زیارت اربعین امام حسین علیه‌السلام برگرفته از تعالیم اسلامی است؛ از یک سو می‌توان آن را یکی از مصادیق زیارت بارگاه معصومان علیهم‌السلام دانست که استحباب ویژه دارد و از سوی دیگر روایات متعدد نیز به استحباب زیارت امام حسین علیه‌السلام در روز اربعین اشاره می‌کنند.
زیارت و نیز پیاده روی اربعین امام حسین علیه‌السلام در سال‌های اخیر رونق بیشتری گرفته و آمارها نشان از افزایش مشتاقان این زیارت از سرتاسر دنیا می‌دهند. بی‌تردید گردهمایی دوستداران سیدالشهدا علیه‌السلام به مناسبت زیارت اربعین در کربلا را باید «سیاسی‌ترین» حرکت شیعی نامید؛ زیرا بیشترین سانسور و کم‌توجهی از سوی امپراطوری رسانه‌‌ای وابسته به غرب، به این مراسم پرشکوه می‌شود.
جذابیت و تأثیرگذاری توصیف‌ناپذیر زیارت اربعین باعث شده تا دشمنان اهل‌بیت به پیروی از شیطان، در این باره شبهه‌پراکنی کنند؛ با توجه به اینکه شیعیان ادعا دارند دین خود را از معصومان علیهم‌السلام می‌گیرند، چه دلیلی بر مشروعیت «زیارت اربعین» در دین اسلام وجود دارد؟
چند نکته در پاسخ به این شبهه مورد اشاره قرار می‌گیرد:
الف- بر اساس تعالیم اسلامی، ضرورتی وجود ندارد که برای مشروعیت بخشیدن به یک رفتار، «عنوان صریح و گویا» در مورد همان رفتار در ادله شرعی وجود داشته باشد؛ بلکه تطبیق یک رفتار با «عناوین کلی و عام» نیز می‌تواند شرعی بودن آن را اثبات کند؛ برای نمونه، اگر عقل سلیم فرمان می‌دهد «ظلم قبیح و ناپسند است»؛ پس هر رفتاری که ظلم شناخته شود قبیح خواهد بود؛ مانند دزدی یا خیانت در امانت.
همچنین اگر در آیات قرآن فرمود: «وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى * فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوى»؛[1] «و اما هر کسی که از جایگاه پروردگارش ترسید و نفس خود را از هوا و هوس نهی کرد، پس بی‌تردید به بهشت خواهد رفت»، هر چیزی که پیروی از هوای نفس باشد، مورد نکوهش و نهی خداوند خواهد بود.
بنابراین، یکی از دلایل شیعیان بر شرعی بودن «زیارت اربعین»، توصیه و تأکید فراوان بر زیارت مزار و بارگاه مقدس معصومان علیهم‌السلام؛ به‌ویژه امام حسین علیه‌السلام است.
ب- اهمیت «زیارت اربعین» برای شیعیان از سال‌های اخیر ایجاد نشده؛ بلکه شواهد تاریخی و حدیثی فراوان نشان می‌دهد که این سنت پسندیده پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام آغاز شده[2] و هرچند با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده، اما شیعیان به پیروی از ائمه علیهم‌السلام اجازه نداده‌اند که هیچ‌گاه به فراموشی سپرده شود.
امام صادق علیه‌السلام در یک حدیث طولانی، شیعیان را به حضور در کنار مزار مطهر امام حسین علیه‌السلام در روز اربعین توصیه فرموده و شیوه زیارت آن حضرت را نیز تعلیم داده‌اند.[3] همچنین امام حسن عسکری علیه‌السلام یکی از نشانه‌های ایمان را «زیارت اربعین» امام حسین علیه‌السلام معرفی فرمودند.[4] قرن‌ها پیش نیز عالمان مسلمان در کتاب‌های خود از وجود این سیره در میان شیعیان و محبان سید الشهدا علیه‌السلام گزارش داده‌اند.[5]
همچنین یکی از نکات مهمی که زمینه را برای تأکید بر «زیارت اربعین» فراهم ساخته و توجه شیعیان را به آن جلب کرده، احادیث متعدد با موضوع «چهل روز اشک آسمان بر مصیبت امام حسین علیه‌السلام» است.[6] گو آنکه خدا و تمام هستی تا چهل روز برای شهادت سیدالشهدا علیه‌السلام غمگین و گریان بودند و چه مناسب و پسندیده است که شیعیان نیز هر سال تا چهل روز پس از عاشورا اندوهناک باشند.
پی‌نوشت:
[1]. نازعات، 40-41.
[2]. برای نمونه ر.ک: قاضی طباطبایی، سیدعلی، تحقيق در باره اول اربعين حضرت سيد الشهدا علیه‌السلام، وزارت ارشاد.
[3]. طوسی، محمد، مصباح المتهجد، ج2، ص788، مؤسسة فقه الشيعة.
[4]. مفید، محمد، كتاب المزار، ص53، کنگره شیخ مفید.
[5]. برای نمونه ر.ک: ابوریحان بیرونی، الآثار الباقیة، ص422، مركز نشر ميراث مكتوب.
[6]. ابن‌قولویه قمی، کامل الزیارات، ص89-90، دار المرتضویة.