تمرین عملی برای همدلی و محبت، نمونه واقعی از مدینه فاضله و ترمیم نابسامانی‌های جهان با زنده نگه‌داشتن یاد امام حسین علیه‌السلام، از جلوه‌های زیبای زیارت پرشور اربعین است.
پیامی که میلیون‌ها نفر از عاشقان زیارت اربعین امام حسین علیه السلام، برای تمام ظالمان و ستمگران عالم مخابره می‌کنند، تاکید بر شکست و ناکامی دشمنان در تلاش برای خاموش ساختن نور خدا است.
سیدالشهدا علیه‌السلام در ظاهر به گونه‌ای ناجوانمردانه کشته شد، اما از همان روز نخست تا به امروز، پیروز میدان جهاد در راه خدا به شمار می‌آید. تا جایی که تنها پناهگاه آزادگان جهان خواه مسلمان و خواه نامسلمان، امام حسین علیه‌السلام است و تمام دشمنان ایشان تا ابد مورد لعن و نفرت قرار گرفته‌اند.
بی‌شک شیعیان به عنوان پیروان راستین اهل بیت علیهم‌السلام می‌توانند، از ظرفیت چنین حماسه پرشور و توصیف‌ناپذیری که نمونه و مشابهی در دنیا ندارد، برای یاری امام حسین علیه‌السلام و بیان مظلومیت ایشان به جهانیان بهترین استفاده را برده و اسلام راستین را معرفی نمایند.[1]
اربعین حسینی و بهبود نابسمانی‌های جهان
یکی از مقدرات الهی آن است که حرم مطهر سیدالشهداء تا روز قیامت پناهگاه تمام مظلومان و مستضعفان عالم باشد. این خبری است که حضرت زینب به امام سجاد علیه السلام بیان کرد: «کسانی خواهند آمد که در سرزمين کربلا براى قبر سيدالشهداء عَلَم و نشانه‌اى نصب می‌کنند كه هيچگاه با گذشت شب و روز كهنه و مندرس نخواهد شد. رهبران كفر و گمراهى در نابود كردن آن تلاش می‌کنند؛ اما شهرت این حرم، بیشتر می‌گردد.»[2]
این حدیث گواه بر این نکته است که تمام راه‌های اصلاح و بهبود وضعیت جامعه انسانی، قرار گرفتن در مسیر اباعبدالله الحسین علیه‌السلام است. این مدرسه و مکتبی است که باید جهان را با آن آشنا ساخت تا توفیق رسیدن به سوی قله‌های کمال دنیوی و اخروی و مسیر نزدیک شدن به خدا را پیدا کنند. از این رو، پویش و حرکت جهانی اربعین یکی از موثرترین و بارزترین ابزارها برای آگاهی‌بخشی به جهانیان می‌باشد.[3]
مدرسه انسان‌سازی اربعین
انسان به گونه‌ای آفریده شده که تمایل زیادی به بودن در اجتماع دارد و از این مسیر، نیازهای خود را برآورده می‌سازد. حال اگر افراد این اجتماع دارای اشتراک‌های ایمانی و مذهبی باشند، همدلی‌ها بیشتر آشکار می‌شود. نمونه عینی و واقعی این همدلی را می‌توان در روحیه و رفتار زائرانی دید که به عشق امام حسین در مسیر زیارت قرار می‌گیرند و هر کس تلاش می‌کند از یکدلی و یکپارچگی میان دوستان اهل بیت پاسداری کند.
ویژگی مثبت همگرایی میان شیعیان اهل بیت در احادیث بسیاری مورد تاکید قرار گرفته است؛ امام صادق علیه السلام فرمودند:«مؤمن برادر مؤمن است مانند يک پيكر. هرگاه عضوى از آن دردمند شود، اعضای ديگر هم احساس درد می‌كنند. روح مومنان نیز از یک روح است. همانا پیوستگی و اتصال روح مؤمن به روح خدا از پيوستگى پرتو خورشيد به خورشيد بيشتر است.»[4]
زیارت اربعین و مدینه فاضله
رسیدن به مدینه فاضله یکی از قله‌ها و آرزوهای دیرین بشر بوده است. طبق تفسیر برخی از دانشمندان، مدینه فاضله، مکانی است که مردم نیاز به رئیس و راهبر نداشته و انسان به مرحله‌ای از بلوغ روحی و عقلی رسیده که با غلبه بر غریزه‌های حیوانی، می‌تواند بدون هیچ مشکلی، خویشتن را مدیریت کند و در تعامل با دیگران دچار چالش و مشکل نمی‌شود.
جمعیت بی‌شمار زائران اربعین، نمونه عینی و واقعی از مدینه فاضله و آرمان‌شهر ایمانی است که هر سال، در معرض دیدگان مردم دنیا قرار می‌گیرد. از این رو، بی‌انصافی و جفا است اگر این حرکت خودجوش و هماهنگ مردمی را فقط به یک عبادت شخصی توصیف و منحصر کنند؛ چه آنکه در سرتاسر این مسیر، زائران به برکت زیارت امام حسین، به یک تکامل روحی و اخلاقی رسیده و این نورانیت، تحفه‌ای است که با خود به منزلگاه خویش به سوغات می‌برند.[5]
ادب زیارت امام حسین
دیدار عاشق از کوی معشوق بدون انجام آداب و تشریفات معنا ندارد، از این رو توصیه شده که برای زیارت امام حسین علیه‌السلام که معشوق میلیون‌ها زائر است، برخی نکات رعایت شود؛ چه زیباست که زائران نیت خالص داشته و تمام حق‌داران را در ثواب این زیارت نورانی شریک سازند. همواره با لباس تمیز و با وضو و بوی خوش در این مسیر قدم بردارند و از خواندن دعاهای ویژه سفر و طلب آمرزش از خدا غافل نشوند.
ناگفته پیداست که این سفر زیارتی با خستگی‌ها و دردها همراه است و با رسیدن به مقصد هر کسی ترجیح می‌دهد با تجدید قوا و پس از استراحت به زیارت مشرف شود، اما جالب است که در برخی احادیث توصیه شده که زائران حسینی برای مواسات با امام مظلومشان، با حالت غبارآلود و خسته‌جان به زیارت حرم مطهر سیدالشهداء علیه السلام بروند.[6]
پی نوشت:
[1]. صمیانی، الاربعین و فلسفة المشی الی الحسین، ص: 7-8.
[2]. مجلسی، بحار الأنوار، ج28، ص: 57.
[3]. سند، اسرار زیارة الاربعین، ص: 48.
[4]. کلینی، کافی، ج2، ص: 166.
[5]. سند، اسرار زیارة الاربعین، ص: 21-24.
[6]. ابن قولویه، كامل الزيارات، ص: 130.