حضرت زینب سلام‌الله‌علیها آینه تمام‌نمای صبر هستند. این صبر حضرت برگرفته از علم ایشان می‌باشد که از بیت وحی سرچشمه گرفته است.
صبر، نيازمند پشتوانه‌ای معرفتی است؛ یعنی انسان بايد حقيقت امور را بشناسد تا بتواند صبر كند و در این صورت صبر معنای واقعی خود را پیدا می‌کند؛ زیرا اگر انسان بداند كه در پس آنچه برايش اتفاق می‌‌افتد، چه حقيقت و حكمتی نهفته است، آن‌گاه در برابر سختی‌ها صبر و شكيبايی می‌كند؛ چنان‌كه حضرت زينب سلام‌الله‌علیها با چنین علم و معرفتی توانست در مقابل آن همه مصیبت، صبری بی‌نظیر پیشه سازد؛ علم و معرفتی که بدون تعلیم معلم به ایشان عطا شده بود. ازاین‌رو امام سجاد علیه‌السلام ایشان را عالمه بدون معلم می‌خواند: «أنْتِ الْحَمْدُ للهِ عالِمَةٌ غَيْرُ مُعَلَّمَة وَ فَهِمَةٌ غَيرُ مُفَهِّمَة»؛[1] «شكر خدا، تو دانای بدون آموزگار هستی و بانوی فهيمی هستی كه فهماننده‌ای نداشته‌ای».
معنا و الگوی صبر حضرت
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها به استقامت و صبر، معنا داد و این حقیقت برای همه ما به یادگار ماند که گشایش و فرج، وعده الهی برای صابران و شکیبایان است؛ زیرا خداوند متعال فرموده است: «إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَابٍ»؛[2] «شكيبايان پاداش خود را بىحساب [و] به تمام خواهند يافت».
صبر در الگوی رفتاری حضرت -که موجب تجلی عزتمندی، آزادگی، حیا، عفت و عظمت در رفتار ایشان در واقعه عاشورا شد- نشئت گرفته از نیروی الهی و عبادت ایشان بود که از مادر بزرگوارشان حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها الگو گرفته بودند؛ مادری که بر اثر عبادت فراوان، پاهای مبارکش ورم می‌کرد[3] و ما نمونه همین عشق به عبادت را در حضرت زینب سلام‌الله‌علیها نیز شاهدیم؛ چنان‌که امام سجاد علیه‌السلام در شرح حال عمه ارجمندشان در سفر اسارت می‌فرماید: «عمه‌ام زینب سلام‌الله‌علیها با تمام مصیبت‌هایی که بر ما وارد شده، بعد از کربلا تا شام، هیچ گاه نوافل خود را ترک نکرد».[4]
پاداش اخروی صبر حضرت
امام صادق علیه‌السلام از رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل فرمود: «إذا نُشِرَتِ الدَّواوينُ ونُصِبَتِ المَوازينُ لم يُنْصَبْ لأهلِ البَلاءِ مِيزانٌ، ولَم يُنْشَرْ لَهُم دِيوانٌ، وتلا هذِه الآيةَ: إنَّما يُوَفّى الصّابِرونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ»؛[5] «هنگامی که نامه‌های اعمال گشوده می‌شود و ترازوهای عدالت پروردگار نصب می‌گردد، برای کسانی که گرفتار بلاها [و حوادث سخت] شده‌اند، نه میزان سنجشی نصب می‌شود و نه نامه عملی گشوده خواهد شد. پس این آیه را تلاوت کردند: شكيبايان پاداش خود را بىحساب [و] به تمام خواهند يافت».
ازاین‌رو بانویی که این حجم از مصیبت در زندگی را می‌بیند و از کودکی شاهد شهادت بستگان خود می‌باشد تا اینکه در واقعه عاشورا آن مصیبت بزرگ را تحمل می‌کند و صبر می‌نماید، بدون شک باید بدون حساب وارد بهشت شود و در مقام صابران قرار گیرد.
ایمان و عمل حضرت
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «إنّما المؤمنُ بمنزِلَةِ كَفّةِ المِيزانِ: كُلّما زِيدَ في إيمانِهِ زِيدَ في بلائِهِ»؛[6] «همانا شخص مؤمن به منزله کفه ترازو است که هرچقدر ایمان او بیشتر شود، بلا و مصیبت او بیشتر می‌شود».
با تطبیق این روایت با مصیبت‌های زندگی حضرت زینب سلام‌الله‌علیها (که در سنین کودکی پیامبر را از دست دادند و با فاصله اندک مادر بزرگوارشان شهید شد، سپس پدر و پس از آن برادرشان امام حسن علیهم‌السلام و در نهایت در واقعه عاشورا بنی‌هاشم و... به شهادت رسیدند) به ایمان راسخ ایشان پی می‌بریم. ایمان حضرت به اندازه‌ای قوی بود که توانست یاد واقعه عاشورا را تا به امروز زنده نگه داشته، پیام آن را به جهانیان ابلاغ کند.
در نتیجه وجود مقدس زینب کبری سلام‌الله‌علیها با قدرت تمام توانست در مقابل این همه مصیبت صبر نماید و موفق و سربلند از تمام بلاها بیرون بیاید، که به یقین باید ایشان را کوه صبر و بانوی مقاومت نامید.
پی نوشت:
[1]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، موسسه الوفا، ج45، ص164.
[2]. سوره زمر، آیه10.
[3].ابن‌شهرآشوب، المناقب، مطبعه الحيدريه، ج3، ص119.
[4]. محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه، دار الکتب الاسلامیه، ج۳، ص۶۱.
[5]. شیخ طبرسی، فضل بن حسن، مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، دار الکتب، ص 517.
[6]. مجلسی، همان، ج67، ص210.