حق

در این نظام باید حاكمان برای رضایت عمومی تلاش كنند و مردم را صاحب حق و دارای كرامت و ارزش بالا بدانند و به توصیه مهم رهبر انقلاب جامه عمل بپوشانند: «تكلیف و وظیفه مسئولان در نظام جمهوری اسلامی ایران، به كارگیری تمام توان برای خدمت به مردم است.‌» [14]
ایشان در جای دیگر می‌فرمایند: «در مردم سالاری دینی، فلسفه مسئولیت پیدا كردن مسئولان در كشور، این است كه برای مردم كار كنند؛ مسئولان برای مردم اند و خدمت گزار و امانتدار آنها هستند.‌» [15]
«در حكومت دینی، امام به معنای پیشوا و رهبر است. مفهوم رهبر با راهنما متفاوت است؛ رهبر كسی است كه جمعیتی واقعی را به دنبال خود می‌كشد و خود پیش قراول و طلایه دار حركت است. تعبیر دیگر والی است؛ والی از كلمه وِلایت یا وَلایت گرفته شده است. ولایت در لغت به معنی پیوند و همجوشی دو چیز است؛ ولایت یعنی اتصال دو چیز به همدیگر، به نحوی كه هیچ چیز، میان آن دو فاصله نشود.‌» [16]
8. نظارت
پس از تشكیل حكومت دینی، مردم موظف به حضور در صحنه سیاست و نظارت بر كارگزاران هستند. حضرت امیر ـ علیه السلام ـ هنگام معرّفی ابن عباس به مردم بصره فرمودند: «به او گوش دهید و فرمانش برید تا آنجا كه او از خدا و رسول اطاعت می‌كند. پس اگر در میان شما حادثه‌ای (بدعتی) ایجاد كرد یا از حق منحرف شد، بدانید كه من او را از فرمانروایی بر شما عزل می‌كنم.‌» [17]
در این حكم، مردم ناظر و داور به عملكرد كارگزاران قرار داده شده اند. مردم همواره بر ولی منصوب ناظرند تا بدعت و سیره خلاف قرآن و دستورات پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ صورت نگیرد. از جلوه‌های بارز نظارت، نصیحت كردن است. برخورد خالصانه و صادقانه با حاكم، نه به معنای طرفداری محض از او و نه به معنای مخالفت مطلق با اوست، بلكه بدین معناست كه اگر مردم او را عادل می‌دانند، از او اطاعت كنند و اگر او را گناهكار یا خطاكار می‌بینند، به او تذكر دهند:
« مَنْ بَصَّرَکَ عَیبَکَ فَقَدْ نَصَحَکَ؛ [18] هر كسی عیب تو را به تو بنمایاند، تو را نصیحت كرده است.‌» و « ما اَخْلَصَ الْمَوَدَّةَ مَنْ لَمْ ینْصَحْ؛ [19] هر كس نصیحت نكرد، دوستی‌اش را خالص نكرده است.‌»