چکیده: فقه شیعه از قرآن و راوایات اهل بیت (علیه السلام) استخراج می‌شود، و در زمان غیبت امام زمان (عج الله تعالی ) و عدم صراحت آیات و روایات در این زمینه فقهای اسلامی مسیر دشواری را برای رسیدن حکم دارند، و دیگر کشورهای اسلامی که مستقل عمل می‌کنند هم، اختلاف فتوا دارند.
کم کم نسیم فضای معنوی و قرآنی ماه خدا در بین مومنین طنین انداز خواهد شد ، و دیدن هلال اول ماه برای مومنین و شروع ماه مهمانی خدا موجب خواهد شد تا برای دیدن هلال ماه به گوش باشند و شاید این سوال به ذهنی خیلی ها بیاید که چرا، در رویت هلال ماه قمری بین کشور ها اختلاف است.
علت این اختلاف چیست؟ چرا در ایران با رویت هلال با مشکل مواجه می‌شوند؟
فقه شیعه از قرآن و راوایات اهل بیت (علیه السلام) استخراج می‌شود، و در زمان غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) و عدم صراحت آیات و روایات در این زمینه فقهای اسلامی مسیر دشواری را برای رسیدن حکم دارند، و دیگر کشورهای اسلامی که مستقل عمل می‌کنند هم، اختلاف فتوا دارند، و این اختلاف فتوا در بین اهل سنت هم دیده می شود.[1]
در فقه شیعه از چندین راه هلال ماه ثابت می‌شود.
1- اینکه خود شخص ماه را ببیند.
2- با واسطه ای برای او یقین حاصل شود .
3- دو مرد عادل بگویند که ماه را دیده اند .
4- سی روز از ماه قبلی گذشته باشد .
5- حاکم شرع اسلامی حکم به اول ماه بودن دهد .[2]
اما با این دلیلی که عرض شد باز هم تفاوتی های در دیدن هلال ماه است، مثلا ، آیا شخص با چشم مسلح یا با تلسکوب یا با دوربین ببیند کفایت می‌کند، در دیدن هلال ماه ، بعضی ها دیدت هلال ماه بدون مسلح را قبول دارند و بعضی ها با چشم مسلح را هم می‌پذیرند.
تفاوتی دیگر اینکه اگر در شهری دیده شد برای سایر مناطق افق ثابت می‌شود یا نه ، که بعضی از مراجع فتوا دادند اگر در شهری دیده شد هر شهری که افقش، با آن شهر یکی است هلال اول ماه برای آنها هم ثابت می‌شود.[3]
این را هم از یاد نبریم که اختلاف فتوا مختص علمای شیعه نیست، فقهای اهل سنت هم در این مسئله با هم اختلاف دارند.[4] اما علمای اهل سنت به حکم حاکم اهمیت زیادی می‌دهند، بطوری که همه راهای رویت هلال را با حکم حاکم تایید می‌کنند[5] و پادشاهان آنها روزی را به عنوان اول ماه مشخص می‌کنند ، اگر هم اختلافی در بین فقها باشد همه فقها طبق حاکم عمل می‌کنند، و مردم و علما آنها هم طبق حکم حاکم عمل می‌کنند.
اما در بین فقهای شیعه بعضی‌ها حکم حاکم را برای اثبات رویت هلال قبول دارند و بعضی ها آن را نمی‌پذیرند [6] منظور از حاکم ، مجتهد جامع الشرائط است ، این را از یاد نبریم که طبق فتوای فقهای شیعه هر فرد مکلف شخصاً می‌تواند رای دیدن هلال ماه اقدام کند و طبق علم خود عمل کند و این رویت ماه تابع نظر مرجع تقلید نیست، [7]
پی نوشت :
1- [مجله فقه، شماره 2 یا سایت www.shareh.com
2- [توضیح المسائل امام ، جامعه مدرسین، ج 1، ص 959]
3- [توضیح المسائل امام خمینی (المحشی) ، ج 1، ص 962]
4- [مجله فقه، شماره 2]
5- [مجله فقه، شماره 2]
6- [توضیح المسائل امام خمینی (المحشی) ، ج 1، ص 961]
7- [مجله فقه، شماره 10]