رفاه در جامعه از امور بسیار مهمی است که حکومت‌ها باید به این امر اهتمام و توجه جدی داشته باشند، همچنانکه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در دوران حکومت خود به این امر اهتمام داشته‌اند.
هدف اصلی حکومت اسلامی نیل جامعه و آحاد مردم به سوی تعالی و کمال است، از این رو تأمین رفاه و آسایش در اولویت قرار می‌گیرد؛ زیرا رفاه و آسایش انسان اگر تأمین شود، مسیر تعالی او نیز هموار می‌شود. در این مقاله به ذکر نمونه‌هایی از رفاه و آسایش در جامعه اشاره می‌کنیم که امیرالمؤمنین علیه‌السلام به آن‌ها دقت و توجه داشته است.
1. در یکی از خطبه‌های نورانی نهج‌البلاغه، اصلاح امور مردم و اصلاح (عمران و آبادانی) شهرها و در واقع تأمین رفاه و آسایش مردم را از اهداف عمده حکومت شمره شده است.[1] حضرت در جایی دیگر می‌فرماید: با توزیع درست درآمدها و صرف کردن آن‌ها در عمران و آبادانی، زمینه رفاه همگانی فراهم می‌شود.[2] علامه مجلسی با تکیه بر همین روایات نهج‌البلاغه معتقد است: در عصر حکومت حضرت علی علیه‌السلام، اهتمام بر تامین حداقل رفاه و معیشت برای مردم بوده است.[3]
2. با توجه به آیات قرآن کریم، آبادسازی زمین از اوامر الهی است؛ یعنی خداوند از این امر راضی و خوشنود می‌شود.[4] امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام نیز عمران و آبادانی زمین را از رسالت‌های انبیا می‌شمارد و بیان می‌فرماید؛ در سایه آبادانی، رفاه و آسایش تامین خواهد شد.[5] شایسته است جمهوری اسلامی با تکیه به فرامین الهی و علوی در باب آبادانی زمین، این سیاست را در دستورکار خود قرار دهد و با تلاش شبانه‌روزی به این امر مهم تحقق دهد.
3. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در بخشی دیگر به پیامدهای عدم توجه به تامین رفاه جامعه پرداخته و از پیامدهای منفی آن سخن به میان آورده است: «از وظایف امام و حاکم جامعه اسلامی، اعطای سهم آحاد جامعه از بیت‌المال و منابع عمومی درآمد است، که شرط اساسی تحقق رفاه همگانی است؛ در غیر این صورت، بخش زیادی از ثروت‌ها و منابع درآمدزا، در اختیار اقلیتی قرار خواهد گرفت و غلبه غنا بر فقر، مانع از تحقق رفاه عمومی خواهد شد».[6] این سخنان نشان می‌دهد که یکی از وﻇﺎﻳﻒ اﻗﺘﺼﺎدی دوﻟﺖ، ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻨﺎﺳـﺐ درآﻣـﺪ و ﺛـﺮوت اﺳـﺖ. و این هشدار را نیز برای دولت‌مردان نظام اسلامی به همراه دارد که توزیع نابرابر ثروت‌های ملی، فسادزا و پیامدهای ناهمواری را دولت و مردم به دنبال دارد.
4. امام در پاره‌ای دیگر از سخنان خود در نهج‌البلاغه از حقوق واجب مردم که برعهده حکومت است، سخن به میان آورده است. حضرت بیت‌المال را برای مصارف عمومی جامعه به جهت فراهم آمدن رفاه و آسایش می‌داند؛ یعنی این نوع مصارف بیت‌المال در تامین احتیاجات عمومی مردم، حق واجب آن‌هاست که باید به آن پرداخته شود.[7]
5. حضرت همچنین بیان کرده و تاکید دارند بر این که تأمین رفاه از راه تقسیم درست ارزاق عمومی، به خصوص برای کارکنان حکومت، مانع از فساد مالی آن‌ها می‌شود.[8] ازاین‌رو شایسته است، جمهوری اسلامی نیز نظارت کافی بر پروژه‌های عمرانی کشور داشته باشد، تا فساد مالی در بین کارکنانش پیش نیاید.
در نتیجه حضرت تأکید فراوانی بر رفاه و آسایش مردم دارند و یکی از عمده شروط تحقق آن را در سایه صرف اموال بیت‌المال در مسیر آبادانی جامعه دانسته که نیازمند نظارت و سرکشی دولت و کارکنانش می‌باشد.
پی‌نوشت:
[1]. نهج البلاغه، ترجمه و شرح فیض الاسلام، انتشارات فیض الاسلام، خطبه 131.
[2]. همان، نامه 53.
[3]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، دارالاحیاء، ج 40، ص 327.
[4]. سوره هود: 61.
[5]. نهج البلاغه، خطبه 90، 31.
[6]. همان، خطبه 104.
[7]. همان، خطبه 34.
[8]. همان، خطبه 53.