محل دفن حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها

محل دفن حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها

برخی از مبلغین وهابیت مدعی شده اند قبر حضرت فاطمه زهرا(س) در بقیع و نزدیک قبر فرزندانش مشهور می باشد و نه تنها مخفی نیست بلکه همه او را زیارت می کنند.

در پاسخ به چند نکته اشاره می شود:

اقوال مختلف در محل دفن حضرت فاطمه(س)
در مورد محل دفن حضرت فاطمه (س) اقوال مختلفی در بین اهل سنت نقل شده است: برخی محل دفن ایشان را خانه امیرالمومنین علیه السلام می دانند. عده دیگری محل دفن حضرت را در قبرستان بقیع می دانند و درمحل دفن حضرت در بقیع نیز اختلاف دارند و چندین قول وجود دارد. برخی دیگر با توجه به وصیت امام حسن(ع) نسبت به دفن در کنار مادرشان فاطمه، معتقدند ایشان در کنار قبر ائمه بقیع مدفونند.[1]

وصیت امام حسن به دفن در کنار مادرش فاطمه!
کسانی که قبر فاطمه زهرا(س) را در بقیع می دانند به وصیت امام حسن مجتبی (ع) استناد می کنند که فرمود: «اُدفنُونِی عِندَ قَبرِ اُمِی فَاطِمَة؛[2] اگر از دفن شدن من در کنار جدم مانع گشتند در کنار قبر مادرم فاطمه (علیها السلام) به خاکم بسپارید.»

ولی این استدلال صحیح نیست؛ چرا که وصیت حضرت زهرا(س) بر دفن شبانه و مخفیانه بود و به احتمال زیاد منظور حضرت امام حسن(ع) از مادرشان فاطمه بنت اسد باشد؛ چراکه اطلاق مادر بر مادر بزرگ امری رایج بوده و قبر فاطمه بنت اسد در ابتدای مقابر قریش و در خانه عقیل معروف بود و پیامبر خدا نیز تشییع جنازه با شکوهی برای فاطمه بنت اسد انجام داد.[3]

اینکه در محل دفن سیده اهل بیت این مقدار اختلاف وجود دارد، با اینکه قبر خیلی از صحابه مشخص است، نشان از این دارد که قبر مطهر حضرت فاطمه(س) همان موقع هم آشکار نبوده است.

قبری که نزدیک ائمه بقیع قرار دارد، متعلق به فاطمه بنت اسد است
در مورد محل قبر عباس عموی پیامبر(ص) ابن شیبه و سمهودى از قدیمی ترین مدینه‏ شناس به نام عبدالعزیزچنین نقل مى‏ کنند:«دُفنَ العباسُ بنِ عَبدالمُطلب عِندَ قَبر فاطِمة بِنت اَسد بنِ هاشِم فى اوَّل مَقابر بَنى‏ هاشم الّتى فِى دارِ عَقیل؛[4]عباس بن عبدالمطلب نزدیک قبر فاطمه بنت اسد در اوایل قبرهای قریش در خانه عقیل دفن شد.»
پس معلوم می شود قبری که الان نزدیک ائمه بقیع و قبر عباس بن عبدالمطلب قرار دارد، قبر فاطمه بنت اسد؛ مادر امیر المومنین(ع) می باشد.

دلیل دیگر بر اینکه قبر نزدیک ائمه بقیع، قبر حضرت زهرا(س) نمی باشد؛ گفتاری است که از ابن حبان نقل شده که در مورد محل دفن امام حسن مجتبی(ع) می گوید: «... دُفن بِالبَقیع عِند جَدّته فاطِمة بنتِ اَسد بنِ هاشِم؛[5] در بقیع نزدیک قبر جده اش فاطمه بنت اسد دفن شد» طبق این گفتار نیز معلوم می شود قبری که در بقیع معروف است قبر مادر امیرالمؤمنین است.
ثانیا: با توجه به این گفتار در مورد محل دفن امام حسن(ع) احتمال اینکه منظور امام حسن از وصیت به دفن در کنار قبر مادرش فاطمه، مادر بزرگش بوده است، تقویت می شود.

وصیت حضرت زهرا(س) به کفن و دفن مخفیانه
 حضرت فاطمه (س) نزدیک وفات خویش به حضرت علی(ع) وصیت کرد:«اِنِّی اُوصیِکَ اَنْ لایَلِیَ غُسْلِی وَ کَفَنِی سِواکَ وَ اِذا اَنَا مِتُّ فَادْفِنِّی لَیْلاً وَ لا تُؤذِّنَّنَ بِی اَحَداً، وَ لا تُؤذِنَنَّ بِی اَبَابَکْرِ وَ عُمَرَ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ رَسولِ اللهِ(ص) اَنْ لا یُصَلِّیَ عَلَیَّ اَبُوبَکْرٍ وَ لا عُمَرُ؛[6] همانا من تو را وصیت می‌کنم که غسل و کفن کردن مرا کسی غیر از تو انجام ندهد و وقتی وفات کردم، مرا شب دفن کن و هیچ کس را خبر نکن و ابوبکر و عمر را نیز مطّلع نساز و تو را سوگند می‌دهم به حق رسول خدا(ص) که ابوبکر و عمر بر جنازه من نماز نخوانند.» 

با این همه تاکید بر مخفی بودن مراسم تشییع و تدفین معلوم می شود حضرت می خواست با این کار اعتراض خود را نشان دهد و اگر قبر آشکار می شد افرادی که حضرت از آن ها ناراضی بودند می توانستند با نماز بر قبر یا جنازه اگرچه با نبش قبر، خود را موجه نشان داده و با نماز بر دختر پیامبر خدا برای خود افتخاری بسازند و ظلم های خود را بر حضرت مخفی کنند چنانکه مامون بعد از شهادت امام رضا(ع) خود را داغدار و مصیبت زده معرفی کرد.

نتیجه گیری
دلیل کسانی که قبر فاطمه زهرا(س) را در کنار ائمه بقیع می دانند، وصیت امام حسن به دفن در کنار مادرش فاطمه می باشد. در حالیکه بنای اهل بیت بر مخفی نگه داشتن قبر حضرت فاطمه(س) بود و اگر منظور امام حسن(ع) مادرش فاطمه(س) بود، قبر مطهر آشکار می گردید. با توجه به معروف بودن قبر فاطمه بنت اسد و دفن امام در کنار ایشان و عباس عموی پیامبر(ص) معلوم می شود منظور امام حسن(ع) قبر مادر بزرگش؛ فاطمه بنت اسد بوده و تعبیر به مادر برای مادربزرگ امری رایج بوده و هست.

پی نوشت:
[1] https://makarem.ir/
[2] همان.
[3] ویکی شیعه
[4] همان.
[5] همان.
[6] وصایای حضرت فاطمه (س)، فرهنگ کوثر 1386 شماره 69.