هرچند امروز با چگونگی مدیریت «گشت ارشاد» مخالفت می‌شود، اما ریشه و اساس چنین حرکت‌های نظارتی بر اجتماع را، می‌توان در قرآن و سیره اهل بیت علیهم‌السلام ردیابی کرد.
هرچند ممکن است بنیان‌گذاران «گشت ارشاد» با نیت خیر و کمک به سلامت روانی جامعه چنین حرکتی را آغاز کردند، اما آمارهای غیر رسمی از ضعف مدیریتی و اجرایی در «گشت ارشاد» حکایت می‌کند. با این حال نمی‌توان از نهادی با ماهیت «امر به معروف و نهی از منکر» نه فقط در مساله حجاب، بلکه در تمام زمینه‌های مرتبط با دین‌داری چشم پوشی کرد؛ زیرا ریشه‌های این مساله در قرآن و سیره اهل بیت علیهم‌السلام وجود دارد.
قرآن و مساله حجاب
در چندین آیه از قرآن کریم، موضوع لزوم و ضرورت حجاب و پوشش برای بانوان در جامعه اسلامی اشاره شده[1] و بیشترین تاکید آیات، مخاطب قرار دادن زنان در رعایت مقوله عفت و حیا می‌باشد.[2]
سیره نظارتی امیرالمومنین علی علیه‌السلام
گزارش‌های تاریخی و روایی گویای آن است که امیرالمومنین علی علیه‌السلام نخستین خلیفه اسلام بوده که به بازار تسلط داشت و ایشان در میان فروشندگان حضور می‌یافت و به آنان دستور می‌داد که در کار خود راستین باشند. ایشان نکاتی پیرامون آثار و نتایج کم‌فروشی و معاملات ربوی به مردم می‌فرمود و همچنین حق‌مداری و رعایت انصاف، توصیه ایشان به بازرگانان بود.[3]
همچنین نقل شده که روزی امیرالمومنین علیه‌السلام در جمع برخی مسلمانان حضور داشتند که ناگاه یک زن با ظاهری زیبا از کنار آنها عبور کرد. امیرالمومنین علیه‌السلام که متوجه نگاه شهوت‌آلود مردان مسلمان به آن زن شدند، حضرت آنها را از تکرار رفتار منع کردند.[4]
پاسخ به یک شبهه
گاهی گفته می‌شود از آنجا که در هنگامه حکومت خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و امیرالمومنین علی علیه‌السلام، مامورانی همانند « گشت ارشاد » وجود نداشته، پس نباید امروز به اسم اسلام چنین حرکتی اجرا شود.
اما باید توجه داشت که رعایت قانون حجاب اسلامی از واجبات قطعی است، خواه در زمان پیامبر اعظم و امیرالمومنین علیهماالسلام برای تخلف از این قانون، تنبیه یا تعزیر در نظر گرفته شده باشد و یا نشده باشد، در هر صورت پس از تشکیل یک جامعه اسلامی، حاکم شرع موظف است که برای اجرای قانون اسلام تلاش کند.
پی‌نوشت:
[1]. احزاب/31-33.
[2]. نور/31.
[3]. قَرَشی، موسوعة علي بن أبى طالب (علیهماالسلام)، ج11، ص44.
[4]. نهج البلاغة، حکمت420.