سید محمد فرزند امام هادی (علیه السلام) به چنان مقامی رسید که بسیاری از مردم، به خصوص برخی علویان تصور می کردند وی امام یازدهم است.
در بین امامزادگان، شخصیت‌های بزرگی وجود دارند که بزرگی و عظمت علمی و معنوی آنها چنان در نگاه مردم نمایان است که او را امام بعدی پیش بینی می‌کردند. یکی از آنها ابوجعفر محمد بن علی النقی (علیهما السلام) معروف به «سید محمد» است.
وی برادر بزرگ امام حسن عسکری (علیه السلام) است و برای او، کنیه‌ها و القاب فراوانی از جمله «ابوجعفر» و «سَبْعُ الدجیل؛ شیرمرد سرزمین دجیل» نقل شده است.[1]
سید محمد همواره یار و یاور حضرت امام هادی (علیه السلام) در احیای ارزش‌های دینی و سنّت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بود؛ زیرا نقش ایشان در گستردگی علوم و ادب، بسیار برجسته بود و همین کمالات، او را از دیگران متمایز می‌ساخت.
شرافت نسب و معرفت
سید محمّد از نظر شرافت نسب و حسب، فرزند امام هادی (علیه السلام) بود و از وی کسب معرفت و معنویت می‌کرد؛ زیرا به طور مدام تحت مراقبت‌های تربیتی امام هادی (علیه‌السّلام) قرار داشت به گونه‌ای که شیعیان، اصحاب و برخی علویان تصور می‌کردند بعد از امام هادی (علیه السلام)، سید محمّد عهده دار امر امامت خواهد شد.
مقام معنوی و جایگاه وی
مقام معنوی و علمی سید محمد از آنجا دانسته شد که امام عسکری (علیه السلام) در غم فراق او گریبان چاک کرد و گریه می‌کرد و می‌فرمود: «حضرت موسی نیز برای برادرش هارون گریبان پاره کرد.» این‌گونه رفتار و سخنان، نشان از جایگاه و منزلتش نزد حضرت دارد؛[2] زیرا هارون بازو و پشتیبان حضرت موسی (علیه السلام) بود.[3] پس سید محمد، مانند هارون، برای امام عسکری بودند. همیشه ملازم وی بوده و از امامت و ولایت دفاع می‌کردند.
انس با قرآن
افزون بر این که سید محمد (علیه السلام) شیفته و عاشق قرآن و تلاوت آن بود، انس عجیبی با قرآن کریم داشت. زمانی که قرآن می‌خواند، روحانیت خاصی از او جلوه‌گر می‌شد.[4]
سید محمد، فدایی امامت امام عسکری (علیه السلام)
مقام علمی و معنوی، زهد و تقوی و کرامات سید محمد، چنان در چشم مردم جلوه کرده بود که حتی بسیاری از علویان تصور می‌کردند که وی امام بعد از امام هادی (علیه السلام) خواهد بود؛ اما بر خلاف انتظار عموم مردم، وی پیش از شهادت پدرش امام هادی (علیه السلام)، درگذشت.
گویا ایشان فدایی امامت امام حسن عسکری (علیه السلام) شدند؛ زیرا اگر زنده می‌ماندند، مردم، امام عسکری را تنها گذاشته و به نوعی پشت حضرت خالی می‌شد، بر همین اساس وقتی سید محمد از دنیا رفتند در مراسم ایشان امام عسکری (علیه السلام) معرفی شد.
راوی می‌گوید: زمانی که سید محمد از دنیا رفته بود، بیش از صد و پنجاه نفر از آل ابوطالب، بنی هاشم و... برای تعزیت و تسلیت در حیات خانه امام هادی (علیه السلام) جمع شده بودند، تا اینکه حسن بن علی وارد شد در حالی که گریبان چاک کرده بود. امام هادی (علیه السلام) به او فرمودند: «يَا بُنَيَّ أَحْدِثْ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شُكْراً فَقَدْ أَحْدَثَ فِيكَ أَمْراً؛ ای فرزندم! شكر و سپاسى نو به درگاه خداى عز و جل تقديم كن كه در باره تو عنايتى تازه و نو ابراز كرد.» سپس حضرت گریست و در همان مجلس، با معرفی امام عسکری (علیه السلام)، به امامت وی بعد از خود، تصریح کرد.[5]
به اتفاق علمای شیعه، امام هادی (علیه‌السّلام)، سید محمد را حتی با اشاره، برای منصب امامت بعد از خود، معرفی نکرده است؛ بلکه این مردم بودند که تصور امامت وی داشتند؛ بر این اساس، امام هادی (علیه السلام) در همین مجلس، اعتقاد مردم را باطل اعلام کرد[6] و همه را به امام بر حق دعوت کرد.
سرانجام سید محمد، در سال ۲۵۲ ه. ق، به قصد زیارت خانه خدا حرکت کرد ولی در سرزمین «بلد» درگذشت و شیعیان همان جا وی را دفن کردند. برخی علت بیماری ایشان را سمّی دانسته‌اند که از طرف خلفای عباسی به ایشان داده شده است.[7] از آن زمان تا کنون، معجزات و کرامات فراوانی از وی دیده شده است.
پی نوشت
[1]. دانشنامه امام هادی، جمعی از نویسندگان، ج1، ص655.
[2]. سفینه البحار، قمی، ج2، ص410.
[3]. سوره طه، آیه29-33.
[4]. دانشنامه امام هادی جمعی از نویسندگان، ج1، ص655.
[5]. کافی، کلینی، ج1، ص326.
[6]. زندگانی امام حسن عسکری (علیه‌السّلام)، قرشی، ص۲۳.
[7]. قرشی، باقر شریف، زندگانی امام حسن عسکری (علیه‌السّلام)، ص۳۰.
سید محمد فرزند بزرگ امام هادی (علیه السلام) دارای کمالات علمی، معنوی و کرامات زیادی است. وی قبل از شهادت پدرش، در گذشت و در سرزمین «بلد» به خاک سپرده شد.