اطعام در شب جمعه

اشاره:
شب جمعه از با فضیلت ترین شب ها و روز آن با فضیلت ترین روزها است که در روایات مختلف آثار و برکات زیادی برای این شب و روز نقل شده است.[1] کارشناسان بی سواد وهابی که تمام آداب و سنن مسلمانان چه شیعه و چه سنی را بدعت و حرام می دانند شبهه ای را مطرح کرده اند که به آن می پردازیم.

شبهه: انجام خیرات و مبرات مثل اطعام کردن برای مردگان اشکال ندارد اما تعیین وقت مشخص مثل شب جمعه یا شب چهلم، برای اطعام به نیت اموات، بدعت و حرام است.

برای پاسخ به این شبهه ذکر چند نکته ضروری است:

اول: بدعتی که از نظر فقها حرام است، امر تازه‌ای‌ است که‌ اصلی‌ در کتاب‌ و سنت‌ ندارد،[2] به‌ عبارت‌ دیگر بدعت‌ آن‌ است‌ که‌ کسی‌ گفتاری‌ یا کرداری‌ در دین‌ وارد کند و در گفتار و کردار خویش‌ به‌ صاحب‌ شریعت‌ و نمونه‌های‌ متقدم‌ و اصول‌ محکم‌ دینی‌ استناد نورزد[3] و در یک‌ کلام‌ بدعت‌ یعنی‌ کم‌ و زیاد کردن‌ِ دین‌ و در عین‌ حال‌ این‌ کار را به‌ نام‌ دین‌ انجام‌ دادن‌[4] می باشد. پس انجام کارهای مختلف، مراسماتی مثل جشن و سرور در ولادت ها، آداب و رسوم هر قوم و منطقه و .... اگر به نیت این که «در دین وارد شده اند» و یا اینکه «جزء دین محسوب می شوند»، نباشد بدعت و حرام نخواهد بود.

دوم: از آنجا که برگزاری سنت ها و آداب و رسوم فرهنگی مثل نوروز و زیارت قبور و... که موجب صله رحم و دید و بازدیدهای خانوادگی و روحیه نشاط در بین مسلمانان می شود، اگر همراه با گناهان دیگر مانند اختلاط نامحرم و موسیقی لهوی و... نباشد، نه تنها حرام و بدعت نیست بلکه موجب ثواب می گردد.

سوم: وهابیت خبیث که جشن ولادت حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را نوعی بدعت و گناه می دانند،[5] خودشان برای حکام سعودی جشن تولد و بزرگداشت برگزار می کنند، همچنین در جشن های ملی عربستان(در 23 سپتامبر)، امارات(در 2 دسامبر) و... و فساد و فحشاهایی که در خیابان های این کشور انجام می شود و حتی صدای مردم متدین را در آورد[6][7] سکوت کرده و احساس خطر نمی کنند،[8] و تنها با تعظیم شعائر اسلامی و جشن هایی که شیعیان و اهل سنت اصیل در طول تاریخ انجام می دادند دشمنی و مخالفت می کنند.

چهارم: در روایات اهل بیت علیهم السلام در فضیلت شب جمعه وارد شده که استغفار و صدقات در این روز از ثواب های بسیاری برخوردارند برای نمونه سخن شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان را به طور خلاصه خدمت شما می آوریم: «در فضیلت و اعمال شب و روز جمعه بدان که شب و روز جمعه را امتیاز تامّ است از سایر لیالى و ایّام به‌مزید رفعت و شرافت و نباهت.
از رسول خدا صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله روایت شده که شب جمعه و روز جمعه بیست و چهار ساعت است و در هر ساعت حقّ تعالى ششصد هزار کس را از جهنّم آزاد کند و از حضرت صادق علیه السلام وارد شده که هر که بمیرد ما بین زوال روز پنجشنبه تا زوال روز جمعه خدا پناه دهد او را از فشار قبر؛
و نیز از آن حضرت منقول است که جمعه را حقّى و حرمتى عظیم هست پس زنهار که ضایع نگردانى حرمت آن را و تقصیر مکن در چیزى از عبادت حق تعالى در آن روز و تقرّب جو بسوى خدا به عمل‌هاى شایسته و ترک نما جمیع محرّمات خدا را؛ زیرا که خدا ثواب طاعات را مضاعف مى گرداند و عقوبت گناهان را محو مى نماید و درجات مؤمنان را در دنیا و عقبى بلند مى گرداند
و شبش ‍ در فضیلت مانند روز است اگر توانى که شب جمعه را زنده دارى به نماز و دعا تا صبح بکن بدرستى که خداوند عالَم در شب جمعه ملائکه را براى مزید کرامت مؤمنان به آسمان اوّل می‌فرستد که حسنات ایشان را زیاده گردانند و گناهان ایشان را محو کنند و حقّ تعالى واسِعُ العَطا و کریم است.»[9]

همچنین از اعمال روز جمعه زیارت قبور درگذشتگان علی الخصوص پدران و مادران است.[10]

در نتیجه باید به این کارشناسان! وهابی گفته شود انجام خیرات و اطعام به نیت اموات تنها به امید ثواب بیشتر، در شب جمعه انجام می شود و تعیین روزهایی مثل چهلم یا سالگرد برای یادآوری و ذکر فاتحه برای اموات اشکال نداشته و بدعت و حرام نخواهد بود. 

پی نوشت:
[1] احادیث ج 3 اصول کافی باب فضل يوم الجمعة وليلته.
[2] فخرالدین طریحی‌، مجمع‌ البحرین‌، ج۱، ص۱۶۴، به‌ کوشش‌ محمود عادل‌، تهران‌، ۱۴۰۸ق‌/ ۱۳۶۷ش‌.
[3] حسین راغب‌ اصفهانی‌، المفردات‌، ج۱، ص۳۹، به‌ کوشش‌ محمد سیدکیلانی‌، بیروت‌، دارالمعرفه‌.   
[4] علی سیدمرتضی‌، «الحدود و الحقائق‌»، الذکری‌ الالفیة للشیخ‌ الطوسی‌، ص۱۵۴، مشهد، ۱۳۹۲ق‌/۱۳۵۱ش‌، ج‌ ۲.
[5] برای مطالعه بیشتر ن.ک  https://b2n.ir/a78420
[6] https://tn.ai/2578484
[7] http://fna.ir/2ioaf
[8] https://tn.ai/1704400
[9] مفاتیح الجنان ، بخش اول، اعمال شب و روز جمعه.
[10] همان