قدرشناسی از توان داخلی و استفاده درست از فرصت‌های خارجی، دو روی یک سکه هستند. با توجه به آموزه‌های دینی و شرایط کنونی کشور، باید به هر دو این موارد توجه کنیم. با تقویت روحیه خودباوری، حمایت از تولیدات داخلی، توسعه علم و فناوری و تعامل سازنده با سایر کشورها، می‌توانیم به آینده‌ای روشن و امیدوار باشیم.
مقدمه: در دنیای امروز که رقابت‌ها و چالش‌های بین‌المللی شدت گرفته است، توجه به توان داخلی و خودباوری ملی بیش از پیش اهمیت یافته است. در این میان، آموزه‌های اسلامی نیز بر اهمیت تکیه بر توان داخلی، قدرشناسی از نعمت‌ها و استفاده هوشمندانه از فرصت‌های خارجی تأکید فراوانی دارند. در این مقاله، با نگاهی عمیق به آموزه‌های اسلامی، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع و ضرورت آن برای پیشرفت و توسعه کشور ایران خواهیم پرداخت.
✓ اهمیت قدرشناسی از توان داخلی
* تاکید قرآن کریم بر خودباوری: آیات متعددی در قرآن، مسلمانان را به خودباوری و اعتماد به نفس دعوت کرده است. خداوند متعال در سوره مبارکه اسراء می‌فرماید: «وَ قُل رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا» [۱] این آیه نشان می‌دهد که انسان باید همواره در پی افزایش دانش و توانایی‌های خود باشد.
* روایات معصومین (ع) درباره خودکفایی: ائمه اطهار (ع) بر اهمیت خودکفایی و استقلال اقتصادی تأکید فراوانی داشته‌اند. حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می‌فرمایند:«لا يَستَغني أهلُ كُلِّ بَلَدٍ عَن ثَلاثَةٍ - يَفزَعُ إلَيهِم فِي أمرِ دُنياهُم وآخِرَتِهِم، فَإِن عَدِموا ذلِكَ كانوا هَمَجاً: فَقيهٍ عالِمٍ وَرِعٍ ، و أميرٍ خَيِّرٍ مُطاعٍ ، و طَبيبٍ بَصيرٍ ثِقَةٍ» [۲] «مردم هيچ آبادى ای از سه گروه، بى نياز نيستند كه در كار دنيا و آخرت خويش به ايشان پناه بَرَند و چون آنان را نداشته باشند، شوربخت باشند: فقيه دانا و پرهيزگار، امير نيكوكار و فرمانروا، و طبيب آگاه و مورد اعتماد».
* ایجاد روحیه خودباوری و امید: تأکید بر توان داخلی، موجب تقویت روحیه خودباوری و امید در جامعه می‌شود. زمانی که مردم به توانایی‌های خود باور داشته باشند، برای رفع مشکلات و پیشرفت کشور تلاش بیشتری خواهند کرد.
* کاهش وابستگی به بیگانه: تکیه بر توان داخلی، موجب کاهش وابستگی به بیگانه و افزایش استقلال کشور می‌شود. این امر به ویژه در شرایط تحریم و تهدیدات خارجی از اهمیت بالایی برخوردار است.
✓ استفاده درست از فرصت‌های خارجی
* بومی‌سازی فناوری‌ها و دانش‌ها: استفاده از فرصت‌های خارجی باید به گونه‌ای باشد که به بومی‌سازی فناوری‌ها و دانش‌ها منجر شود. به این ترتیب، می‌توانیم از وابستگی به خارج کاهش داده و به خودکفایی برسیم.
* پرهیز از تقلید کورکورانه: باید از تقلید کورکورانه از کشورهای دیگر پرهیز کرد و با توجه به شرایط و نیازهای کشور، از دستاوردهای آن‌ها بهره‌برداری کنیم.
✓ راهکارهای عملی
* توجه به اقتصاد مقاومتی: اقتصاد مقاومتی، راهکاری جامع برای تقویت اقتصاد داخلی و کاهش وابستگی به نفت است.
* حمایت از تولیدات داخلی: حمایت از تولیدات داخلی، موجب تقویت تولیدکنندگان داخلی و ایجاد اشتغال می‌شود.
* توسعه علم و فناوری: سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه و حمایت از نخبگان، موجب پیشرفت علمی و فناوری کشور می‌شود.
* توجه به آموزش و پرورش: آموزش و پرورش نیروی انسانی کارآمد و خلاق، یکی از مهم‌ترین عوامل پیشرفت و توسعه کشور است.
* تعامل سازنده با سایر کشورها: تعامل سازنده با سایر کشورها، موجب تبادل دانش و فناوری و گسترش روابط تجاری می‌شود.
✓ ضرورت تعادل بین توان داخلی و فرصت‌های خارجی
برای پیشرفت و توسعه پایدار، باید بین توان داخلی و فرصت‌های خارجی تعادل برقرار کرد. تکیه صرف بر توان داخلی بدون توجه به فرصت‌های خارجی می‌تواند منجر به انزوا و عقب‌ماندگی شود. از سوی دیگر، استفاده بی‌رویه از فرصت‌های خارجی بدون توجه به توان داخلی نیز می‌تواند وابستگی و آسیب‌پذیری را افزایش دهد.
پی نوشت
[۱] سوره طه، آیه ۱۱۴
[۲] بحارالانوار، جلد ۷۸، صفحه ۲۳۵