عمل اگر برگرفته از ایمان باشد، تاثیر تحول برانگیزی بر فرد و جامعه می‌گذارد و زندگی فرد را از خسران بیرون می‌کشد.
یکی از اهداف اساسی در اسلام توجه کردن به عمل در کنار ایمان است، اسلام همواره روحیه تلاش و مجاهدت را تقویت کرده و بیان می‌دارد، خداوند، رسولش و مؤمنین همواره نظاره‌گر عمل انسان هستند: «وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ»؛[1] «بگو که هر عمل کنید خدا آن عمل را می‌بیند و هم رسول و مؤمنان بر آن آگاه می‌شوند».
ایمان انسان اگر همراه با عمل نباشد، دچار خسران می‌شود. عکس این سخن نیز این‌چنین است، به عبارتی ایمان و عمل هر دو باهم موجب سعادت انسان می‌شوند و هر کدام به‌تنهایی برای سعادت انسان کافی نیستند: «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍإِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ»؛[2] «انسان دستخوش زيان است، مگر كسانى كه ایمان آورده و کارهای شايسته می‌کنند».
کار و عمل هراندازه دارای انگیزه معنوی والهی بوده و از پشتوانه فکری و ایمان مناسب برخوردار باشد، می‌تواند راه پیشرفت فرد و جامعه را باز کند و موانع را برطرف نماید و حتی در آینده‌گان نیز تأثیر خواهد گذاشت. هرچقدر عمل از این پشتوانه بی‌بهره باشد در مسیر عکس یعنی خلاف جهت پیشرفت فرد و جامعه نتیجه خواهد داد. برای روشن‌تر شدن مطلب به دو مثال تاریخی رجوع می‌کنیم:
1. شجاعت امیرالمؤمنین در جنگ خندق همراه با سختی بود، به‌گونه‌ای که عمرو بن عبدود نام آورترین پهلوان عرب بود و کسی جرأت نمی‌کرد در مقابل او بایستد، اما امیرالمؤمنین علیه‌السلام ایستادگی کرد و او را به هلاکت رساند، حضرت با این عمل خود اسلام را از نابودی نجات داد، به همین خاطر رسول خدا در ارزش عمل حضرت بیان کردند: «لَضَرْبَةُ عَلِیٍّ یَوْمَ الْخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الثَّقَلَیْن»؛[3] «ضربه شمشیر علی در جنگ خندق برتر از عبادت جن و انس است». این عمل حضرت اثری در اسلام و جامعه مسلمان گذاشت که باعث گردید، اسلام از نابودی در مقابل مشرکین حفظ گردد و ارزش یک ضربه شمشیر از عبادت جن و انس فراتر رود. این عمل یک مومن واقعی است که منجر به حفظ دین خدا می‌شود و مثال‌های متعدد دیگر که اثر بخشی عمل همراه با ایمان را تایید می‌کند.
2. در مقابل افرادی که خلافت را بعد از رسول خدا از مسیر خود منحرف کردند، با این کار باعث شدند مردم از نعمت حکومت معصوم محروم بمانند، این عمل همراه باایمان نبود و باعث انحراف مردم از حقیقت شد و مشخص کرد افرادی که سال‌ها کنار رسول خدا بودند و در غدیر با علی‌بن‌ابی‌طالب بیعت کرده بودند، ایمان واقعی که به دردشان بخورد و ضامن سعادت اخرویشان شود را نداشتند.
درنتیجه عمل و ایمان کنار هم‌معنا پیدا می‌کنند و عمل همراه با ایمان تأثیری می‌تواند در جامعه بگذارد که اثرات آن در فرد و جامعه مشخص شود. همچنان که عمل امیرالمومنین در جنگ خندق گواه بر این مطلب است.
پی نوشت:
[1]. توبه، آیه105.
[2]. عصر، آیات2و3.
[3]. سیدابن‌طاووس، رضی‌الدین‌علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، دارالکتب‌الاسلامی، ج1، ص467.