-دست و پاهای انسان، بر اعمال سوء او در آخرت، گواهی خواهند داد.
در هنگام حسابرسی اعمال در صحرای محشر، شاید بعضی بخواهند به دروغ از مسئولیت گناهان انجام داده، شانی خالی کنند اما آن روز دستها و پاها بر اعمال انسان گواهی می‌دهند.
روزی که دستها شهادت می‌دهند
از حال و روز مردمان جمع شده در هنگامه‌ی سخت قیامت، میشود پی به درستکاری و بدکاری آنان در این دنیا برد. «يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إيمانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ [آل عمران/106] در روزى كه چهرههايى سپيد و چهرههايى سياه شود، اما آنان كه چهرههايشان سياه شده [به آنان گويند:] آيا پس از ايمانتان كافر شديد؟ پس به كيفر آنكه كفر مىورزيديد، اين عذاب را بچشيد.»
طبعاً قبل از اینکه سیاه‌رویان را به عذاب الهی دچارکنند؛ آنها دوست دارند که به دروغ، خود را انسان‌های خوب معرفی کنند؛ در همین زمان است که بر زبان‌های آنها مهر زده خواهد شد و دستها و پاهایشان بر عملکردشان شهادت می‌دهند. «و الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلى أَفْواهِهِمْ وَ تُكَلِّمُنا أَيْديهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ [یس/ 65] و امروز بر دهانهايشان مهر مىنهيم. و دستهايشان با ما سخن خواهند گفت و پاهايشان بر آنچه انجام می‌داده‌اند گواهی می‌دهند.»
تفسیر نمونه در این باره می‌نویسد: «و چه دادگاه عجيبى است كه گواه آن اعضاى پيكر خود بدن انسان است، همان ابزارى است كه گناه را با آن انجام داده! شايد گواهى اعضا بخاطر آن باشد كه اين مجرمان هنگامى كه به آنها گفته مىشود كيفر شما در برابر اعمالى كه انجام داديد دوزخ است به انكار برمىخيزند، به گمان اينكه دادگاه دنياست.» [1]
در مورد کیفیت حرف زدن اعضاء انسان، مفسران احتمالاتی داده‌اند. تفسیر نمونه در مورد سخن گفتن ظاهری اعضاء بدن(این احتمال را تقویت کرده) می‌نویسد: «و چه جاى تعجب؟ همان كسى كه اين قدرت را در قطعه گوشتى به نام زبان يا مغز آدمى آفريده مىتواند در ساير اعضا نيز بي‌افريند.» [2]
آری باید بدانیم روزی را در پیش داریم که شاهدان آن دستها و پاهای انسان(خودمان) هستند و هیچ راه فراری نیست.
حل یک تعارض ظاهری
در آیه شصت و پنچ سوره‌ی یس، خدای متعال می‌فرماید: «الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلى أَفْواهِهِمْ وَ تُكَلِّمُنا أَيْديهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ [یس/ 65] امروز بر دهانهاشان مُهر نهيم، و دستهاشان با ما سخن گويد و پاهاشان گواهى دهد بدانچه مىكردند.» در حالی که در آیه دیگری از قرآن، از گواهی دادن زبان علیه بدکاران می‌گوید: «يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُم [نور/ 24] روزی که زبان آنها علیه آنها شهادت می‌دهد.»
تفسیر نمونه در حل این تعارض ظاهری می‌نویسد: «ممكن است اين تعبير به خاطر آن باشد كه نخست بر زبان آدمى مهر نهاده مىشود و اعضاى او به سخن در مىآيند، هنگامى كه او شهادت اعضا را مىبيند زبانش باز مىشود و چون جاى انكار نيست زبان نيز اعتراف مىكند.» [3]
مثالی برای تقریب به ذهن: در این دنیا هم معمول است که به انسان خاطی می‌گویند "دیگر حرف نزن همه چیز معلوم و واضح است"؛ و گاهی دیگر می‌گویند " ما کم و بیش می‌دانیم چکار کرده‌ای ولی بهتر است خودت اعتراف کنی"
نکته: البته در دادگاه آخرت، برخلاف دادگاه دنیا چیز مبهم و نامعلومی وجود ندارد و خداوند همه چیز را می‌داند اما به دلایل زیادی (مثل توجیه اعمال بد گناه‌کاران، ظهور عدالت و عظمت خدا و...) دادگاه بصورت علنی برگزار میشود.
مواظب اعمال دستهایت باش
انسان با دست خود خیلی از اعمال سوء را انجام می‌دهد و از این روست که همین دستها در فردای قیامت بر ضد انسان گواهی می‌دهند. کسی که با دست و چشم و ابرو، دیگران را مسخره می‌کند؛ کسی که با دست خود به صورت کسی دیگر به ناحق سیلی می‌زند(برای دفاع از رفیقش و...)؛ کسی که تا معلم مدرسه، رفیق، همسایه، در باره خدا و پیامبر، با او سخن می‌گویند؛ او با دستش می‌فهماند که اینها نعوذبالله صحت ندارد و ...
قرآن می‌فرماید که اقوام منکر پیامبران، نیز با دست و زبان منکر گفته‌های آسمانی پیامبران می‌شدند: «أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَبَؤُا الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ وَ الَّذينَ مِنْ بَعْدِهِمْ لا يَعْلَمُهُمْ إِلاَّ اللَّهُ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَرَدُّوا أَيْدِيَهُمْ في أَفْواهِهِمْ وَ قالُوا إِنَّا كَفَرْنا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ وَ إِنَّا لَفي شَكٍّ مِمَّا تَدْعُونَنا إِلَيْهِ مُريبٍ[ابراهیم/9] آيا اخبار بسيارى از پيشينيان شما مانند قوم نوح و عاد و ثمود و اقوام بعد از اينها كه جز خدا كسى بر احوالشان آگاه نيست به شما نرسيده كه پيغمبرانشان آيات و معجزات روشن بر آنها آوردند و آنها (از تعجب و خشم) دست به دهان فرو برده مىگفتند كه ما به هر چه شما پيغمبران مأمور تبليغ آن هستيد كافريم و هم در آنچه شما ما را بدان دعوت مىكنيد شك و ترديد داريم».
سخن آخر
در هنگام حسابرسی اعمال در قیامت، دست و پای انسان بر عملکرد او در این دنیا گواهی می‌دهند و انسان راه فراری از این محکمه ندارد.
پی‌نوشتها
[1]. مکارم شیرای، تفسير نمونه، ج18، ص 431.
[2]. همان، ص432.
[3]. همان، 18، ص433