انسان همواره باید در حفظ عقاید خود، «سید عبدالعظیم حسنی» را الگو قرار داده و مانند او در حفظ اعتقاداتش دقیق باشد.
عبدالعظیم بن عبدالله بن علی مشهور به عبدالعظیم حسنی و سید الکریم، در 4 ربیع الثانی سال 173 هجری قمری در زمان حکومت هارون الرشید در شهر مقدّس مدینه متولد شد. وی پس از ۷۹ سال عمر بابرکت، در 15 شوال سال 252 در شهر ری درگذشت. زندگی این سید حسنی به گونه ای سعادتمندانه بود، که با دوران امامت چهار امام معصوم یعنی امام موسی کاظم، امام رضا، امام محمّدتقی و امام علیّ النّقی علیهم السلام مقارن شد.[1]
نبوغ علمی عبد العظیم
حضرت عبد العظیم درعصر خود مجتهد توانمندی بود، که بر اساس اصول و قواعدی که از اهل بیت علیهم السلام در اختیارداشت، دیدگاه های اسلام ناب را در زمینه های مختلف اعتقادی و علمی، استخراج می کرد و به پرسش های مردم پاسخ می داد؛ بنابراین ایشان تنها یک محدث و راوی احادیث اهل بیت علیهم السلام نبوده است، بلکه از علمای بزرگ خاندان رسالت بوده که به نمایندگی از ائمه علیهم السلام، توان پاسخگویی به مسائل علمی را داشت؛ همچنین توانمندی علمی اش مورد تایید و تصدیق امام هادی علیه السلام قرار گرفته بود.[2]
عرضه عقاید و شرفیابی خدمت امام
این سید وارسته، عالم و فقیه با تجربه، حتی در سن پیری نیز نسبت به دنبال معارف اهل بیت اعتقادی راسخ داشت و به شدت بر روی عقاید خود حساس بود، به گونه ای که خود را محضر امام هادی علیه السلام رساند و عرض کرد: می‌خواهم اعتقادات خودم را بر شما عرضه کنم، اگر درست باشد بر آن ثابت قدم باشم و اگر اشتباه است، آن را تا زنده هستم تصحیح کنم.
بعد از این که حضرت به او اجازه داد، ایشان اعتقادات خود را از اصول و فروع دین تا اقرار به امامت امام زمان علیه السلام و غیبت حضرت و... همه را با تواضع خاصی مطرح کرد و امام علیه السلام آنها را تصدیق فرمودند و این جمله ی ارزشمند را در حق ایشان بیان فرمودند: «أنْتَ وَلِيُّنَا حَقّاً؛[3] به راستى، تو از دوستان حقيقى ما هستى.»
مقام علمی ایشان به اندازه ای است که ابوحمّاد رازی نقل می کند: در سامرّا به خدمت حضرت امام هادی عليه‌السلام رسیدم. سؤالات شرعی خود را از ایشان پرسیدم و ایشان پاسخ دادند و زمانی که خواستم به ایران برگردم برای خداحافظی به نزد ایشان رفتم، حضرت فرمودند:«اى حمّاد، وقتى كه در شهر خودت سوالات و مشکلات دینی برایت پیش آمد، آن ها را از عبدالعظيم بن عبد اللَّه حسنى بپرس و سلام مرا هم به او برسان.»[4]
آن چه از زندگی ایشان قابل استفاده و پند گیری است اینکه، در هر شرایطی باید نسبت به عقاید خود دقت لازم را داشته باشیم و آنها را در طول عمر چند بار بر اهل علم عرضه کنیم تا مبادا با عقاید اشتباه از دنیا برویم.
هجرت به ری
عبد العظیم در زمان «معتز» خلیفه عباسی، به جهت اذیت و آزار و خوف از قتل، به امر امام هادی علیه السلام از سامرا به ری که از پایگاه‌های مهم عباسیان بود، هجرت کردند و در خانه یکی از شیعیان سکونت می کردند و شب ها را به عبادت خدا و روزها را با روزه می گذراندند.
سرانجام بر اثر بیماری یا (بنا بر قولی) شهادت، در شهر ری رحلت کردند. یکی از شیعیان، رسول خدا را در خواب دیده بود که به وی فرمود: یکی از فرزندانم در این شهر جان می‌سپارد و شما او را در این مکان دفن کنید. از این‌رو باغ خود را وقف حضرت عبد العظیم و شیعیان کرد و آن بزرگمرد را در آن مکان دفن کردند.[5]
سید الکریم عبد العظیم حسنی، تمام زندگی خود را در راه دین و اعتقاد صحیح سپری کرد و سرانجام با همان اعتقاد صحیح و مورد تایید خدا و ائمه علیهم السلام چشم از دنیا فرو بست.
پی نوشت
[1] امامزادگان معتبر ایران، ص13.
[2] اعتقادات شیعه از دیدگاه عبد العظیم حسنی، ص40.
[3] بحارالأنوار، ج 69، ص 2.
[4] مستدرک الوسائل، ج 17، ص 321.
[5] منتهى الآمال، ج1، ص584.
سیدالکریم در طول حیات خود همواره مورد تایید ائمه علیهم السلام قرار داشت و در اعتلای پرچم شیعه نهایت تلاش خود را نمود، به گونه ای که امام هادی علیه السلام در حق ایشان فرمود: تو به راستی دوست و یاری رسان ما هستی.