ادب سلام کردن و ترویج صلح و آرامش در دنیا

دشمنان اسلام از دیرباز برای نابودی و کمرنگ ساختن آثار و قوانین این دین الهی تلاش و کوشش بسیار کردند اما از آنجا که خداوند برکت را از پول کافران برداشته، هر آنچه را که هزینه می‌کنند، بر باد رفته است. تا امروز و تا قیامت اراده خداوند بر‌ آن قرار گرفته که هیچ چیزی بر اسلام عزیز برتری نداشته باشد. ناگفته پیداست که قوانین روح‌بخش و توصیه‌های اخلاقی و راه‌گشای شریعت اسلام که با فطرت انسان بالاترین هماهنگی را دارد، بزرگترین مانع برای اجرای برنامه‌های شیطانی دشمن در جهت انحراف توده مردم به شمار می‌آید.

اهمیت تزکیه و تربیت 
در آیات متعدد قرآن کریم، تعلیم و تربیت یکدیگر را همراهی می‌کنند؛ اما گاه تربیت بر تعلیم مقدم شده تا اهمیت بالای آن را نشان دهد[1] و گاه تعلیم بر تربیت سبقت گرفته تا مقدمه بودن دانش و آگاهی را تذکر دهد.[2] به هر روی، انسان موجودی تربیت‌پذیر است و این قابلیت را از پیش از ولادت تا پایان عمر همراه خود دارد و می‌تواند مسیر اخلاقی خویش را برگزیند.

انسان توان آن را دارد که در قله‌های والای اخلاق قدم نهاده و الگویی برای هم‌نوعان خود باشد و البته این ظرفیت را دارد که در وادی غفلت ورود کند و به پست‌ترین موجودات آفرینش تبدیل شود و گوی سبقت را در شهوت و شکم از حیوانات برباید.[3] از این رو، پرورش روح و رفتار در آدمی، در دستور کار پیامبران الهی قرار داشته است.

سلام کردن 
یکی از آداب و رسوم اجتماعی که از زیبایی خاصی برخوردار است و در میان بیشتر ملل دنیا رواج دارد، آغاز سخن با سلام کردن است. هر ملت و آئینی بر اساس آنچه که از مفهوم سلام آموخته، آن را به مخاطب خود ابراز می‌کند و سلام کردن سرآغازی برای ایجاد یک ارتباط مثبت و فزاینده است.

اسلام و سلام 
اسلام عزیز نیز با تایید این سنت، آن را به شیوه‌های زیبا به مسلمانان توصیه می‌کند. بی‌شک هنگامی که برادران دینی، دوستانه به یکدیگر سلام می‌کنند و یا گرمی دست هم را می‌فشارند و برادرانه معانقه و روبوسی می‌کنند، احساس گرایش و محبت، وجود آنها فرا می‌گیرد. بنابراین سلام و مصافحه و معانقه، نشانه دوستی و رمز برادری است که خداوند از مسلمانان یکرنگی و برادری را خواسته است.[4]

منابع اسلامی سرشار از احادیثی است که از اهمیت سلام کردن و چگونگی سلام کردن و آثار و ویژگی‌های سلام کردن، سخن گفته‌اند. خاتم الانبیا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند:«هر گاه يكى از شما برادرش را ملاقات كرد به او سلام كند و مصافحه نمايد زيرا خداوند عزوجلّ به جهت سلام، به فرشتگان احترام گذاشت پس شما هم مانند فرشتگان رفتار كنيد».[5]

کاربردهای سلام 
مهمترین کاربرد سلام در اسلام، مربوط به سلام در پایان هر نماز است. همچنین در سیره پیامبر اکرم و امامان علیهم‌السلام نقل‌های فراوانی وجود دارد که ایشان نه فقط در برخورد با مردم بلکه در زیارت اهل قبور هم سلام می‌کردند. روایاتی پیرامون سلام بر اماکن و اشیای مقدس مانند رکن‌های کعبه و ماه‌های سال نیز نقل شده است. متن بسیاری از نامه‌های پیامبر اکرم با جمله‌هایی چون «سِلمٌ انتم»، «سلام علیکم» یا «سلام علیک»، «أسْلِم تَسْلَم» و در پایان برخی نامه‌ها به پادشاهان «و السلامُ على مَن اتَبَعَ الهُدی» آمده است.[6]

ایجاد امنیت با سلام 
مفاهیمی که از واژه سلام به ذهن خطور می‌کند، هم ریشه و مترادف با سلامت، امنیت و آرامش است. کسی که از این واژه در سخنانش استفاده می‌کند، خواسته یا ناخواسته به مخاطب می‌فهماند که در کنارش از سلامت و آرامش برخوردار هستی و جدال و درگیری خشونت‌بار ایجاد نخواهد شد.

واژه سلام یکی از نام‌های خداوند است که گوینده آن، خود را در پناه امنیت و حفاظت خداوند قرار می‌دهد و چندان اهمیت ندارد که در چه موقعیتی آن را به کارگرفته است؛ در موقعیت صلح و آشتی و در محاوره‌ها و برخوردهای معمولی با دیگران و یا در بحران‌های نظامی و میدان جنگ به هدف تسلیم شدن در برابر لشگر پیروز میدان.

هرچند سرآغاز به کارگیری واژه سلام از گنجینه اخلاق و معارف اسلامی بوده اما امروز به یک گلواژه بین‌المللی تبدیل شده که دانشنامه‌های زبان و ادبیات غیر عرب، برای آن مدخل قرار داده و به درستی، آن را به صلح و دوستی معنا می‌کنند.[7] این همان پیام صلح و دوستی است که نام اسلام و واژه اسلام با خود یدک می‌کشد و بر آن است تا تمام دنیا در صلح و آرامش زیست کنند.

پی نوشت
[1]. آل‌عمران/164.
[2]. بقره/129.
[3]. اعراف/179.
[4]. حجرات/10.
[5]. کلینی، محمد، الكافي، ج‏2، ص: 181. دار الكتب الإسلامية.
[6]. دانشنامه جهان اسلام، ج24، مدخل سلام (1)، ص: 101. بنياد دائرة المعارف اسلامی.
[7]. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/salaam.