صفت «رحمان» اشاره به رحمت عام خداوند متعال است كه شامل همه می‌باشد. ولى «رحيم» اشاره به رحمت خاص پروردگار است كه ويژه بندگان مطيع و صالح و فرمان‌بردار است.
یکی از مهم‌ترین اوصاف الهی که قرآن کریم روی آن تاکید فراوان دارد، صفت «رحمت » الهی است؛ دو وصف «رحمان و رحيم» از ماده «رحمت» اشتقاق يافته‌اند، و رحمت صفتى است انفعالى، و تأثری است درونى، كه قلب هنگام ديدن كسى كه محتاج چيزى است، متاثر شده، و می‌خواهد که حاجت آن شخص را بر آورد. اما رحمت در خداى تعالى هرگز به معناى تأثر قلبى نيست، بلكه بايد نواقص امكانى آن را حذف كرد، و باقى مانده را كه همان اعطا، افاضه و رفع حاجت نیازمندان است، را به خدا نسبت داد.
كلمه «رحمان» صيغه مبالغه است كه بر كثرت و بسيارى رحمت دلالت می‌كند، كلمه «رحيم» نیز بر وزن «فعيل» بوده و صفت مشبهه است، كه ثبات، بقا و دوام را می‌رساند؛ پس خداى رحمان، معنايش خداى كثير الرحمه و معناى رحيم، خداى دائم الرحمه است. به همین خاطر در ميان گروهى از مفسران، مشهور است كه صفت «رحمان» اشاره به رحمت عام خداوند متعال است كه شامل دوست و دشمن، مؤمن و كافر، نيكوكار و بدكار می‌باشد. ولى «رحيم» اشاره به رحمت خاص پروردگار است كه ويژه بندگان مطيع و صالح و فرمان‌بردار است.
این مطلب شاهد روایی هم دارد و از ائمه اطهار (علیهم السلام) احادیثی که دال بر این مطلب باشد نیز وجود دارد؛ به طور مثال امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «خداوند معبود همه چيز است، نسبت به تمام مخلوقاتش رحمان است، و تنها نسبت به مؤمنان رحيم است».
__________________________________________
لینک مطلب: https://btid.org/fa/news/16599