لزوم آگاهی اهل‌بیت (ع) بر احوال انسان‌ها

خداوند انسان را آفرید تا او بتواند بر پایه اختیار و اراده، مسیر صحیح توحید را پیدا کرده و در آن قدم بگذارد. حکمت خداوندی و الطاف او در حق انسان آن چنان زیاد است که همواره از وضعیت و شرایط وی آگاه است و با توجه به لیاقت هر کس، نعمت‌های متفاوتی را برای او فراهم می‌سازد. باور مسلمانان بر آن است که هیچ چیز در هستی از خداوند مخفی نیست و او بر احوال همگان آگاهی دارد.

شیعیان همین ویژگی را برای معصومان علیهم‌السلام نیز ثابت می‌دانند؛ زیرا از ابتدای آفرینش انسان تا پیش از روز قیامت، همواره باید یک نماینده میان خدا و انسان بر روی زمین باشد و این نماینده هرچند از جنس انسان است، ولی باید بیشترین شباهت را به خداوند داشته باشد تا افزون بر ابلاغ تعالیم الهی، همانند پرورگار جهانیان، پرورش و رشد انسان را نیز برعهده بگیرد. بر همین اساس، خداوند برای نشان جلوه‌های مهربانی و شفقت خویش به انسان‌ها، آگاهی و دانش خاصی را به نمایندگان معصوم خویش عطا کرده که بتوانند پاسخگوی نیازهای مخاطبان خود باشند.

این مطلب را می‌توان در روایاتی که کتب معتبر حدیثی شیعه گزارش کرده‌اند، به وضوح مشاهده نمود؛ امام صادق علیه‌السلام به یکی از یاران خود فرمودند: «آیا گمان می‌بری که خداوند کسی را به‌ عنوان رهبر مردم و خلیفه خویش روی زمین تعیین کند، اما وی را از مسائل مربوط به رعیت آگاه نسازد؟»[1]

همچنین در برخی احادیث بیان می‌شود که معصومان علیهم‌السلام به محض آنکه با کسی روبه‌رو شوند، بر اوضاع و احوال وی آگاهی پیدا می‌کنند؛ امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «هر بنده‌اى كه متولد شود در پيشانى او یکی از این دو تعبیر نوشته شده: «مؤمن» يا «كافر»، ممکن است کسی نزد ما آید و اظهار دوستی و ولایت ما و دشمنی با دشمنان ما را داشته باشد، اما ما با توجه به پیشانی‌نوشت، واقعیت را می‌دانیم و این‌گونه دوست را از دشمن تشخيص می‌دهيم».[2]

بنابراین یکی از ویژگی‌های کارآمد و مثبت خلیفه واقعی خداوند آن است که بندگان خدا و نیازهای آنان را بشناسد بدون آنکه برای رسیدن به این آگاهی از غیر خدا یاری بجوید.

پی‌نوشت:
[1]. طوسی، محمد، الأمالي، ص444، دار الثقافة.
[2]. صفار، محمد، بصائر الدرجات، ج‏1، ص358، کتابخانه آیت‌الله مرعشی.