به ۴۸ سال خواهد رسید.[9]
نگرانی از تداوم کاهش جمعیت و سایه انداختن سالخوردگی بر سر این کشور، دولت رومانی را برآن داشت تا مانند سایر کشورهای اروپاییِ متاثر از کاهش جمعیت، سیاست‌های منجر به افزایش جمعیت را در پیش بگیرد. اما سیاستی متفاوت با کشورهای دیگر؛ چراکه به‌جای مشوق‌های اقتصادی و مالیاتی برای تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری، با سیاست تنبیه مالیاتی افرادی که از ازدواج و بچه‌دار شدن امتناع می‌ورزند، آن‌ها را به سمت فرزندآوری سوق دادند.
سیاست تبیه مالیاتی
بعضی از این قوانین عبارت بودند از:
1. پرداخت مالیات عموم مردم تا 20درصد پس از 25 سالگی در صورت نداشتن فرزند براساس(مجرد یا متأهل)؛[10]
2. استقرار پلیس در بیمارستان‌ها برای جلوگیری از سقط جنین؛
3. مراقبت و معاینه دوره‌ای زنان برای تحت نظارت قرارگرفتن نوزاد، در صورت محرز شدن حاملگی، توسط پلیس؛[11]
4. بازخواست و بازپرسی زوج‌هایی که مدت طولانی فرزنددار نشدند، توسط کمیته مربوطه؛
5. قوانین بسیار سختگیرانه برای طلاق؛[12]
هرچند این اقدامات در همان سال اول جواب داد و زاد و ولد در رومانی از 273 هزار تولد، به بیش از 527 هزار مورد رسید؛ اما به‌دلیل سختگیرانه بودن این سیاست‌ها، فراز و فرودهایی هم وجود داشت که مهمترین آن کاهش دوباره رشدجمعیت در دهه 80 میلادی بود. در نهایت، این سیاست‌ها در سال 1989 و با سقوط "نیکولای چائوشسکو" دبیرکل حزب‌کمونیست رومانی، متوقف شد.[13]
مشوق‌های جدید رومانی
هم‌اکنون، کمک‌هزینه‌های فرزندآوری، تنها مشوق اقتصادی است که شامل همه مردم رومانی می‌شود. کمک‌های نقدی فرزندآوری برای کودکان معلول دوبرابر کودکان عادی است. حمایت‌های خانواده‌ها در رومانی از سال ۲۰۰۶ تاکنون شامل حمایت‌های نقدی و غیرنقدی شده است. حمایت‌های نقدی تنها به ۴ فرزند اول هر زن تعلق می‌گیرد؛ در حالی که کمک‌های غیر نقدی برای فرزندان بعد نیز اعطا می‌شود. اما مجددا بحران اقتصادی ۲۰۰۹، این کشور را مجبور به کاهش سیاست‌های تشویقی افزایش جمعیت کرده است.[14]
در پایان باید گفت، سیاست‌های جمعیتی، محتاج تصمیمات منطقی و متعادل است؛ نکته مهمی که کشور رومانی با غفلت از آن، آینده جمعیتی مبهمی را پیش روی خود قرار داده است؛ این نکته مهم، برای ایران اسلامی نیز، می‌تواند یک هشدار باشد.
پی‌نوشت:
[1]. ویکی پدیا: رومانی، https://b2n.ir/wiki.romania.
[2]. worldometers.
[3]. Romania Population، https://b2n.ir/wmp.romania.
[4]. نرخ باروری کل(t.f.r): یا نرخ فرزندآوری (Total fertility rate)، میانگین تعداد فرزندانی است که به ازای هر زن ۱۵ تا ۴۹ سال متولد شده است.
[5]. Romania/Fertility rate، https://b2n.ir/fr.romania.
[6]. نرخ رشد جمعیت : مقدار افزایش یا کاهش جمعیت یک منطقه را در یک سال نسبت به صد نفر از همان جمعیت را گویند.
[7]. Romania/Population growth rate، https://b2n.ir/pgr.romania.
[8]. نرخ جایگزینی یا جانشینی(Replacement rate): میزان کلی باروری است که منجر به جبران جمعیت درگذشته با جمعیت جدید می‌شود. این نرخ برای هر مادری در سطح جهانی 2.3 خواهد بود عدد 2، فرزندانی است که در سن بزرگسالی به سن زادآوری می‌رسند و عدد 3 ،فرزندانی که تا پیش از سن زادآوری از دنیا می‌رود. دراین نرخ، جمعیت جهان در رشد جمعیت صفر می‌ماند.
[9]. Romania Population، https://b2n.ir/wmp.romania.
[10]. خبرگزاری تسنیم: چگونه می توان خانواده‌ها را به فرزندآوری تشویق کرد، https://tn.ai/524051.
[11]. هفته نامه تخصصی تجارت فردا: تجربه های فرزندآوری، https://www.tejaratefarda.com/fa/tiny/news-5318.
[12]. خبرگزاری تسنیم: چگونه می توان خانواده‌ها را به فرزندآوری تشویق کرد، https://tn.ai/524051.
[13].همان.
[14]. مسیر اقتصاد: از ممنوعیت سقط جنین تا افزایش مالیات مجردها در رومانی، https://b2n.ir/msea.