دشمنان اسلام و تشیع از آنجا که نمیتوانند به اصول و عقاید محکم شیعه خدشهای وارد کنند؛ به موضوعات فرعی و کم اهمیت فقه شیعه میپردازند. بسیار تلاش میکنند تا دستاویزی پیدا کرده و با آن مراجع و بزرگان تشیع را مورد استهزاء قرار دهند؛ دستاویزها و بهانههایی که هرگز آنان را به مقصودشان نمیرساند.
فقهاء اسلامی در یک دستهبندی، احکام مکلف را به پنج دسته حرام، واجب، مکروه و مستحب و مباح تقسیم کردهاند. طبق این تقسیم، تمام افعال و اعمال یک مسلمان باید ذیل یکی از این دستهها قرار بگیرد. این موضو ع نشان میدهد دین اسلام، جوانب مختلف زندگی انسان را در نظر داشته و برای تمام آنها برنامهریزی کرده است.
وجوب یادگیری احکام
از آنجا که دین اسلام برنامهریزی دقیق برای زندگی دارد، بر هر فرد مسلمانی که به سن تکلیف رسیده، واجب است احکام مورد نیاز خود را یاد بگیرد و تمام اعمال و رفتارِ خود را بر اساس حکم خداوند ساماندهی کند.
بر همین اساس اگر یک مسلمان نسبت به حکم یکی از افعال روزمره خود دچار تردید شود، بر او لازم است که نسبت به این رفتار از مرجع تقلیدش پرسش کند؛ تا مبادا به غلط و از روی جهل مرتکب فعل حرامی شود یا فعل واجبی را ترک کند. این نوع پرسش از مرجع تقلید نسبت به امور و موضوعاتی جدیدی که برای مکلف پیش میآید را استفتاء گویند.
چاپ استفتاءات فقهای شیعه
مراجع تقلید علاوه بر رساله احکام که در آن موضوعات عمومی و مورد ابتلاء بیشتر جامعه مطرح میشود، کتابهایی را با عنوان استفتاءات نیز منتشر میکنند. در این کتابها مسائلی که کمتر مورد ابتلا عموم مردم است و توسط برخی افراد از مرجع تقلید سوال شده، مطرح میشود.
شبههای پیرامون استفتاءات آیت الله خویی
در یکی از استفتاءات آیت الله خویی مطلبی بیان شده است که مورد سوء استفاده معاندین و دشمنان شیعه قرار گرفته است. در این پرسش، نسبت به لمس شرمگاه یک مرد توسط مرد دیگر از روی لباس، بدون قصد شهوت استفتاء شده است. آیت الله خویی در جواب میگوید: در فرض مورد سوال؛ یعنی از روی لباس و بدون قصد شهوت این کار حرام نیست.
دشمنان این فتوا را مسخره کرده و شیعه را متهم به کارهای خلافت عفت و العیاذ بالله لواط کردهاند.
نسبت به این فتوا باید به چند نکته توجه کنیم:
نخست آن که این یک پرسش شخصی بوده و ارتباطی به تمام جامعه شیعه ندارد و آیت الله خویی طبق وظیفه خود، حکم اسلام را در این زمینه بیان کردهاند.
دوم آن که اگر به فرض سوال دقت شود، شهوتی در میان نیست؛ بدون شک اگر شخص قصد شهوت داشته باشد، این عمل حرام خواهد بود؛ چنان که اگر این کار باعث تحقیر طرف مقابل هم بشود، هر چند شهوتی هم در کار نباشد، این عمل حرام است.[۱] از طرفی طبق فتوا این کار فقط حرام نیست و چه بسا مکروه بوده و عمل به آن صحیح نباشد.
مطلب سوم این که بر مسلمان واجب است که در موضوعات مشکوک از مرجع تقلید خود حکم شرعی را پرسش کند. فرد مومن حتی در شوخی خود نیز خارج از حکم خداوند عمل نکرده و همین موارد محدود را نیز از مرجع تقلید استفتاء میکند.
نتیجه
با توضیحاتی که دادیم روشن گردید این اتهامها و ایرادها به مذهب شیعه و ساحت مرجعیت به هیچ عنوان وارد نبوده و هیچ پایه و اساسی ندارد. برخی رفتارها در فرهنگ یک منطقه و به صورت مزاح وجود دارد و خیلی به ندرت اتفاق میافتاد و نباید این رفتار را به کل جامعه شیعه نسبت داد؛ اما به هر حال باید حکم شرعی آن بیان شده و براساس آن عمل شود.
پینوشت
[۱] صراط النجاة، ج۳، ص۲۶۰.