بازماندگان از سفر معنوی کربلا در ایام اربعین با پای پیاده به سمت بارگاه امامزادگان شهرشان مشرف شده و با این حرکت، ارزش‌های حسینی را پاس می‌دارند.
هر ساله تعداد زیادی از عشاق امام حسین علیه‌السلام در ایام اربعین با پای پیاده به کربلا معلی رفته و ضمن جلای روحشان به تعظیم شعائر اسلامی (بزرگداشت ارزش‌های اسلامی) می‌پردازند.
گرچه در سال‌های اخیر به برکت نظام جمهوری اسلامی و تمهیدات دولت عراق شمار زائران افزایش یافته است، اما تعداد زیادی از دوستداران اهل بیت علیهم‌السلام به دلایل مختلفی از کاروان زائران جامانده و از سفر به کربلا محروم می‌شوند.
مراسم پیاده‌روی جاماندگان، راهپیمایی اربعین است برای تسلای دل آنان که هر چند دلشان در کربلا سیر می‌کند، اما نتوانسته‌اند خود را به آنجا برسانند. در این مراسم، مردم شهرهای مختلف به سمت بارگاه امامزادگان حرکت کرده و با ابزار عشق خود به خاندان اهل بیت علیهم‌السلام در تعظیم شعائر حسینی مشارکت می‌کنند؛ به عنوان نمونه در شهر تهران خیل عظیمی از مردم با پای پیاده روانه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی علیه‌السلام می‌شوند.
در ادامه متن به بررسی فضیلت پیاده‌روی جاماندگان اربعین عظیم می‌پردازیم:
زیارت امامزادگان، علاوه بر روایاتی که در ثواب زیارت برخی از آنان ذکر شده است، از جهت تکریم خاندان اهل بیت علیهم‌السلام و زیارت اهل قبور نیز عبادت به شمار می‌رود. از این رو اطلاق حدیث نبوی شریف «أَفضَلُ الاَعمالِ أَحمَزُها»؛[1] «با فضلیت‌ترین کارها، دشوارترین آن‌هاست» با تایید روایات ذیل، شامل زیارت امام زاده‌ها نیز شده و پیاده رفتن به زیارت آنان ثوابی مضاعف خواهد داشت.
همچنین روایت شده که پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله مسیر رفتن به نماز عید یا تشیع جنازه را با مرکب طی نمی‌کردند و پیاده قدم برمی‌داشتند.[2] این روایت نیز به سنت پیاده‌روی در مراسمات اشاره دارد.
در روایت دیگری از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بر ثواب پابرهنه بودن در مسیر انجام عبادت اشاره شده است: «مَنْ اِغْبرّت قدماه فی سبیل الله حَرَّمَها عَلَی النّار»؛[3] «کسی که پاهایش در راه خدا غبارآلود شود، خداوند آتش جهنم را بر او حرام می‌کند». از آن جا که پا به برهنه بودن بر فرض پیاده بودن استوار است، این روایت می‌تواند شاهدی بر مشروعیت پیاده‌روی در راه خدا باشد.
مرحوم مقدس اردبیلی رحمت‌الله‌علیه در ذیل این روایت فرموده‌اند که بر اساس این حدیث می‌توان بر مشروعیت پابرهنه بودن در حرم، در نماز میت، بلکه در عموم عبادات مانند زیارت امام حسین علیه‌السلام و غیر آن استدلال کرد.[4]
از دیگر روایاتی که می‌توان آن را مؤیدی بر ثواب شرکت در مراسم جاماندگان دانست، روایتی است که به فضیلت پیاده رفتن برای دیدار مومنین اشاره دارد: «مَنْ مَشَی زَائِراً لأَخِیهِ فَلَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ حَتَّی یرْجِعَ إِلَی مَنزِلِه عِتْقُ مِائَةِ أَلْفِ رَقَبَةٍ وَ یرْفَعُ لَهُ مِائَةُ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ یمْحَی عَنْهُ مِائَةُ أَلْفِ سَیئَةٍ»؛[5] «كسى كه براى زيارت برادر خود قدم بردارد، با هر گامى [از لحظه بيرون آمدن] تا لحظه بازگشت به خانه، ثواب آزاد كردن يک صد هزار بنده را به او دهند، و يک صد هزار درجه بر مقام و منزلت او افزوده شود و يک صد هزار گناه از [نامه اعمال] او پاک می‌گردد». وقتی پیاده به زیارت مؤمن رفتن، چنین ثوابی دارد، پیاده‌روی به سوی مقبره امامزادگانی که عموما شهید شده و قرآن آنان را زنده می‌خواند نیز ماجور خواهد بود.
علاوه بر این روایت که می‌توان آن‌ها را مویدی بر فضیلت پیاده‌روی به سمت بارگاه همه امامزادگان دانست، روایاتی که در مورد فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی وارد شده است، پیاده‌روی به سمت بارگاه ایشان را در موقعیت ویژه‌ای قرار می‌دهد. امام هادی در روایتی به یکی از اهل ری که برای زیارت امام حسین علیه‌السلام آمده بود، فرمودند: «أَمَا إِنَّكَ لَوْ زُرْتَ قَبْرَ عَبْدِ الْعَظِيمِ عِنْدَكُمْ لَكُنْتَ كَمَنْ زَارَ الْحُسَيْنَ علیه‌السلام»؛[6] «آيا نمیدانى، اگر قبر عبدالعظيم را كه نزدتان هست زيارت كنى مثل آن است كه حسين عليه‌السلام را زيارت كردهاى».
از سوی دیگر مراسم پیاده‌روی جاماندگان اربعین حرکتی است در مسیر احیا و تعظیم شعائر اسلامی و از این رو مقبول و مشکور درگاه احدیت، قرار خواهد گرفت. بر این اساس به نظر می‌رسد پیاده‌روی جاماندگان مخصوصا در مورد زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی علیه‌السلام، حرکتی شایسته و پسندیده است.
پی‌نوشت:
[1]. بحار الانوار، ج67، ص237.
[2]. مستدرک الوسائل، ج2، ص300.
[3]. بحار الانوار، ج78، ص364.
[4]. مجمع الفوائد و البرهان، ج2، ص408.
[5]. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص293.
[6]. کامل الزیارات، ص338.