خداشناسی

فقر و ثروت دو ابزار امتحان الهی هستند. هیچ‌گاه نمی‌توان این دو ابزار آزمایش را دلیل تکریم عده‌ای و اهانت به سایرین از سوی خداوند دانست.

تغافل به معنی نادیده انگاری و چشم پوشی است، خداوند متعال با چشم پوشی و نادیده انگاری عیب های انسان‌ها و رسوا نکردن آنها، سعی در تقربِ بندگان به درگاه خویش دارد و همچنین با این کار، کرامت و عزت انسان نیز حفظ می‌شود. 

اگر خدا عادل است ناگواری‌ها چرا؟ برای پاسخ به این سوال، چند جواب می‌توان ارائه کرد و در این مجال به یکی از پاسخ‌ها (ناگواری‌ها، زنگ بیدار باش) می‌پردازیم.

شرک یعنی غیر خدا را در وجود یا در سرنوشت خود مؤثر دانستن(تکیه به غیر خدا). امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرماید: «كُلُّ رِيَاءٍ شِرْكٌ إِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِلنَّاسِ كَانَ ثَوَابُهُ عَلَى اَلنَّاسِ وَ مَنْ عَمِلَ لِلَّهِ كَانَ ثَوَابُهُ عَلَى اَللَّهِ؛ هر ريائى، شرك است؛ واقعش اين است كه هر كسی براى مردم كار كند، ثوابش بر عهده مردم است و هر كسی براى خدا كار كند، ثوابش با خدا است».

بر اساس آیه‌ 51 سوره غافر «إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ؛ ما به یقین پیامبران خود و کسانی را که ایمان آورده‌اند، در زندگی دنیا و (در آخرت) روزی که گواهان به پا می‌خیزند یاری می‌دهیم»، نصرت الهی در همه جوانب و مطلق است. در این پژوهش، به تبیین مصادیق نصرت الهی درباره‌ی پیامبران می‌پردازیم.

نصرت به معنای یاری و رهایی‌بخشی از دست دشمن است. شُمول نصرتِ (الهی) دارای زمینه‌هایی است که در این مجال، به سه مورد از آنها پرداخته شده است. صبر و استقامت، مورد ستم واقع‌شدن، یاری خدا و تلاش در راه او جزو موارد سه‌گانه زمینه‌سازی نصرت الهی است.

اغلب مردم در اطاعت، یکتاپرستِ واقعی نیستند و فقط در عبادت، خدا را پرستش می‌کنند اما در مرحله اطاعت، به جای خدا، از هوای نفسشان اطاعت می‌کنند، پس شرکی که فعلیت پیدا می‌کند شرکِ در عبادت نیست، بلکه شرکِ در اطاعت است. 

-

هر یک از دو مفهوم اراده و اختیار هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ نسبت به موضوع مختلف یعنی خالق و مخلوق، دارای معانی متفاوتی می باشند.ضرورت بحث و شناخت حیطه و مرزهای مفهومی دو واژه ی اراده و اختیار را، در مباحث صفات الهی علی الخصوص اثبات صفت اراده خداوند متعال و مباحث جبر و اختیار و نسبت افعال به بندگان، به صور گسترده ای ملموس می باشد. و در صورت شناخت صحیح از اختیار  و اراده انسان و مشیت الهی، بسیاری از شبهات مطروحه از سوی اشاعره، پاسخ داده می شود.

خداوند متعال را فقط از طریق خودِ خدای متعال می‌توان شناخت و شناخت او بدون مدد الهی امکان‌پذیر نیست، به عبارت دیگر ما خداوند متعال را با عقل خود یا از طریق سخنان پیامبران و امامان علیهم السلام می شناسیم، اما همین عقل و پیامبران و امامان نعمت‌هایی هستند که خداوند به ما داده است و از این طریق خودش را به ما شناسانده است پس در رأس همه اسباب معرفت، خود خدای متعال است و عقل و پیامبران و امامان علیهم السلام واسطه هایی هستند که خودِ او آفریده است تا خودش را به ما بشناساند. 

در اثر هجوم تکنولوژی به زندگی مردم و اختلال ارتباطات و معاشرت، تنهایی به یک بحران تبدیل شده است و انسان که از ماده انس است از تنهایی وحشت زیادی دارد. زندگی مدرنیته شاید توانسته باشد آسایش فی الجمله‌ای را فراهم کند اما آرامش را فراهم نکرده و تنهایی بشر را خیلی بیشتر کرده، این «انسانِ تنهای عصر تکنولوژی» با هیچ همدمی به آرامش و انس کامل نمی‌رسد و فقط قرب الهی و انس با معبود حقیقی او را آرام می‌کند. 

یکی از صفات زیبای خداوند متعال که انسان به آن نیاز مبرمی دارد، صفت پرده پوشی خدای متعال است و اگر پرده پوشی او نباشد انسان خطاکار هرگز نمی‌تواند در جامعه سر بلند کند. خداوند متعال زیبایی‌ها را آشکار و صفات زشت را می‌پوشاند. انسان مومن هم نباید اسرار پنهانی و رازهای دیگران را فاش کند و آبروی کسی را بریزد. 

بحث در حدوث و قدم جهان، مشاجره سختی میان فلاسفه و متكلمین برانگیخته است. غزالی كه در بیشتر مباحث، مذاق عرفان و تصوف دارد و در كمترین آن‌ها مذاق كلامی دارد، بوعلی‌سینا را به ‌سبب چند مسئله كه یكی از آن‌ها قدم عالم است، تكفیر می‌كند.